Niepodległe Państwo Chorwackie
| |||||
| 1941–1945 | |||||
| |||||
| Hymn: Lijepa naša domovino [1] (Piękna nasza ojczyzno) | |||||
.svg)
| |||||
| Stolica | Zagrzeb | ||||
| Ustrój polityczny | totalitaryzm faszystowski | ||||
| Typ państwa | państwo marionetkowe | ||||
| Głowa państwa | poglavnik Ante Pavelić (1941-1945) król Tomisław II Sabaudzki (1941-43) prezydent Nikola Mandić (1943-45) | ||||
| Zależne od |  III Rzesza
| ||||
| Szef rządu | premier Nikola Mandić (1943-45) | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
92 500 km² | ||||
| Liczba ludności (1941) • całkowita • narody i grupy etniczne |
6 300 000 Chorwaci, Serbowie, Bośniacy, Słoweńcy, Żydzi, Romowie | ||||
| waluta | kuna | ||||
| Secesja | Królestwo Jugosławii 10 kwietnia 1941 | ||||
| Upadek | włączone do SFR Jugosławii jako Socjalistyczna Republika Chorwacji 1945 | ||||
| Religia dominująca | katolicyzm | ||||
| Strefa czasowa | UTC +1 – zima UTC +2 – lato | ||||
 | |||||
.svg)
Niepodległe Państwo Chorwackie (inna nazwa: Niezależne Państwo Chorwackie, chorw. Nezavisna Država Hrvatska, w skrócie: NDH[2]) – marionetkowe państwo faszystowskie utworzone przez Ustaszy w 1941 roku, po zajęciu Jugosławii przez państwa Osi.
Powstanie[edytuj | edytuj kod]
Po klęsce Królestwa Jugosławii, w kwietniu 1941 roku, zwycięska III Rzesza i Zjednoczone Królestwo Włoch zezwoliły przywódcy ustaszów, Ante Paveliciowi, na proklamowanie Niepodległego Państwa Chorwackiego. 10 kwietnia została ogłoszona niepodległość, 15 kwietnia 1941 NDH przystąpiło do paktu trzech[3]. Już 18 maja 1941 Benito Mussolini pozbawił jednak złudzeń chorwackich polityków, gdy narzucił traktat rzymski. Włochy miały dominować w Chorwacji, którą dodatkowo pozbawiły jeszcze części Dalmacji.
Państwo w 1941 roku liczyło ok. 6,3 mln ludności i zajmowało łączny obszar 92,5 tys. km kw.
W skład nowego państwa, oprócz większości współczesnej Chorwacji, weszły Bośnia i Hercegowina oraz Srem. Najdalej na wschód wysuniętą częścią państwa był Zemun, jedna z dzielnic Belgradu.
Niemcy i Włochy podzieliły NDH na strefy wpływów.
Terror i opór[edytuj | edytuj kod]
Od pierwszych dni istnienia NDH trwało ludobójstwo, którego ofiarami padli głównie prawosławni Serbowie oraz Żydzi i Romowie. W trakcie masowych eksterminacji na terenie NDH, m.in. w obozach koncentracyjnych w Jasenovacu, zginęło ponad 350 tysięcy ludzi, z czego prawie 300 tysięcy było Serbami.
Jednocześnie już w lipcu 1941 rozpoczął działania zbrojne partyzancki ruch oporu, w którego skład wchodzili przedstawiciele różnych narodowości[4]. Pod koniec 1941 na terenie Chorwacji większość partyzantów stanowili Serbowie (77%), zaś Chorwaci tylko 21,5%. Udział Chorwatów w partyzantce stale się jednak zwiększał i od sierpnia 1942 do września 1943 wzrósł z 32% do 34%, zaś w 1944 Chorwaci stanowili już 60,4% partyzantki w Chorwacji, Serbowie – 28,6%, Muzułmanie – 2,8% i pozostali (Słoweńcy, Czarnogórcy, Włosi, Węgrzy, Czesi, Żydzi i b. volksdeutsche) 8,2%[5].
Upadek NDH[edytuj | edytuj kod]
Po kapitulacji Włoch w 1943 r. Niemcy zajęły także włoską (zachodnią) strefę wpływów, zaś NDH uzyskało terytoria na wybrzeżu adriatyckim, które po podboju Jugosławii zostały zagarnięte przez Włochy. Jednocześnie powiększał się obszar opanowany przez oddziały Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii pod dowództwem Josipa Broza Tity, które w maju 1945 roku położyły kres istnieniu Niepodległego Państwa Chorwackiego.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Niepodległe Państwo Chorwackie: mapa fizyczna 1941-1943
Znaczek poczty NDH (5 kun), 1941
Podział okupowanej Jugosławii w latach 1941-1943
Podział okupowanej Jugosławii w latach 1943-1944
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Hrvatsko domobranstvo
- Niemiecko-Chorwacka Policja
- Chorwacki Legion Lotniczy
- Lotnictwo NDH
- Marynarka Wojenna NDH
- Jasenovac (obóz koncentracyjny)
- Zbrodnia w Gudovacu
- Zbrodnie w Glinie
- Zbrodnia w Prkosie
- Srbosjek
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cathie Carmichael, A Concise History of Bosnia, Cambridge, England: Cambridge University Press, 2015, s. 105, ISBN 978-1-10701-615-6.
- ↑ H.Kuberski, Powstanie Niepodległego Państwa Chorwackiego (kwiecień–sierpień 1941), „Dzieje Najnowsze” (1), Rocz. XLIV, 2012, s. 71–72.???
- ↑ Lech Bielski, Mariusz Trąba, Tablice Historyczne, 1999, s. 252–253.
- ↑ Vlado Strugar: Wojna i rewolucja narodów Jugosławii 1941–1945. Warszawa: MON,, 1967, s. 64.
- ↑ Goldstein. Serbs and Croats in the national liberation war in Croatia., p. 266-267.