Sarduszkowate

Sarduszkowate
	Prolagidae
	Gureev, 1964
	; Przedstawiciel rodzaju – skamieniałość Prolagus oeningensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	sarduszkowate
	Typ nomenklatoryczny
	Anoema aeningensis König, 1825 (skamielina)
Synonimy
	Rodzaju: Anoema König, 1825; Archaeomys Fraas, 1856; Myolagus Hensel, 1856;
	Rodzaju: Anoema König, 1825; Archaeomys Fraas, 1856; Myolagus Hensel, 1856;
Rodzaje i gatunki
	Prolagus Pomel, 1853 – sarduszka; 28 gatunków – zobacz opis w tekście;
	Prolagus Pomel, 1853 – sarduszka; 28 gatunków – zobacz opis w tekście;
	Zasięg występowania
	; Mapa rozmieszczenia skamieniałości Prolagus sp. Kolory: P. oeningensis – czerwony, P. michauxi – niebieski, P. crusafonti – zielony, P. sorbinii – różowy, P. vasconiensis – żółty, pozostałe gatunki Prolagus włącznie z indet. – czarny.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sarduszkowate^[6] (Prolagidae) – wymarła monotypowa rodzina ssaków łożyskowych z rzędu zajęczaków (Lagomorpha). Takson ten, jako Prolaginae była dawniej uważana za podrodzinę szczekuszkowatych (Ochotonidae)^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Anoema: gr. negatywny przedrostek α a; νόημα nōema „percepcja”^[8]. Gatunek typowy: Aenoma aeningensis König, 1825; młodszy homonim Aneoma Cuvier, 1809 (Caviidae).
Prolagus: gr. προ pro „blisko, podobny”; λαγoς lagos „zając”^[9].
Archaeomys: gr. άρχαιος arkhaios „prymitywny, archaiczny”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[10]. Gatunek typowy:
Myolagus: gr. μυς mus, μυος muos „mysz”; λαγoς lagos „zając”^[11]. Gatunek typowy: Lagomys sardus Wagner, 1829.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj sarduszka^[6] (Prolagus) zawiera w większości gatunki prehistoryczne^[12]^[13]. Tylko jeden, P. sardus^[14]^[15], przetrwał do czasów historycznych^[16].

Prolagus aguilari López Martínez, 1997
Prolagus apricenicus Mazza, 1987
Prolagus bilobus Heller, 1936
Prolagus calpensis Forsyth Major, 1905
Prolagus caucasicus (Averyanov & Tesakov, 1998
Prolagus crusafonti López Martínez, 1975
Prolagus depereti López Martínez, 1975
Prolagus elsanus (Forsyth Major, 1875)
Prolagus figaro López Martínez, 1975
Prolagus ibericus López Martínez, 1975
Prolagus imperialis Mazza, 1987
Prolagus italicus Angelone, 2008
Prolagus latiuncinatus Angelone & Čermák, 2015
Prolagus lopezmartinezae Hordijk & Van der Meulen, 2010
Prolagus major López Martínez, 1977
Prolagus michauxi López Martínez, 1975
Prolagus migrans Şen & Geraads, 2023
Prolagus oeningensis (König, 1825)
Prolagus pannonicus Angelone & Čermák, 2015
Prolagus praevasconiensis Ringeade, 1978
Prolagus sardus (J.A, Wagner, 1829) – sarduszka bezogonowa
Prolagus savagei Berzi, 1967
Prolagus schnaitheimensis Tobien, 1975
Prolagus sorbinii Masini, 1989
Prolagus tobieni López Martínez, 1977
Prolagus vargasensis Hordijk & Van der Meulen, 2010
Prolagus vasconiensis Viret, 1930
Prolagus zitteli Wittich, 1902

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Współrzędne paru dodatkowych skamieniałości nie wymienionych w pliku xls załączonym do publikacji Ge i in.^[4] pochodzą z Paleobiology Database.^[5]^{[pdb 1]}^{[pdb 2]}^{[pdb 3]}^{[pdb 4]}^{[pdb 5]}^{[pdb 6]}^{[pdb 7]}^{[pdb 8]}^{[pdb 9]}^{[pdb 10]}

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ K. D. E. König: Icones fossilium sectiles. Londyn: G.B. Sowerby, 1825, s. rys. X, 126. (łac.).
↑ R. F. Hensel. Beiträge zur Kenntniss fossiler Säugethiere. „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 8, s. 695, 1856. (niem.).
↑ A. N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découvertes dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire et surtout de son affluent principal, l'Allier. Paryż: J.B. Baillière, 1853, s. 43. (fr.).
↑ ^a ^b DeyanD. Ge DeyanD. i inni, Evolutionary History of Lagomorphs in Response to Global Environmental Change, „PLoS ONE”, 4:e59668, 8, 2013, DOI: 10.1371/journal.pone.0059668 [dostęp 2014-05-22], Cytat: Table_S1.xls amazonaws.com .
↑ The Paleobiology Database. †Prolagus Pomel 1853 (pika). [dostęp 2015-03-05].
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Robert S. Hoffmann, Andrew T. Smith, D. E. Wilson, D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press., s. 193-194. ISBN 0-8018-8221-4.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 105.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 571.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 114.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 439.
↑ Angelone, C.: Messinian Prolagus (Lagomorpha, Mammalia) of Italy. [w:] Messinian Online [on-line]. 2004. [dostęp 2008-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)].
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., ☠Prolagus Pomel, 1852, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-27] (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Prolagus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
↑ Nowak, Ronald M.: Walker's Mammals of the World, 6-te wydanie, wolumin II. Johns Hopkins University Press, 1999, s. 1936.

Dodatkowe przypisy Paleobiology Database[edytuj | edytuj kod]

↑ L. Ginsburg. Le plus ancien morse du Monde. „Bulletin du Museum National d'Histoire Naturelle”. 41 (4), s. 995-998, 1969. [M. Uhen/M. Uhen/M. Uhen]
Paleobiology Database: Pontigne 2 (Miocene of France) (les Buissonneaux)
↑ M. T. Antunes, P. Mein. Vertébrés du miocène moyen de amor (Leiria) - importance stratigraphique. „Ciências da Terra”. 6, s. 169-188, 1981. [J. Mueller/T. Liebrecht/T. Liebrecht]
Paleobiology Database: Amor, point 1 ("premiere gisement" of Zbyszewski)", Amor, points 2 to 5 (Miocene of Portugal)
↑ E. Buffetaut, F. Crouzel, F. Juillard, F. Stigliani. Le crocodilien longirostre Gavialosuchus dans le Miocene moyen de Polastron (Gers, France). „Geobios”. 17 (1), s. 113-117, 1984. [P. Mannion/P. Mannion]
Paleobiology Database: Polastron (Miocene of France)
↑ M. Hoyos, M. A. Garcia del Cura, S. Ordonyez Martinez. Caracteristicas geologicas de yacimiento de los Valles de Fuentiduenya (Segovia). „Estudios Geologicos”. 37, s. 345-351, 1981. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Nivel X-Fisura, Nivel X, Nivel Y, Los Valles de Fuentiduenya (Segovia) (Miocene of Spain)
↑ C. Sese Benito, N. Lopez Martinez. Los micromammiferos (insectivora, rodentia y lagomorpha) de Vallesiense inferior de Los Valles de Fuentidueña (Segovia, España). „Estudios Geologicos”. 37, s. 369-381, 1981. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Nivel X-Fisura, Nivel X, Nivel Y, Los Valles de Fuentiduenya (Segovia) (Miocene of Spain)
↑ K. Heissig. Neue Ergebnisse zur Stratigraphie der mittleren Serie der Oberen Süßwassermolasse Bayerns (New results on the stratigraphy of the middle series of upper Freshwater Molasse, Bavaria). „Geologica Bavarica”. 94, s. 239-257, 1989. [J. Alroy/S. Kuemmell/S. Kuemmell]
Paleobiology Database: Ziemetshausen 1b, 1a (Miocene of Germany)
↑ L. Abbazzi, C. Angelone, M. Arca, G. Barisone, C. Bedetti, M. Delfino, T. Kotsakis, F. Marcolini, M. R. Palombo, M. Pavia, P. Piras, L. Rook, D. Torre, C. Tuveri, A. M. F. Valli and B. Wilkens. Plio-Pleistocene fossil vertebrates of Monte Tuttavista (Orosei, Eastern Sardinia, Italy), an overview. „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 110 (3), s. 681-706, 2004. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Fissure 7, Blocco Strada Quarry (VII bl. St.),Fissure 7, Mustelide Quarry (VII Mustelide),Fissure 6, Quarry 3 (VI 3),Fissure 10, Ghiro Quarry (X Ghiro) (Pliocene of Italy),Fissure 11, Antilope Quarry, (XI antilope),Fissure 6, Banco 6 Quarry, (VI Banco 6),Fissure 7, Quarry 2, (VII 2),Fissure 10, 3 Uccelli Quarry, (X 3 uccelli),Fissure 11, canide Quarry, (XI canide),Fissure 9, Prolagus Quarry, (IX Prolagus),Fissure 11, dic.2001, (XI dic.2001),Fissure 11, Quarry 3, (XI 3),Fissure 11, Rondone Quarry, (XI rondone),Fissure 4, Quarry 5 Prolagus, (IV 5 prol.),Fissure 4, Quarry 20, (IV 20) (Pleistocene of Italy)
↑ L. Ginsburg, M. Bonneau. La succession des faunes de mammiferes miocenes de Pontigne (Maine-et-Loire, France). „Bulletin de Musee national Histoire naturell”. 4 (2-4), s. 313-328, 1995. [M. Uhen/M. Uhen]Paleobiology Database: [https://paleobiodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=basicCollectionSearch&collection_no=148396 Pontigne 4 (marine) (Miocene of France) (les Buissoneaux)
↑ R. Böttcher, E. P. J. Heizmann, M. W Rasser, R. Ziegler. Biostratigraphy and palaeoecology of a Middle Miocene (Karpathian, MN 5) fauna from the northern margin of the North Alpine Foreland Basin (Oggenhausen 2, SW' Germany). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen”. 254 (1/2), s. 237-260, 2009. [J. Mueller/T. Liebrecht]
Paleobiology Database: Oggenhausen 2 (Miocene of Germany)
↑ Additional contributors to utilized records of Paleobiology Database (authorizers supplying these records) include Johannes Mueller, Philip Mannion, Mark Uhen, John Alroy, Alan Turner.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[d-16] Współrzędne paru dodatkowych skamieniałości nie wymienionych w pliku xls załączonym do publikacji Ge i in.^[4] pochodzą z Paleobiology Database.^[5]^{[pdb 1]}^{[pdb 2]}^{[pdb 3]}^{[pdb 4]}^{[pdb 5]}^{[pdb 6]}^{[pdb 7]}^{[pdb 8]}^{[pdb 9]}^{[pdb 10]}

[Konig-1] K. D. E. König: Icones fossilium sectiles. Londyn: G.B. Sowerby, 1825, s. rys. X, 126. (łac.).

[Hensel-2] R. F. Hensel. Beiträge zur Kenntniss fossiler Säugethiere. „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 8, s. 695, 1856. (niem.).

[Pomel-3] A. N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découvertes dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire et surtout de son affluent principal, l'Allier. Paryż: J.B. Baillière, 1853, s. 43. (fr.).

[Ge13-4] DeyanD. Ge DeyanD. i inni, Evolutionary History of Lagomorphs in Response to Global Environmental Change, „PLoS ONE”, 4:e59668, 8, 2013, DOI: 10.1371/journal.pone.0059668 [dostęp 2014-05-22], Cytat: Table_S1.xls amazonaws.com .

[PaleoDBProlagus-5] The Paleobiology Database. †Prolagus Pomel 1853 (pika). [dostęp 2015-03-05].

[Cichocki&inni-17] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw3-18] Robert S. Hoffmann, Andrew T. Smith, D. E. Wilson, D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press., s. 193-194. ISBN 0-8018-8221-4.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655261_105]-19] Palmer 1904 ↓, s. 105.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655727_571]-20] Palmer 1904 ↓, s. 571.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655270_114]-21] Palmer 1904 ↓, s. 114.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655595_439]-22] Palmer 1904 ↓, s. 439.

[Angelone2004-23] Angelone, C.: Messinian Prolagus (Lagomorpha, Mammalia) of Italy. [w:] Messinian Online [on-line]. 2004. [dostęp 2008-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)].

[zij-24] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., ☠Prolagus Pomel, 1852, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-27] (ang.).

[Burgin&inni-25] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-26] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Prolagus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].

[Nowak-27] Nowak, Ronald M.: Walker's Mammals of the World, 6-te wydanie, wolumin II. Johns Hopkins University Press, 1999, s. 1936.

[Ginsburg69-6] L. Ginsburg. Le plus ancien morse du Monde. „Bulletin du Museum National d'Histoire Naturelle”. 41 (4), s. 995-998, 1969. [M. Uhen/M. Uhen/M. Uhen]
Paleobiology Database: Pontigne 2 (Miocene of France) (les Buissonneaux)

[Antunes81-7] M. T. Antunes, P. Mein. Vertébrés du miocène moyen de amor (Leiria) - importance stratigraphique. „Ciências da Terra”. 6, s. 169-188, 1981. [J. Mueller/T. Liebrecht/T. Liebrecht]
Paleobiology Database: Amor, point 1 ("premiere gisement" of Zbyszewski)", Amor, points 2 to 5 (Miocene of Portugal)

[Buffetaut84-8] E. Buffetaut, F. Crouzel, F. Juillard, F. Stigliani. Le crocodilien longirostre Gavialosuchus dans le Miocene moyen de Polastron (Gers, France). „Geobios”. 17 (1), s. 113-117, 1984. [P. Mannion/P. Mannion]
Paleobiology Database: Polastron (Miocene of France)

[Hoyos81-9] M. Hoyos, M. A. Garcia del Cura, S. Ordonyez Martinez. Caracteristicas geologicas de yacimiento de los Valles de Fuentiduenya (Segovia). „Estudios Geologicos”. 37, s. 345-351, 1981. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Nivel X-Fisura, Nivel X, Nivel Y, Los Valles de Fuentiduenya (Segovia) (Miocene of Spain)

[Benito81-10] C. Sese Benito, N. Lopez Martinez. Los micromammiferos (insectivora, rodentia y lagomorpha) de Vallesiense inferior de Los Valles de Fuentidueña (Segovia, España). „Estudios Geologicos”. 37, s. 369-381, 1981. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Nivel X-Fisura, Nivel X, Nivel Y, Los Valles de Fuentiduenya (Segovia) (Miocene of Spain)

[Heissig89-11] K. Heissig. Neue Ergebnisse zur Stratigraphie der mittleren Serie der Oberen Süßwassermolasse Bayerns (New results on the stratigraphy of the middle series of upper Freshwater Molasse, Bavaria). „Geologica Bavarica”. 94, s. 239-257, 1989. [J. Alroy/S. Kuemmell/S. Kuemmell]
Paleobiology Database: Ziemetshausen 1b, 1a (Miocene of Germany)

[Abbazzi04-12] L. Abbazzi, C. Angelone, M. Arca, G. Barisone, C. Bedetti, M. Delfino, T. Kotsakis, F. Marcolini, M. R. Palombo, M. Pavia, P. Piras, L. Rook, D. Torre, C. Tuveri, A. M. F. Valli and B. Wilkens. Plio-Pleistocene fossil vertebrates of Monte Tuttavista (Orosei, Eastern Sardinia, Italy), an overview. „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 110 (3), s. 681-706, 2004. [A. Turner/H. O'Regan/H. O'Regan]
Paleobiology Database: Fissure 7, Blocco Strada Quarry (VII bl. St.),Fissure 7, Mustelide Quarry (VII Mustelide),Fissure 6, Quarry 3 (VI 3),Fissure 10, Ghiro Quarry (X Ghiro) (Pliocene of Italy),Fissure 11, Antilope Quarry, (XI antilope),Fissure 6, Banco 6 Quarry, (VI Banco 6),Fissure 7, Quarry 2, (VII 2),Fissure 10, 3 Uccelli Quarry, (X 3 uccelli),Fissure 11, canide Quarry, (XI canide),Fissure 9, Prolagus Quarry, (IX Prolagus),Fissure 11, dic.2001, (XI dic.2001),Fissure 11, Quarry 3, (XI 3),Fissure 11, Rondone Quarry, (XI rondone),Fissure 4, Quarry 5 Prolagus, (IV 5 prol.),Fissure 4, Quarry 20, (IV 20) (Pleistocene of Italy)

[Ginsburg95-13] L. Ginsburg, M. Bonneau. La succession des faunes de mammiferes miocenes de Pontigne (Maine-et-Loire, France). „Bulletin de Musee national Histoire naturell”. 4 (2-4), s. 313-328, 1995. [M. Uhen/M. Uhen]Paleobiology Database: [https://paleobiodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=basicCollectionSearch&collection_no=148396 Pontigne 4 (marine) (Miocene of France) (les Buissoneaux)

[Bottcher09-14] R. Böttcher, E. P. J. Heizmann, M. W Rasser, R. Ziegler. Biostratigraphy and palaeoecology of a Middle Miocene (Karpathian, MN 5) fauna from the northern margin of the North Alpine Foreland Basin (Oggenhausen 2, SW' Germany). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen”. 254 (1/2), s. 237-260, 2009. [J. Mueller/T. Liebrecht]
Paleobiology Database: Oggenhausen 2 (Miocene of Germany)

[PaleoDBProlagus2-15] Additional contributors to utilized records of Paleobiology Database (authorizers supplying these records) include Johannes Mueller, Philip Mannion, Mark Uhen, John Alroy, Alan Turner.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[5]

[pdb 1]

[pdb 2]

[pdb 3]

[pdb 4]

[pdb 5]

[pdb 6]

[pdb 7]

[pdb 8]

[pdb 9]

[pdb 10]