Soter Ortyński
| Biskup tytularny Daulis | ||
 Biskup Soter Ortyński (ok. 1913) | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia |
29 stycznia 1866 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 marca 1916 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Greckokatolicki ordynariusz w Stanach Zjednoczonych | ||
| Okres sprawowania |
1907–1916 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Sakra biskupia |
1907 | |
| Data konsekracji |
12 maja 1907 |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy |
Soter Ortyński OSBM (ur. 29 stycznia 1866 w Ortynicach, zm. 24 marca 1916 w Filadelfii) – duchowny greckokatolicki, od 1907 tytularny biskup Daulis i greckokatolicki ordynariusz w USA.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Ortynicach w powiecie samborskim jako Stephen Ortynsky de Labetz (Stefan Ortyński), w rodzinie drobnoszlacheckiej herbu Łabędź. Po ukończeniu szkoły powszechnej w swojej wsi uczył się w gimnazjum w Drohobyczu, a od 1883 roku w gimnazjum w Samborze[1]. W 1889 wstąpił do zakonu bazylianów w Dobromilu i przyjął imię Soter. Studiował filozofię i teologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał doktorat[1]. Wyświęcony na księdza przez arcybiskupa lwowskiego Sylwestra Sembatowycza 18 lipca 1891.
Od tego czasu przez 2 lata był profesorem filozofii w klasztorze w Ławrowie, 1894–1907 – misjonarzem w Galicji. 1896–97 – kaznodzieją i dyrektorem Apostolstwa Modlitwy we Lwowie; 1898–1901 – misjonarzem i ekonomem, od 1901 – ihumenem w Michałówce; od 1905 – misjonarzem w Drohobyczu; 1906–07 – misjonarzem i rekolekcjonistą we lwowskim klasztorze św. Onufrego i dyrektorem misji w prowincji bazylianów[1]. Zwalczał moskalofilstwo i pijaństwo panujące w galicyjskich wsiach[2]. Przygotowywał się do misji w Brazylii[3].
W 1907 mianowany tytularnym biskupem Daulis i pierwszym w historii greckokatolickim ordynariuszem w USA (pro fidelibus Ritus Orientalis in Foederatis Statibus Americae Septentrionalis[4]). Konsekrowany na biskupa 12 maja 1907 przez Andrzeja Szeptyckiego w asyście Konstantyna Czechowicza i Grzegorza Chomyszyna.
Do USA przybył 27 sierpnia 1907 i pierwszą liturgię odprawił w ukraińskim kościele św. Jerzego na Manhattanie[5]. Po zniesieniu ograniczeń listu apostolskiego Ea Semper 28 maja 1913 otrzymał pełną niezależność od hierarchii łacińskiej w Stanach Zjednoczonych, gdyż wcześniej musiał uzyskać zgodę każdego lokalnego biskupa rzymskokatolickiego, w którego diecezji znajdowała się parafia greckokatolicka, zanim mógł sprawować jakąkolwiek władzę nad daną parafią[6]. Zaprosił siostry bazylianki z Galicji, troszcząc się o edukację dzieci, zwłaszcza sierot. Zakładał oddziały Proswity i Sokiła[7]. Zakupił starą katedrę Niepokalanego Poczęcia, której gmach został później przebudowany w 1966. Otworzył sierociniec, drukarnię, księgarnię, skład szat liturgicznych i in. Jako jedynym biskup greckokatolicki w USA miał pod swoją jurysdykcją także emigrantów z Zakarpacia (egzarchat Munhal/Pittsburgha utworzono dopiero w 1924). 8 grudnia 1914 zwołał kongres krajowy w Filadelfii. W czasie jego episkopatu wzrosła liczba parafii (z 86 do 296) i księży greckokatolickich (ze 120 do 220) w USA[1].
Zmarł w wyniku zapalenia płuc. Został pochowany w krypcie filadelfijskiej katedry greckokatolickiej[8]. W jego pogrzebie uczestniczyło 10–15 tysięcy osób[5]. Następcami biskupa Ortyńskiego zostali Constantine Bohachevsky (dla grekokatolików z Galicji) i Basil Takach (dla grekokatolików z Zakarpacia).
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]27 listopada 1944 został zwodowany okręt marynarki wojennej USA SS. Soter Ortynsky, złomowany w 1960.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Ярослав Глистюк, Ортинський Сотер, [w:] Енциклопедія Сучасної України [online], esu.com.ua [dostęp 2025-07-22].
- ↑ Володимир Богенчук, Єпископ Сотер Ортинський, [w:] Слово № 3-4 (37) (2008-2009), s. 27-28 [online], dds.edu.ua [dostęp 2025-07-22] (ukr.).
- ↑ Kaszczak 2014 ↓, s. 6.
- ↑ Kaszczak 2014 ↓, s. 8.
- ↑ a b Ivan Kaszczak, Most Rev. Stephen Soter Ortynsky, O.S.B.M., D.D. : "Kyr Soter", the first Greek Catholic bishop in the United States of America (1907-1916), Philadelphia: Ukrainian Catholic Archeparchy of Philadelphia, 2007 [dostęp 2025-07-22] (ang.).
- ↑ When some asserts that one Rite is the Dominant one within the Catholic Church! [online], 30 sierpnia 2011 [dostęp 2025-07-22] (ang.).
- ↑ Oleksii Liakh-Porodko, Bohdan Miroshnichenko, Phenomenon of the ukrainian Sokil movement in emigration, „Фізичне виховання, спорт і культура здоров'я у сучасному суспільстві”, 39, 3, Луцьк: Східноєвропейський національний університет імені Лесі Українки, 2017, s. 64 [dostęp 2025-07-22].
- ↑ Bishop Stephen Soter Ortynsky [online], findagrave.com [dostęp 2025-07-22] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gcatholic
- Walter Paska. Sources of Particular Law for the Ukrainian Catholic Church in the United States (Washington, DC, 1975)
- Ivan Kaszczak. Bishop Soter Stephen Ortynsky: The First Eastern Catholic Bishop in the Western Hemisphere. „U.S. Catholic Historian”. 32 (1), s. 1–22, 2014. Washington: The Catholic University Press. [dostęp 2025-07-22]. (ang.).