Tepanekowie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m robot dodaje: hr:Tepaneca |
|||
Linia 25: | Linia 25: | ||
<references/> |
<references/> |
||
</div> |
</div> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[de:Tepaneken]] |
[[de:Tepaneken]] |
||
[[en:Tepanec]] |
[[en:Tepanec]] |
||
[[es:Tepanecas]] |
[[es:Tepanecas]] |
||
[[hr:Tepaneca]] |
|||
[[no:Tepanek]] |
[[no:Tepanek]] |
||
[[ru:Тепанеки]] |
[[ru:Тепанеки]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ |
Wersja z 11:13, 11 cze 2008
Tepanec, Tepanekowie - lud meksykański, który przybył do Doliny Meksyku pod koniec XII wieku lub na początku XIII[1]. Należeli do tej samej rodziny, co Meksykanie, mieli podobny panteon bóstw i mówili językiem nahuatl. Stworzyli imperium, które upadło w wyniku wojny z Mexicami w 1428 roku. Głównymi miastami imperium były między innymi: Azcapotzalco, pełniące rolę stolicy imperium, Coyoacan, Tlacopan, Tlatelolco, Tiliuhcan, Atlacuihuayan.
Historia
Osiedlili się na zachodnim brzegu jeziora Texcoco. Za panowania tlatoaniego Acolnahuacatla, Tepanekowie przejęli Azcapotzalco z rąk miejscowej ludności.
Lata świetności Tepaneków przypadają na początek XV wieku, kiedy panował Tezozomoc. Indiańskie kroniki podają, że Tezozomoc żył około 100 lat. Ciężko chory nie był zadowolony z działań jakie prowadził jego najstarszy syn Maxtla, któremu należał się tron. W testamencie zapisał więc, aby jego młodszy syn - Teyauh objął tron po jego śmierci. Tezozomoc umarł w 1426 roku, a po odczytaniu testamentu Maxtla wzniecił protest i wraz z bratem doszli do kompromisu, który zakładał, że razem mieli rządzić imperium Tepaneków. Oboje z braci chcieli wyeliminować siebie nawzajem. Teyauh nie dorósł jednak do swego partnera Maxtli. Był chwiejny w decyzjach i bojaźliwego charakteru, za panowania Tezozomoca mało mieszał się w sprawy polityczne i pozostawał w cieniu brata, który jako pan Coyohuacanu od 1410 roku był drugą osobą po ojcu. Maxtla nie zamierzał oczywiście dzielić się władzą i postępował samowolnie, jakby był jedynym władcą. Teyauh zgłosił się o pomoc do Meksykanów z Tenochtitlanu. Młody władca Mexiców - Chimalpopoca polecił mu zabić brata podczas inauguracyjnego bankietu. Rozmowę tę podsłuchał jednak szpieg Maxtla i doniósł swemu panu. Maxtla zamordował brata, podając mu truciznę i stał się jedynym, niepodzielnym władcą. W tym samym roku polecił uwięzić i zabić młodego władcę Mexików, Chimalpopoca, którego osadzono w więzieniu-klatce żywiąc głodową strawą. Chimalpopoca zmarł w 1427 roku. Następca Chimalpopoca, Itzcoatl, postanowił uniezależnić się spod władzy Tepaneków i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk, w 1428 roku wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stał się państwem suwerennym, a imperium Tepaneków zostało zniszczone przez rodzące się Trójprzymierze, do którego należeli Meksykanie z Tenochtitlán i Acolhuacanie z Texcoco. Wkrótce do Trójprzymierza dołączył także Tlacopán (dziś: Tacuba), miasto założone przez Tepaneków, który stracił swoje znaczenie i ograniczone zostały jego wpływy do minimum na rzecz Tenochtitlanu i Texcoco.
Rok 1428 uznaje się więc za zniszczenie imperium Tepaneków.
Władcy
- Acolnahuacatl "Wielki Mąż" (?-1343 lub 1366[2])
- Tezozomoc "Gniewna Kamienna Twarz" (1367 lub 1370 - 1426)
- Teyauh (1426)
- Maxtla (1426 - 1428)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Datowanie różni się w zależności od źródła, włączając rok 1152 pojawiający się w Rocznikach Tlatelolco, 1210 z Chimalpahina i 1226 z Ixtlilxochitla.
- ↑ W źródłach istnieją różne daty. Chimalpahin wskazuje daty bardziej wiarygodne głosząc, że Acolnahuacatl panował od 1302 do 1366, a Tezozomoc od 1367 do 1426. Niektórzy współcześni historycy (między innymi López Austin) umiejscawiają śmierć Acolnahuacatla i wstąpienie Tezozomoca na tron w tym samym roku - 1371.