Skala Tannera
Skala Tannera – skala pozwalająca określić stadium dojrzałości płciowej dzieci, nastolatków i dorosłych na podstawie cech morfologicznych – budowy narządów płciowych i piersi. Termin pochodzi od nazwiska Jamesa Mourilyana Tannera, który opracował skalę.
Skala Tannera określa 5 stadiów rozwoju i przyporządkowuje im wiek występowania[1][2].
Chłopcy
[edytuj | edytuj kod]
Fazy rozwoju
[edytuj | edytuj kod]- Faza 1 – przed pokwitaniem (prepubertal)
- Faza 2
- Przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm/rok
- Jądra
- Rozmiar 4 ml lub dłuższy promień 2,5 cm do 3,2 cm
- Wiek 11,5 roku (od 9,5 do 13,5 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Minimalny wzrost, pigmentacja u podstawy prącia
- Wiek 12 lat (od 9,9 do 14,0 roku życia)
- Prącie
- Wczesny, nieznaczny wzrost
- Wiek 11,5 roku (od 10,5 do 14,5 roku życia)
- Faza 3
- Przyrost wzrostu na poziomie 7–8 cm/rok
- Jądra
- Rozmiar 12 ml lub dłuższy promień 3,6 cm
- Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Wzrost ciemnych, kręcących się włosów
- Wiek 13,1 roku (od 11,2 do 15,0 roku życia)
- Prącie
- Zwiększona długość i grubość
- Wiek 12,4 roku (od 10,1 do 14,6 roku życia)
- Inne zmiany
- Możliwa ginekomastia (13,2 lat)
- Łamanie się głosu (13,5 lat)
- Przyrost tkanki mięśniowej
- Faza 4
- Przyrost wzrostu na najwyższym życiowym poziomie 10 cm/rok (13,8 lat)
- Jądra
- Długość 4,1 cm do 4,5 cm
- Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza
- Wiek 13,9 roku (od 12,0 do 15,8 roku życia)
- Prącie
- Dalszy wzrost długości i grubości
- Wiek 13,2 roku (od 11,2 do 15,3 roku życia)
- Inne zmiany
- Owłosienie pod pachą (14,0 roku)
- Mutacja głosu (14,1 roku)
- Trądzik (14,3 roku)
- Faza 5
- Zahamowanie wzrostu z osiągnięciem 17 roku życia
- Jądra
- Długość > 4,5 cm
- Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Poszerzenie dojrzałego owłosienia (15,3 lat)
- Rozrost owłosienia w kierunku wewnętrznych części ud
- Nieznaczny rozrost owłosienia na wyższe partie podbrzusza i brzuch
- Prącie
- Osiągnięcie pełnego rozmiaru prącia do 16,5 roku życia
- Wiek 13,2 roku (od 11,2 do 15,3 roku życia)
- Trzeciorzędne cechy płciowe
- Owłosienie na bokach twarzy
- Dojrzała, męska postura
- Zanik ginekomastii
Rozwój wzrostu u chłopców
[edytuj | edytuj kod]- Najsilniejszy przyrost (skok pokwitaniowy) w wieku 13,5 roku (od 11,7 do 15,3 roku życia)
- Największy wzrost w fazach do trzeciej włącznie (5,0 cm – 6,0 cm na rok)
- Wzrost w okresie pokwitania
- U chłopców dojrzewających wcześnie: 10,3 cm/rok (7,9 cm/rok – 12,5 cm/rok)
- U chłopców dojrzewających przeciętnie: 9,5 cm/rok (7,1 cm/rok – 11,9 cm/rok)
- U chłopców dojrzewających późno: 8,5 cm/rok (6,3 cm/rok – 10,7 cm/rok)
Dziewczęta
[edytuj | edytuj kod]
Fazy rozwoju
[edytuj | edytuj kod]- Faza 1 – przed pokwitaniem (prepubertal)
- Przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm/rok
- Piersi
- Nieznaczne uwypuklenie wyłącznie brodawek sutkowych
- Owłosienie łonowe
- Brak widocznego owłosienia zawierającego pigment
- Faza 2
- Przyrost wzrostu na poziomie 7–8 cm/rok
- Piersi
- Minimalne uwypuklenie, powiększenie otoczki brodawek sutkowych (stadium pączka)
- Wiek 10,9 roku (od 8,9 do 12,9 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Nieznaczne, zabarwione owłosienie w okolicach warg sromowych
- Wiek 11,2 roku (od 9,0 do 13,4 roku życia)
- Przypadki wcześniejszego pokwitania
- U rasy białej: faza 2 może pojawić się rok wcześniej
- U rasy czarnej: faza 2 może pojawić się dwa lata wcześniej
- Faza 3
- Przyrost na najwyższym życiowym poziomie 8 cm/rok (12,5 roku)
- Piersi
- Uwypuklenie konturów piersi, dalsze powiększenie otoczki brodawek sutkowych
- Wiek 11,9 roku (od 9,9 do 13,9 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Dalszy rozrost ciemnych, kręcących się włosów na wzgórku łonowym
- Wiek 11,9 roku (od 9,6 do 14,1 roku życia)
- Inne zmiany
- Owłosienie pod pachami (13,1 roku)
- Trądzik (13,2 roku)
- Faza 4
- Przyrost na poziomie 7 cm/rok
- Piersi
- Otoczki brodawek sutkowych tworzą dodatkowe uwypuklenie na ciele piersi
- Wiek 12,9 roku (od 10,5 do 15,3 roku życia)
- Owłosienie łonowe
- Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza
- Wiek 12,6 roku (od 10,4 do 14,8 roku życia)
- Faza 5
- Zahamowanie wzrostu z osiągnięciem 16 roku życia
- Piersi
- Dojrzały kształt piersi
- Brodawki sutkowe dopasowują swój kształt do kształtu piersi
- Owłosienie łonowe
- Całkowicie dojrzałe owłosienie poszerzone na uda
- Brak rozrostu owłosienia na wyższe partie podbrzusza i brzuch
Rozwój wzrostu u dziewcząt
[edytuj | edytuj kod]- Najsilniejszy przyrost (skok pokwitaniowy) w wieku 11,5 roku (od 9,7 do 13,3 roku życia)
- Największy sumaryczny wzrost w fazach do drugiej włącznie (5,0 cm – 6,0 cm na rok)
- Wzrost w okresie pokwitania
- U dziewcząt dojrzewających wcześnie: 9,0 cm/rok (7,0 cm/rok – 11,0 cm/rok)
- U dziewcząt dojrzewających przeciętnie: 8,3 cm/rok (6,1 cm/rok – 10,4 cm/rok)
- U dziewcząt dojrzewających późno: 7,5 cm/rok (5,4 cm/rok – 9,6 cm/rok)
Inne istotne punkty rozwoju dziewcząt
[edytuj | edytuj kod]- Adrenarche: wiek od 6 do 8 roku życia
- Menarche: wiek 12,7 roku (od 10,8 do 15 roku życia)
- Rozwój opóźniony o więcej niż rok w przypadku niskiej zawartości tłuszczu w organizmie (np. przy intensywnym, regularnym treningu)
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Podstawowym zastosowaniem skali jest monitorowanie rozwoju dzieci i młodzieży w celu wykrycia anomalii. Cechy morfologiczne stanowią bowiem bezpośrednie odwzorowanie zmian zachodzących wewnątrz organizmu i mogą pozwolić na wczesne rozpoznanie nieprawidłowości w dojrzewaniu płciowym.
Prowadzone są także badania wpływu czynników zewnętrznych (np. stosowania używek[3]) na ogólny rozwój organizmów ludzkich. W badaniach takich prowadzi się kronikę rozwoju grupy testowej przy użyciu skali Tannera jako miarodajnego, dyskretnego (zatem: łatwego do porównania) punktu odniesienia.
Skala Tannera została powszechnie zaadaptowana w sądownictwie w przypadkach dotyczących dziecięcej pornografii. Istnieje praktyka pozwalająca ekspertom z zakresu pediatrii na ocenianie wieku nieletnich znajdujących się na fotografiach. Określenie wieku ofiary tego czynu pozwala na sklasyfikowanie go według prawa danego kraju (porównaj: Pedofilia, Aspekty prawne).
Krytyka zastosowania w sądownictwie
[edytuj | edytuj kod]Zasadność wykorzystania skali Tannera w postępowaniach sądowych dotyczących molestowania seksualnego nieletnich i pornografii nieletnich zostało podważone przez dyrektora Wydziału Pediatrii Uniwersytetu na Florydzie Arlana L. Rosenblooma w magazynie Pediatrics w artykule Misuse of Tanner Puberty Stages to Estimate Chronological Age[4]. Wskazuje on na niewielką skuteczność ustalania wieku nieletnich na podstawie zdjęć, praktyki powszechnie stosowanej w sądownictwie w sprawach dotyczących pornografii dziecięcej.
Nadużycie, jego zdaniem, wynika z niemożliwości precyzyjnego wskazania wieku fotografowanego dziecka na podstawie cech morfologicznych z uwagi na znaczny rozrzut wieku, w którym cechy te się uwydatniają. Rosenbloom podkreśla także, że twórcy pornografii (nie tylko dziecięcej) mogą celowo wyszukiwać osoby wyglądające młodziej (słabiej rozwinięte niż rówieśnicy) w celu zwiększenia zainteresowania. Wskazuje także na niemiarodajność oceny na podstawie rozwoju owłosienia łonowego, które u azjatów jest słabiej rozwinięte niż u białych, a także na możliwość golenia owłosienia do zdjęć. Doktor Rosenbloom nie odrzuca jednak skali Tannera wskazując na jej zastosowanie w ocenie systematycznego rozwoju oraz w praktykach klinicznych jako miarodajna skala referencyjna.
Krytyka ta spotkała się z silną falą komentarzy po publikacji, wskazujących m.in. na zastosowanie skali wyłącznie do określenia wieku najmłodszych ofiar[5]. Zdaniem komentujących istnieje powszechna akceptacja praktyki odmowy oceny wieku nastolatków ze względu na niezaprzeczalne trudności w odróżnieniu np. rozwoju piersi w fazie 3 i 5. Wskazano także na pomocniczy, niedecydujący charakter ekspertyzy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Scott Moses, Male Tanner Stage [online], Family Practice Notebook, 2000 [zarchiwizowane z adresu 2006-03-05] (ang.).
- ↑ Scott Mose, Female Tanner Stage [online], Family Practice Notebook, 2000 [zarchiwizowane z adresu 2007-01-09] (ang.).
- ↑ Puberty and the Onset of Substance Use and Abuse – publikacja w witrynie American Academy of Pediatrics
- ↑ Arlan Rosenbloom. Misuse of Tanner Puberty Stages to Estimate Chronological Age. „Pediatrics”, s. 1494, 1998-12-06. (ang.).
- ↑ Tanner Staging and Pornography – komentarze do publikacji opublikowane w witrynie American Academy of Pediatrics
