Rozdętka zaostrzona
| Physella acuta[1] | |||
| (Draparnaud, 1805) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rozdętka zaostrzona | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Rozdętka zaostrzona – kosmopolityczny, inwazyjny gatunek słodkowodnego, ciepłolubnego ślimaka płucodysznego z rodziny rozdętkowatych (Physidae), w literaturze europejskiej opisywany pod nazwą Physella acuta, a w amerykańskiej Physa acuta[4]. Znaczący udział w jego szybkim rozprzestrzenianiu ma handel na potrzeby akwarystyki[5][6].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Początkowo uważano, że pierwotnym obszarem występowania tego gatunku jest region śródziemnomorski[7][5]. Stamtąd granice jego zasięgu powoli przesuwały się do Europy Północnej i Wschodniej. W 1848 zaobserwowano go w Szwajcarii, w 1895 w Niemczech, w początkach XX wieku w Polsce, Czechach i na Węgrzech[5][4]. Obecność rozdętki zaostrzonej stwierdzono również w Ameryce Północnej[8]. Wśród badaczy pojawiła się wątpliwość, co do kierunku ekspansji tego gatunku. Możliwe są dwa warianty: z Europy do Ameryki lub odwrotnie[4]. Sytuację komplikuje niejasna systematyka rodziny Physidae w Ameryce (w samych Stanach Zjednoczonych rozpoznano ponad 40 gatunków). Przeprowadzone dotychczas badania potwierdzają jedynie, że opisywane pod różnymi nazwami populacje amerykańskie to Physa acuta[9].
Rozdętka zaostrzona jest obecnie gatunkiem występującym w większości wód słodkich na świecie. W Europie i we wschodniej części Ameryki Północnej jest pospolita.
W Polsce jest gatunkiem obcym, zawleczonym ze strefy śródziemnomorskiej. Została odnotowana na terenie kraju, koło Opola, w 1912 roku[5]. Występuje na niżu. W początkowym okresie obserwowano jej obecność w podgrzewanych zbiornikach (kanały zrzutowe elektrowni oraz stawy fabryczne). Niekiedy występowała masowo. Z czasem przystosowała się również do chłodniejszych wód naturalnych akwenów[7]. W Polsce nie jest uznawana za gatunek inwazyjny[5].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Muszla lewoskrętna, o wymiarach 8–16 × 5–9 mm[4] i 4–5[4] lub 5–6[5], o regularnie i szybko narastających, niezbyt wypukłych skrętach, jajowato wydłużona, cienka, gładka, lekko błyszcząca i przezroczysta, z blisko osadzonymi liniami przyrostów, bez dostrzegalnych linii spiralnych, żółtawa[10][4][5].
Szczyt muszli jest krótki, wyraźnie zaznaczony. U w pełni dojrzałych osobników kolumienka i warga muszli są biało ubarwione.
Ciało ślimaka jest ciemne (czarne lub ciemnoszare) z fioletowym odcieniem. Płaszcz jest pokryty złotymi plamkami, widocznymi przez muszlę. Czułki szare, prawie przezroczyste. Oczy małe i czarne[4].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Rozdętka zaostrzona jest ślimakiem ciepłolubnym. Typowym siedliskiem tego gatunku są płytkie i ciepłe wody stojące lub wolno płynące, o mulistym lub piaszczystym podłożu[4] i bujnej roślinności[5]. Dobrze znosi okresowe pogorszenie parametrów wody. W wielu zbiornikach z powodzeniem koegzystuje z innymi gatunkami ślimaków[6].
Żywi się głównie detrytusem i zielenicami, a także okrzemkami. Jaja o wymiarach 0,8–1 × 0,5 mm, w liczbie 20–400 (zwykle poniżej 50) sztuk składane są w podłużnych kokonach. W sprzyjających warunkach młode wykluwają się po 20 dniach. Dojrzałość osiągają po 17–18 dniach. W ciągu jednego roku pojawiają się 2 generacje[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Physella acuta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c MolluscaBase eds., Physella acuta (Draparnaud, 1805), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-27] (ang.).
- ↑ a b c Physella acuta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i F. Welter-Schultes: Species summary for Physa acuta. [w:] AnimalBase. Early zoological literature [on-line]. AnimalBase Project Group, 2010. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Physella acuta (Draparnaud, 1805). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2012-06-10].
- ↑ a b Semenczenko i inni. A new record of the North American gastropod Physella acuta (Draparnaud 1805) from the Neman River Basin, Belarus. „Aquatic Invasions”. 3 (3), s. 359–360, 2008. DOI: 10.3391/ai.2008.3.3.14. (ang.).
- ↑ a b Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 388. ISBN 978-83-88147-09-8.
- ↑ Amy Benson: Physella acuta. USGS Nonindigenous Aquatic Species Database, 2012. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
- ↑ Dillon i inni. Populations of the European freshwater pulmonate Physa acuta are not reproductively isolated from American Physa heterostropha or Physa integra. „Invertebrate Biology”. 121 (3), s. 226–234, 2002. DOI: 10.1111/j.1744-7410.2002.tb00062.x. (ang.).
- ↑ W.L. Paraense, J.-P. Pointier. Physa acuta Draparnaud, 1805 (Gastropoda: Physidae): a study of topotypic specimens. „Memórias do Instituto Oswaldo Cruz”. 98 (4), 2003. DOI: 10.1590/S0074-02762003000400016. ISSN 0074-0276. (ang.).