Serwer czasu
Serwer czasu – specjalizowany serwer dostarczający wzorcowy czas UTC do komputerów za pomocą sieci lokalnej lub rozległej.
Zasada działania
[edytuj | edytuj kod]Serwer przekazuje informację o czasie, wykorzystując protokoły NTP i SNTP. Serwer wyposażony jest w wyjścia Ethernet oraz liczne dodatkowe interfejsy komunikacyjne: RS-232, 1PPS, IRIG-B, PTP/IEEE1588 i inne. Wzorcowy czas pobierany jest bezpośrednio z zegarów atomowych lub za pośrednictwem satelitarnych systemów nawigacyjnych GPS, GLONASS, EGNOS, WAAS, a w niedalekiej przyszłości również z europejskiego systemu Galileo i chińskiego Compass. Zaletą serwerów czasu jest możliwość pobierania czasu z wielu źródeł referencyjnych jednocześnie np. GPS, DCF77, a nawet z zegarynki telefonicznej. Serwer posiada specjalne wewnętrzne systemy synchronizacji i podtrzymywania czasu oparte na wysokiej jakości oscylatorach kwarcowych (np. OCXO, TCXO) lub generatorach rubidowych, opracowanych na wypadek awarii radiowych układów odbiorczych. Serwery dostarczają czas z precyzją lepszą niż 10 ms przez Internet i lepszą niż 1 ms w LAN, a ograniczenie to wynika wyłącznie z możliwości współczesnego, powszechnie dostępnego sprzętu sieciowego. Najnowsze wersje serwerów wyposażane są coraz częściej w Ethernet synchroniczny z obsługą protokołu PTP IEEE1588, oferując w tym standardzie precyzje rzędu mikrosekund, a w przypadki tzw. znakowania sprzętowego (wymaga specjalnych kart Ethernet) precyzje mogą osiągać nawet poziom nanosekund. Specjalna najnowsza wersja PTP v2.1 udostępnia obecnie profil High Accuracy pozwalający na synchronizację z dokładnością pikosekund.
Serwery czasu mają nadawany specjalny numer Stratum (1-15) oznaczający poziom pracy serwera, który należy rozumieć jako informacje, jak daleko od zegara atomowego znajduje się dany serwer w procesie synchronizacji czasu z użyciem protokołu NTP. Większość dedykowanych serwerów pracuje w poziomie Stratum 1. W Internecie można też spotkać wiele serwerów Stratum 2. Oznaczenia Stratum są zgodne z przyjętą w protokole NTP strukturą poziomów drzewa z wierzchołkiem Stratum 0 wskazującym zegar atomowy. W przypadku synchronizacji z użyciem protokołu PTP serwerom nadaje się atrybut MASTER. Możliwa jest również sytuacja, w której serwer czasu otrzymuje atrybut SLAVE PTP, a co oznacza jego synchronizację pośrednią do innego serwera pracującego w trybie MASTER PTP. Współczesne sieciowe serwery czasu obsługują jednocześnie protokoły NTP i PTP oraz umożliwiają konwersję między nimi.
Potrzeba synchronizacji czasu
[edytuj | edytuj kod]Wraz z rozwojem Internetu zwiększa się liczba operacji i transakcji obsługiwanych drogą elektroniczną. Wymusza to konieczność uporządkowania zdarzeń i ich rejestrację zgodną z chronologią czasu. Elektroniczne systemy bilingowe, elektroniczna bankowość, obsługa giełd i sklepów to jedynie wybrane przykłady e-biznesu, w których czas jest krytyczny dla prawidłowego funkcjonowania całych rozwiązań. Niestety współczesne zegary komputerowe nie należą do dobrych mierników czasu i dlatego ich synchronizację coraz częściej powierza się publicznym serwerom czasu dostępnym w Internecie.
Wiele firm i instytucji państwowych korzysta z własnych dedykowanych serwerów czasu. Ma to miejsce najczęściej, gdy stosowana polityka bezpieczeństwa zabrania wewnętrznym sieciom LAN korzystać z dostępu do Internetu. Serwery czasu są również podstawowym źródłem czasu dla procesu elektronicznej autoryzacji i certyfikacji, w tym dla podpisu elektronicznego, elektronicznego lakowania dokumentów oraz ich stemplowania czasem.
Obecnie odnotowuje się największy wzrost znaczenia synchronizacji w informatyce, który postępuje wraz z zaostrzeniem rygoru precyzji. Zjawisko to ściśle wiąże się z trwającą czwartą rewolucją przemysłową, w której cybernetyczna wizja zautomatyzowanej rzeczywistości wymusza pracę wszystkich komunikujących się wzajemnie systemów w tzw. wspólnej domenie czasowej, zapewniającej zgodny czas z bardzo dużą dokładnością. Również inne dziedziny informatyki jak np. Big Data używają obecnie coraz częściej synchronizacji do analizy danych w tzw. domenie częstotliwości. Stabilność częstotliwości zapewniają w takim przypadku również serwery czasu.
Oficjalne serwery NTP dostarczające urzędowy czas UTC(PL) w Polsce
[edytuj | edytuj kod]W Polsce oficjalnym źródłem urzędowego czasu UTC są publiczne serwery NTP Głównego Urzędu Miar[1]. Serwery te są bezpośrednio dołączone łączem 1PPS do zegara atomowego (5071A), którego wskazania są kontrolowane i korygowane do innych wzorców skali czasu atomowego tzw. TA.
Serwery NTP grupy laboratoriów ds. porównań wzorców czasu
[edytuj | edytuj kod]| nazwa serwera | adres IP | stratum | źródło |
|---|---|---|---|
| vega.cbk.poznan.pl | 150.254.190.51 | 1 | atomowy zegar cezowy 5071A CBK w Borówcu k. Poznania |
| ntp.itl.waw.pl | 193.110.137.171 | 1 | atomowy zegar cezowy 5071A IŁ-PIB w Warszawie (Miedzeszyn, prawy brzeg Wisły) |
| ntp.elpromaelectronics.com | 109.206.205.233 | 1 | rubidowy atomowy wzorzec firmy STANFORD Research, ELPROMA Czosnów k. Warszawy |
| zegar.umk.pl | 158.75.5.245 | 1 | Polski Optyczny Zegar Atomowy zlokalizowany w Instytucie Fizyki UMK w Toruniu i Krajowym Laboratorium FAMO |
Inne serwery czasu w Polsce
[edytuj | edytuj kod]| nazwa serwera | adres IPv4 | adres IPv6 | stratum | źródło | utrzymanie |
|---|---|---|---|---|---|
| ntp1.tp.pl | 80.50.231.226 | 2a01:1102:0:b::2 | 1 | atomowy zegar cezowy 5071A TP S.A. | Orange Polska S.A. |
| ntp2.tp.pl | 212.160.106.226 | 2a01:1100:3::2 | 1 | atomowy zegar cezowy 5071A TP S.A. | Orange Polska S.A. |
| time.coi.pw.edu.pl | 194.29.130.252 | 1 | Politechnika Warszawska | ||
| ntp.nask.pl | 195.187.245.55 | 1 | GPS | Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy | |
| ntp.certum.pl | 213.222.200.99 | 1 | Asseco Poland S.A. | ||
| info.cyf-kr.edu.pl | 149.156.4.11 | 2001:6d8:0:4::11 | 3 | Akademia Górniczo-Hutnicza (Cyfronet) | |
| ucirtr.agh.edu.pl | 149.156.119.190 | 2001:6d8:10:10::21:1 | 3 | Akademia Górniczo-Hutnicza (Cyfronet) | |
| ntp.icm.edu.pl | 213.135.59.38 | 2 | Uniwersytet Warszawski (ICM) | ||
| ntp.task.gda.pl | 153.19.250.123 | 2 | Politechnika Gdańska (TASK) | ||
| ntp0.pl | 91.212.242.19 | 2001:67c:24c:1::19 | 1 | GPS | Aplitt Sp. z o.o. |
| ntp1.pl | 91.212.242.20 | 2001:67c:24c:1::20 | 2 | Aplitt Sp. z o.o. | |
| ntp2.pl | 91.212.242.21 | 2001:67c:24c:1::21 | 2 | Aplitt Sp. z o.o. | |
| ntp.centos.com.pl | 81.2.136.218 | 2 | Przemysław Sikora | ||
| ntp.e-utp.net | 178.235.129.15 | 2001:67c:21ec::80 | 2 | Marcin Gondek | |
| news-archive.icm.edu.pl | 193.219.28.147 | 2 | Uniwersytet Warszawski (ICM) | ||
| rflab.pl | 31.179.32.133 | 1 | LeoNTP Time Server via GPS - 05-2020 OFF | RfLab | |
| rflab.pl | 77.237.25.197 | 1 | LeoNTP Time Server via GPS (backup) | RfLab | |
| rflab.pl | 31.179.32.133 | 1 | LeoNTP Time Server via GPS | RfLab |
Pule serwerów NTP
[edytuj | edytuj kod]Poniższe nazwy wskazują losowo na serwery z puli udostępnionych publicznie serwerów NTP. Adresy IP serwerów zmieniają się co godzinę[3].
Polska
[edytuj | edytuj kod]- 0.pl.pool.ntp.org
- 1.pl.pool.ntp.org
- 2.pl.pool.ntp.org
- 3.pl.pool.ntp.org
Europa
[edytuj | edytuj kod]- 0.europe.pool.ntp.org
- 1.europe.pool.ntp.org
- 2.europe.pool.ntp.org
- 3.europe.pool.ntp.org
Świat
[edytuj | edytuj kod]- 0.pool.ntp.org
- 1.pool.ntp.org
- 2.pool.ntp.org
- 3.pool.ntp.org
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 marca 2004 r. w sprawie sposobów rozpowszechniania sygnałów czasu urzędowego i uniwersalnego czasu koordynowanego UTC(PL) (Dz.U. z 2004 r. nr 56, poz. 548)
- ↑ a b Zmiana adresacji serwerów czasu urzędowego. www.gum.gov.pl, 2016-10-26. [dostęp 2020-02-23].
- ↑ pool.ntp.org: How do I setup NTP to use the pool?. pool.ntp.org. [dostęp 2017-04-22].