Podwozie (lotnictwo): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
grafikę usunięto z commons |
m drobne techniczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Ju-52-landing gear.jpg|thumb|250px|Stałe podwozie główne samolotu [[Junkers Ju 52]]]] |
|||
{|align=right |
|||
[[Plik:Underc.a330.arp.750pix.jpg|thumb|250px|Trójpodporowe chowane podwozie samolotu [[Airbus A330]] - widoczne wielokołowe wózki i luki podwozia]] |
|||
|- |
|||
[[Plik:Undercarriage.b747.arp.jpg|thumb|250px|Chowane podwozie główne samolotu [[Boeing 747]] (w nietypowym układzie czterech goleni)]] |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
[[Plik:Su7 Płoza Radom.jpg|thumb|250px|Płoza przy lewym kole samolotu [[Su-7]] wspomagająca operowanie z nawierzchni nieutwardzonych]] |
|||
⚫ | '''Podwozie''' to zespół [[płatowiec|płatowca]] ([[samolot]]u, [[śmigłowiec|śmigłowca]] lub [[szybowiec|szybowca]]) umożliwiający postój na podłożu oraz przejście ze stanu spoczynku do lotu w powietrzu i odwrotnie. Podwozie umożliwia postój płatowca na ziemi, wodzie lub konstrukcji (np. pokładzie [[okręt]]u), jego przemieszczanie po podłożu (kołowanie), start i lądowanie (lub wodowanie). |
||
|- |
|||
|[[Plik:Undercarriage.b747.arp.jpg|thumb|250px|right|Chowane podwozie główne samolotu [[Boeing 747]] (w nietypowym układzie czterech goleni)]] |
|||
|- |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
|[[Plik:Su7 Płoza Radom.jpg|thumb|250px|right|Płoza przy lewym kole samolotu [[Su-7]] wspomagająca operowanie z nawierzchni nieutwardzonych]] |
|||
|} |
|||
⚫ | '''Podwozie''' to zespół [[płatowiec|płatowca]] ([[samolot]]u, [[śmigłowiec|śmigłowca]] lub [[szybowiec|szybowca]]) umożliwiający postój na podłożu oraz przejście ze stanu spoczynku do lotu w powietrzu i odwrotnie. Podwozie umożliwia postój płatowca na ziemi, wodzie lub konstrukcji (np. pokładzie [[okręt]]u), jego przemieszczanie po podłożu (kołowanie), start i lądowanie (lub wodowanie). |
||
W przypadku samolotów, podwozie najczęściej składa się z ogumionych kół, mocowanych na [[goleń podwozia|goleniach]], ramach lub innych wspornikach, zwykle zaopatrzonych w elementy amortyzujące ([[amortyzator]]y), czasami podpieranych [[zastrzał (lotnictwo)|zastrzałami]]. Podwozie kołowe może być '''stałe''' lub '''chowane''' (wciągane) w locie. Podwozie chowane cechuje się bardziej skomplikowaną konstrukcją, lecz sprzyja zmniejszeniu oporów aerodynamicznych, dlatego jest stosowane na wszystkich samolotach rozwijających większe prędkości. Podwozie chowane najczęściej wciągane jest do luków w skrzydłach, kadłubie lub gondolach silnikowych. |
W przypadku samolotów, podwozie najczęściej składa się z ogumionych kół, mocowanych na [[goleń podwozia|goleniach]], ramach lub innych wspornikach, zwykle zaopatrzonych w elementy amortyzujące ([[amortyzator]]y), czasami podpieranych [[zastrzał (lotnictwo)|zastrzałami]]. Podwozie kołowe może być '''stałe''' lub '''chowane''' (wciągane) w locie. Podwozie chowane cechuje się bardziej skomplikowaną konstrukcją, lecz sprzyja zmniejszeniu oporów aerodynamicznych, dlatego jest stosowane na wszystkich samolotach rozwijających większe prędkości. Podwozie chowane najczęściej wciągane jest do luków w skrzydłach, kadłubie lub gondolach silnikowych. |
||
W zależności od masy samolotu stosowane są golenie z kołami pojedynczymi lub zespołami kół, w tym wózkami kilkukołowymi. W ciężkich samolotach transportowych stosowane są nawet zespoły wielokołowych goleni. Golenie podwozia można podzielić na: '''główne''' (przenoszące zasadniczą część masy płatowca), '''pomocnicze''' (przenoszące mniejszą część masy płatowca) i '''dodatkowe''' (nie przenoszące masy płatowca lub przenoszące niewielką część). |
W zależności od masy samolotu stosowane są golenie z kołami pojedynczymi lub zespołami kół, w tym wózkami kilkukołowymi. W ciężkich samolotach transportowych stosowane są nawet zespoły wielokołowych goleni. Golenie podwozia można podzielić na: '''główne''' (przenoszące zasadniczą część masy płatowca), '''pomocnicze''' (przenoszące mniejszą część masy płatowca) i '''dodatkowe''' (nie przenoszące masy płatowca lub przenoszące niewielką część). |
||
Podstawowe układy konstrukcyjne podwozia kołowego: |
Podstawowe układy konstrukcyjne podwozia kołowego: |
||
*'''klasyczny''': dwie główne golenie podwozia znajdują się przed środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod [[ogon (lotnictwo)|ogonem]] płatowca znajduje się pomocnicze kółko ogonowe lub płoza ogonowa. Płatowiec na ziemi jest przechylony na ogon w stosunku do swojej osi podłużnej i podparty na kółku ogonowym. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca. |
* '''klasyczny''': dwie główne golenie podwozia znajdują się przed środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod [[ogon (lotnictwo)|ogonem]] płatowca znajduje się pomocnicze kółko ogonowe lub płoza ogonowa. Płatowiec na ziemi jest przechylony na ogon w stosunku do swojej osi podłużnej i podparty na kółku ogonowym. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca. |
||
*'''trójpodporowy (trójkołowy)''': dwie główne golenie podwozia znajdują się za środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod częścią [[dziób (lotnictwo)|dziobową]] płatowca znajduje się pomocnicza przednia goleń. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca. |
* '''trójpodporowy (trójkołowy)''': dwie główne golenie podwozia znajdują się za środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod częścią [[dziób (lotnictwo)|dziobową]] płatowca znajduje się pomocnicza przednia goleń. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca. |
||
*'''jednotorowy''': dwie główne golenie podwozia znajdują się w osi symetrii płatowca. Tylna główna goleń znajduje się za jego środkiem ciężkości, przenosząc ok. 50-60% masy płatowca, a przednia główna goleń podwozia znajduje się pod częścią dziobową płatowca, przenosząc ok. 40-50% masy płatowca. Dla stabilizacji na ziemi zwykle stosowane są podpierające koła dodatkowe pod skrzydłami. Układ ten jest rzadko stosowany. |
* '''jednotorowy''': dwie główne golenie podwozia znajdują się w osi symetrii płatowca. Tylna główna goleń znajduje się za jego środkiem ciężkości, przenosząc ok. 50-60% masy płatowca, a przednia główna goleń podwozia znajduje się pod częścią dziobową płatowca, przenosząc ok. 40-50% masy płatowca. Dla stabilizacji na ziemi zwykle stosowane są podpierające koła dodatkowe pod skrzydłami. Układ ten jest rzadko stosowany. |
||
*'''dwutorowy''': sporadycznie stosowany układ podobny do jednotorowego, w którym golenie główne przednie i tylne podwozia umieszczone są w dwóch rzędach obok siebie, bez kół dodatkowych (np. [[Boeing B-52 Stratofortress|B-52 Stratofortress]]) |
* '''dwutorowy''': sporadycznie stosowany układ podobny do jednotorowego, w którym golenie główne przednie i tylne podwozia umieszczone są w dwóch rzędach obok siebie, bez kół dodatkowych (np. [[Boeing B-52 Stratofortress|B-52 Stratofortress]]) |
||
*stosowane są również różne mniej typowe układy mieszane, np. w [[Boeing 747]] |
* stosowane są również różne mniej typowe układy mieszane, np. w [[Boeing 747]] |
||
Układ klasyczny podwozia stosowany był w większości samolotów śmigłowych do lat 50. XX wieku, stąd przyjęła się jego nazwa. Stosowany był jedynie w nielicznych [[samolot odrzutowy|samolotach odrzutowych]] (np. [[Jak-17]]). Obecnie układ klasyczny jest stosowany już tylko na niewielką skalę w lekkich samolotach śmigłowych. Układ trójkołowy był stosowany na małą skalę od początku lotnictwa (np. [[Caproni Ca.3]]), zaczął być jednak powszechnie stosowany dopiero w [[lata 40. XX wieku|latach 40.]] (w tym okresie głównie w samolotach konstrukcji [[Stany Zjednoczone|amerykańskiej]]). Stosowany był i jest nadal w zdecydowanej większości samolotów odrzutowych i, od [[lata 50. XX wieku|lat 50.]], również w większości samolotów śmigłowych. |
Układ klasyczny podwozia stosowany był w większości samolotów śmigłowych do lat 50. XX wieku, stąd przyjęła się jego nazwa. Stosowany był jedynie w nielicznych [[samolot odrzutowy|samolotach odrzutowych]] (np. [[Jak-17]]). Obecnie układ klasyczny jest stosowany już tylko na niewielką skalę w lekkich samolotach śmigłowych. Układ trójkołowy był stosowany na małą skalę od początku lotnictwa (np. [[Caproni Ca.3]]), zaczął być jednak powszechnie stosowany dopiero w [[lata 40. XX wieku|latach 40.]] (w tym okresie głównie w samolotach konstrukcji [[Stany Zjednoczone|amerykańskiej]]). Stosowany był i jest nadal w zdecydowanej większości samolotów odrzutowych i, od [[lata 50. XX wieku|lat 50.]], również w większości samolotów śmigłowych. |
||
Rzadko stosowane jest podwozie na nartach lub płozach, głównie w warunkach zimowych, czasami do lądowania na trawiastej nawierzchni. Podwozie takie zwykle występowało w układzie klasycznym, analogicznym do kołowego (zwykle istniała możliwość wymiany nart na koła). Prowadzono także eksperymenty z podwoziem [[podwozie gąsienicowe|gąsienicowym]] lub na [[poduszkowiec|poduszce powietrznej]]. |
Rzadko stosowane jest podwozie na nartach lub płozach, głównie w warunkach zimowych, czasami do lądowania na trawiastej nawierzchni. Podwozie takie zwykle występowało w układzie klasycznym, analogicznym do kołowego (zwykle istniała możliwość wymiany nart na koła). Prowadzono także eksperymenty z podwoziem [[podwozie gąsienicowe|gąsienicowym]] lub na [[poduszkowiec|poduszce powietrznej]]. |
||
W przypadku [[wodnosamolot |
W przypadku [[wodnosamolot]]ów pływakowych, podwozie stanowią [[pływak]]i (podwozie pływakowe). W [[łódź latająca|łodziach latających]], funkcję podwozia pełni dolna część [[kadłub samolotu|kadłuba]] zwana podłodziem (z tym, że samoloty [[amfibia (samolot)|amfibie]] posiadają oprócz tego chowane podwozie kołowe). |
||
W [[śmigłowiec|śmigłowcach]] stosowane jest podwozie kołowe albo płozowe. Płozy występują tylko w lżejszych konstrukcjach. Podwozie kołowe w śmigłowcach występuje w różnych układach, najczęściej jest stałe. Jedynie nieliczne śmigłowce mają podwozie chowane (np. [[Mi-24]]). W śmigłowcach operujących z wody stosowane są pływaki do wodowania, albo wyprofilowany spód kadłuba (podłodzie), jak w łodziach latających (np. [[Mi-14]]). Pływaki mogą być albo stałe, zastępujące płozy, albo nadmuchiwane, uzupełniające podwozie lądowe (jak w morskich wersjach śmigłowca [[W-3 Sokół]]). |
W [[śmigłowiec|śmigłowcach]] stosowane jest podwozie kołowe albo płozowe. Płozy występują tylko w lżejszych konstrukcjach. Podwozie kołowe w śmigłowcach występuje w różnych układach, najczęściej jest stałe. Jedynie nieliczne śmigłowce mają podwozie chowane (np. [[Mi-24]]). W śmigłowcach operujących z wody stosowane są pływaki do wodowania, albo wyprofilowany spód kadłuba (podłodzie), jak w łodziach latających (np. [[Mi-14]]). Pływaki mogą być albo stałe, zastępujące płozy, albo nadmuchiwane, uzupełniające podwozie lądowe (jak w morskich wersjach śmigłowca [[W-3 Sokół]]). |
||
W [[szybowiec|szybowcach]] podwozie często ogranicza się do jednego koła albo płozy pod kadłubem. |
W [[szybowiec|szybowcach]] podwozie często ogranicza się do jednego koła albo płozy pod kadłubem. |
Wersja z 00:20, 15 lis 2009
Podwozie to zespół płatowca (samolotu, śmigłowca lub szybowca) umożliwiający postój na podłożu oraz przejście ze stanu spoczynku do lotu w powietrzu i odwrotnie. Podwozie umożliwia postój płatowca na ziemi, wodzie lub konstrukcji (np. pokładzie okrętu), jego przemieszczanie po podłożu (kołowanie), start i lądowanie (lub wodowanie).
W przypadku samolotów, podwozie najczęściej składa się z ogumionych kół, mocowanych na goleniach, ramach lub innych wspornikach, zwykle zaopatrzonych w elementy amortyzujące (amortyzatory), czasami podpieranych zastrzałami. Podwozie kołowe może być stałe lub chowane (wciągane) w locie. Podwozie chowane cechuje się bardziej skomplikowaną konstrukcją, lecz sprzyja zmniejszeniu oporów aerodynamicznych, dlatego jest stosowane na wszystkich samolotach rozwijających większe prędkości. Podwozie chowane najczęściej wciągane jest do luków w skrzydłach, kadłubie lub gondolach silnikowych.
W zależności od masy samolotu stosowane są golenie z kołami pojedynczymi lub zespołami kół, w tym wózkami kilkukołowymi. W ciężkich samolotach transportowych stosowane są nawet zespoły wielokołowych goleni. Golenie podwozia można podzielić na: główne (przenoszące zasadniczą część masy płatowca), pomocnicze (przenoszące mniejszą część masy płatowca) i dodatkowe (nie przenoszące masy płatowca lub przenoszące niewielką część).
Podstawowe układy konstrukcyjne podwozia kołowego:
- klasyczny: dwie główne golenie podwozia znajdują się przed środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod ogonem płatowca znajduje się pomocnicze kółko ogonowe lub płoza ogonowa. Płatowiec na ziemi jest przechylony na ogon w stosunku do swojej osi podłużnej i podparty na kółku ogonowym. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca.
- trójpodporowy (trójkołowy): dwie główne golenie podwozia znajdują się za środkiem ciężkości płatowca, rozstawione na boki w linii poprzecznej do osi płatowca w celu zapewnienia stabilności na podłożu, a pod częścią dziobową płatowca znajduje się pomocnicza przednia goleń. W układzie tym golenie główne przenoszą 80-90% masy płatowca.
- jednotorowy: dwie główne golenie podwozia znajdują się w osi symetrii płatowca. Tylna główna goleń znajduje się za jego środkiem ciężkości, przenosząc ok. 50-60% masy płatowca, a przednia główna goleń podwozia znajduje się pod częścią dziobową płatowca, przenosząc ok. 40-50% masy płatowca. Dla stabilizacji na ziemi zwykle stosowane są podpierające koła dodatkowe pod skrzydłami. Układ ten jest rzadko stosowany.
- dwutorowy: sporadycznie stosowany układ podobny do jednotorowego, w którym golenie główne przednie i tylne podwozia umieszczone są w dwóch rzędach obok siebie, bez kół dodatkowych (np. B-52 Stratofortress)
- stosowane są również różne mniej typowe układy mieszane, np. w Boeing 747
Układ klasyczny podwozia stosowany był w większości samolotów śmigłowych do lat 50. XX wieku, stąd przyjęła się jego nazwa. Stosowany był jedynie w nielicznych samolotach odrzutowych (np. Jak-17). Obecnie układ klasyczny jest stosowany już tylko na niewielką skalę w lekkich samolotach śmigłowych. Układ trójkołowy był stosowany na małą skalę od początku lotnictwa (np. Caproni Ca.3), zaczął być jednak powszechnie stosowany dopiero w latach 40. (w tym okresie głównie w samolotach konstrukcji amerykańskiej). Stosowany był i jest nadal w zdecydowanej większości samolotów odrzutowych i, od lat 50., również w większości samolotów śmigłowych.
Rzadko stosowane jest podwozie na nartach lub płozach, głównie w warunkach zimowych, czasami do lądowania na trawiastej nawierzchni. Podwozie takie zwykle występowało w układzie klasycznym, analogicznym do kołowego (zwykle istniała możliwość wymiany nart na koła). Prowadzono także eksperymenty z podwoziem gąsienicowym lub na poduszce powietrznej.
W przypadku wodnosamolotów pływakowych, podwozie stanowią pływaki (podwozie pływakowe). W łodziach latających, funkcję podwozia pełni dolna część kadłuba zwana podłodziem (z tym, że samoloty amfibie posiadają oprócz tego chowane podwozie kołowe).
W śmigłowcach stosowane jest podwozie kołowe albo płozowe. Płozy występują tylko w lżejszych konstrukcjach. Podwozie kołowe w śmigłowcach występuje w różnych układach, najczęściej jest stałe. Jedynie nieliczne śmigłowce mają podwozie chowane (np. Mi-24). W śmigłowcach operujących z wody stosowane są pływaki do wodowania, albo wyprofilowany spód kadłuba (podłodzie), jak w łodziach latających (np. Mi-14). Pływaki mogą być albo stałe, zastępujące płozy, albo nadmuchiwane, uzupełniające podwozie lądowe (jak w morskich wersjach śmigłowca W-3 Sokół).
W szybowcach podwozie często ogranicza się do jednego koła albo płozy pod kadłubem.