Sobór Świętego Ducha w Chersoniu
 nr rej. 65-101-0017
| |||||||||||||||||||||||
| sobór katedralny | |||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||
| sobór katedralny • nadający tytuł |
od 1947 | ||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
Pięćdziesiątnica (50. dzień po Passze) | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Chersonia  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu chersońskiego  | |||||||||||||||||||||||
| 46,63444°N 32,60611°E/46,634444 32,606111 | |||||||||||||||||||||||
Sobór Świętego Ducha – prawosławny sobór w Chersoniu, katedra eparchii chersońskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Położenie kamienia węgielnego pod świątynię miało miejsce w 1804, jednak z braku funduszy budowa cerkwi została przerwana i dokończono ją dopiero w 1835. We wznoszenie obiektu szczególnie zaangażowani byli chersońscy kupcy: Gałuchin, Bogdanow, Sikaczew oraz Nosow, stąd w popularnej świadomości świątynia funkcjonowała jako cerkiew „kupiecka”. Ołtarz północny, którego patronami są święci Męczennicy Chersonescy oraz południowy św. Michała Archanioła poświęcono w styczniu 1836, zaś ołtarz główny Świętego Ducha – 16 sierpnia 1836. Obydwu ceremonii dokonał arcybiskup chersoński Gabriel[1].
W 1907 cerkiew Świętego Ducha została powiększona o obszerny przedsionek. Pod nim zlokalizowano pomieszczenie, w którym odbywały się niedzielne spotkania i odczyty oraz próby chóru cerkiewnego. Świątynia była bogato wyposażona, jest opisywana jako najpiękniejsza przed rewolucją październikową prawosławna cerkiew w Chersoniu[1].
W 1922, w ramach konfiskaty majątku ruchomego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, z cerkwi wyniesiono cenne utensylia i inne części wyposażenia. Cztery lata później władze miejskie przekazały świątynię Żywej Cerkwi. Jej parafia istniała w tym miejscu do 1937, gdy obiekt odebrano wiernym i zaadaptowano na magazyn mąki, niszcząc całe przechowywane w nim jeszcze wyposażenie[1].
Nabożeństwa w świątyni ponownie były odprawiane od końca 1941, gdy w piwnicznej salce pod przedsionkiem urządzono cerkiew Przemienienia Pańskiego. Po wyparciu wojsk niemieckich z Ukrainy w 1944 władze radzieckie zgodziły się na zwrot całego budynku Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu. Cerkiew była zrujnowana i wymagała kompleksowego remontu, który został przeprowadzony do 1953, m.in. wstawiono do niej nowy ikonostas, w kolejnych latach uzupełniano wyposażenie. W 1947 biskup chersoński Nikon zdecydował o nadaniu świątyni rangi soboru katedralnego, którym wcześniej były sobór św. Katarzyny w Chersoniu (1945–1947, sobór wojskowy) i sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Chersoniu (1798–1930 i ponownie 1941–1944)[1]. Obiekt zachował tytuł soboru po utworzeniu eparchii odeskiej i włączeniu do niej terytorium dawnej eparchii chersońskiej[1].
Budowlę wzniesiono na planie krzyża greckiego z pojedynczą kopułą i portykami ze wszystkich czterech stron. Ok. 80 metrów na zachód od świątyni wzniesiono pięciokondygnacyjną dzwonnicę, która została oddana do użytku już w 1806 i w czasie budowy głównej cerkwi służyła jako tymczasowa świątynia pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Dzwonnica cerkiewna spłonęła w 1941, a na jej miejscu wzniesiono niewielką kaplicę (czasownię)[1]. Łączna powierzchnia soboru to 1441 metrów kwadratowych, wysokość – 9,7 m, zaś wysokość kopuły – 19,7 m[1].
W 1991, po ponownym utworzeniu eparchii chersońskiej, sobór Świętego Ducha ponownie stał się soborem katedralnym. Z inicjatywy biskupa chersońskiego Hilariona obiekt został ponownie powiększony, a w kolejnych latach był odnawiany. Wzniesiono także nową dzwonnicę[1]. Sobór jest jedną z pięciu cerkwi tworzących dekanat centralny eparchii chersońskiej[2].
W dniu święta patronalnego do soboru przywożona jest Kaspierowska Ikona Matki Bożej, na co dzień wystawiona w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Odessie[3].
W sąsiedztwie soboru pochowany został metropolita chersoński Leoncjusz, ordynariusz eparchii odeskiej, a następnie zwierzchnik eparchii chersońskiej[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Роль Касперовской иконы Божией Матери в Крымской войн. mepar.ru. [dostęp 2018-06-24]. (ros.).
- ↑ Список приходов по округам [online], pravoslavie.ks.ua [dostęp 2017-09-17].
- ↑ Касперовская икона Божией Матери