Bruzdniczek największy
|
||
 |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Gromada | grzyby podstawkowe | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | pieczarkowce | |
| Rodzina | dzwonkówkowate | |
| Rodzaj | bruzdniczek | |
| Gatunek | bruzdniczek największy | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Clitopilus prunulus (Scop.) P. Kumm Führ. Pilzk.: 23, 96 (Zwickau, 1871) |
||
Bruzdniczek największy lub sadówka podsadka (Clitopilus prunulus (Scop.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Spis treści
Systematyka i nazewnictwo[edytuj]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitopilus, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Scopoli nadając mu nazwę Agaricus prunulus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Clitopilus[1].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako majówka, podsadka, sadówka, rumieniak podsadka, sadówka (bedłka) podsadka[2]. Synonimy naukowe[3]:
- Agaricus orcella Bull. 1793
- Agaricus prunulus Scop. (Fl. carniol. 1772
- Clitopilus orcella (Bull.) P. Kumm. 1871
- Paxillopsis prunulus (Scop.) J.E. Lange 1940
- Paxillopsis prunulus (Scop.) J.E. Lange 1939
- Clitopilus prunulus var. amarus Joss. 1941
- Clitopilus prunulus var. pinetorum Sacc. 1915
- Clitopilus prunulus (Scop.) P. Kumm.1871 var. prunulus
- Paxillopsis prunulus (Scop.) J.E. Lange 1939
- Paxillopsis prunulus (Scop.) J.E. Langel 1940
- Paxillus prunulus var. orcella (Bull.) Quél. 1886
- Paxillus prunulus (Scop.) Fr. var. prunulus
- Pleuropus orcellus (Bull.) Gray 1821
- Pleuropus prunulus (Scop.) Murrill 1917
Morfologia[edytuj]
Średnica 3-10 cm, w młodym wieku półkolisty, później łukowaty z zapadniętym środkiem, na koniec staje się lejkowaty. Brzegi zawsze podwinięte. Skórka biała lub białoszarawa, w stanie suchym naga i matowa, po deszczach trochę śluzowata[4].
Blaszkowy, blaszki początkowo białe, później różowawe, gęste, niskie i nierównej długości, dość głęboko zbiegające na trzon[4].
Wysokość 3-7 cm, grubość 8-18 mm, cylindryczny, pełny. Czasami wyrasta ekscentrycznie (tzn. nie na środku kapelusza). Jest włókniście żłobiony, oszroniony, a dołem zwężony. Kolor biały[4].
Biały, miękki i elastyczny, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu. Smak nieznaczny, zapach przypomina świeżo zmieloną mąkę[5].
Różowawy. Zarodniki szerokowrzecionowate, o rozmiarach 10-14 x 5-6 µm[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj]
Jest pospolity na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego. Występuje także w Ameryce Środkowej i Australii[7]. W Polsce jest bardzo pospolity[2].
Rozwija się w lasach liściastych i iglastych, głównie wśród mchów. Najczęściej występuje w bardziej oświetlonych miejscach lasu; na leśnych ścieżkach i drogach, na polankach[8] . Wytwarza owocniki od lipca do listopada, prawie zawsze gromadnie[5].
Znaczenie[edytuj]
Saprotrof[2]. Grzyb jadalny, jednak zbierany może być tylko przez bardzo doświadczonych grzybiarzy. Łatwo go bowiem pomylić z silnie trującymi białymi lejkówkami[9]. Nadaje się do sosów, a także do suszenia. Ze względu na miękkość miąższu nie nadaje się do marynowania w occie[5].
Gatunki podobne[edytuj]
Często bywa mylony z kępkowcem białawym (Lyophyllum connatum)[4]. Może też być pomylony z trującą lejkówką liściową (Clitocybe phyllophila) lub również trującą dzwonkówką trującą (Entoloma sinuatum). Odróżnia się od nich silnie zbiegającymi blaszkami o różowawym odcieniu i charakterystycznym zapachem[10].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-10-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-10-20].
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 8321723578.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
