Rejhane Dżabbari
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
kara śmierci przez powieszenie |
| Zawód, zajęcie |
dekoratorka wnętrz |
| Narodowość | |
Rejhane Dżabbari (pers. ریحانه جباری, ur. 1988, zm. 25 października 2014 w Karadżu) – Iranka skazana na śmierć za zabójstwo Mortezy Abdolalego Sarbandiego[1]. Jej proces i wyrok skazujący na śmierć wywołał międzynarodowy sprzeciw i zaangażowanie organizacji broniących praw człowieka[2].
Dżabbari przebywała w więzieniu od 2007 roku, aż do egzekucji przez powieszenie wykonanej w październiku 2014 za zabicie jej domniemanego napastnika[3]. Opublikowała swoją historię o pobycie w więzieniu, gdzie przebywała 7 lat, częściowo w izolacji. Zgodnie z irańskim prawem, po tym jak udowodniono jej winę, a jej świadectwo samoobrony uznano za nieprawdziwe, tylko rodzina ofiary miała prawo do wstrzymania egzekucji; ta jednak nalegała, aby wykonano wyrok[4].
Okoliczności[edytuj | edytuj kod]
W 2007 roku 19-letnia Dżabbari, która pracowała jako dekoratorka wnętrz, spotkała w kawiarni Sarbandiego, byłego pracownikia irańskiego wywiadu[1]. Według sprawozdawcy ONZ do spraw praw człowieka w Iranie, Ahmada Szahida, Dżabbari została zatrudniona przez Sarbandiego, który zlecił jej redekorację biura. Sarbandi miał zabrać ją do swojego mieszkania, gdzie została przez niego odurzona i wykrzystana seksualnie[5]. Dżabbari chwyciła kieszonkowy nóż i dźgnęła go, a następnie uciekła z miejsca zbrodni pozostawiając Sarbandiego, który wykrwawił się na śmierć[1][2].
Proces i wyrok śmierci[edytuj | edytuj kod]
Po zabójstwie Rejhane Dżabbari została aresztowana, przez dwa miesiące przebywała w izolacji bez możliwości kontaktu z rodziną ani prawnikiem[4]. Mohammad Mostafaji, który był jej pierwszym prawnikiem, opisał jej historię w swoim blogu[6]. Amnesty International podała, że władze Iranu zmusiły Dżabbari do zmiany prawnika na mniej doświadczonego, utrudniając jej dochodzenie swych racji[5].
W czasie procesu przyznała się do popełnienia czynu, argumentując, że broniła się przed gwałtem, jednak sąd nie uwierzył w jej wersję wydarzeń[7]. Według Amnesty Dżabbari przyznała się do dźgnięcia nożem, ale zeznała, że inny mężczyzna przebywający w mieszkaniu zabił Sarbandiego[4]. Rodzina ofiary nalegała, aby skazano ją za morderstwo z premedytacją, gdyż Dżabbari przyznała się, że kupiła nóż na dwa dni przed zabójstwem[5]. W 2009 roku została skazana na karę śmierci, następnie sąd najwyższy utrzymał wyrok w mocy[1]. Matce Dżabbari zezwolona na godzinne odwiedziny przed egzekucją[2]. 25 października 2014 roku została stracona przez powieszenie w więzieniu Gohardasht na północ od Karadżu[7].
W sprawę Rejhane Dzabbari zaangażowała się między innymi Amnesty International, ONZ, Unia Europejska i Gatestone Institute, które apelowały o wstrzymanie jej egzekucji. Kara została przełożona z kwietnia 2014 roku pod wpływem globalnej kampanii, która zebrała 20 tys. podpisów pod petycją[2]. Mimo to, międzynarodowy apel o uczciwy proces i ułaskawienie nie przyniósł skutku[1][8].
Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
Historia Rejhane Dżabbari została ukazana w filmie dokumentalnym Steffi Niederzoll pt. "Siedem zim w Teheranie" (Seven winters in Tehran) z 2023 roku. Film był pokazywany w Polsce w maju 2023 roku na 20. edycji festiwalu filmów dokumentalnych Millennium Docs Against Gravity[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Egzekucja w Iranie. Kobiety nie uratowała wielka światowa kampania. TVN24.pl. [dostęp 2014-10-31]. (pol.).
- ↑ a b c d Iranian woman hanged for killing 'man who tried to rape her' after a final reunion with her mother in prison. dailymail.co.uk. [dostęp 2014-10-31]. (ang.).
- ↑ Iran: A 26-year-old young woman about to be executed. 24 października 2014. [dostęp 2014-10-31]. (ang.).
- ↑ a b c Iran's hanging of Reyhaneh Jabbari condemned. BBC. [dostęp 2014-10-31]. (ang.).
- ↑ a b c Iran hangs woman despite international uproar. Al-Dżazira, 24 października 2014. [dostęp 2014-10-31]. (ang.).
- ↑ Blog Mohammada Mostafaei. [dostęp 2014-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-31)]. (pers.).
- ↑ a b Iran Hangs Woman Convicted Of Killing Alleged Rapist. The World Post. [dostęp 2014-10-29]. (ang.).
- ↑ Iran. Stracono kobietę oskarżoną o zabójstwo byłego pracownika wywiadu. Wyborcza.pl. [dostęp 2014-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-31)]. (pol.).
- ↑ Siedem zim w [online], Millennium Docs Against Gravity [dostęp 2023-06-04] (pol.).