Okręt

Współczesna holenderska fregata rakietowa typu De Zeven Provinciën – „De Ruyter”

Niemiecki krążownik ciężki typu Admiral Hipper z okresu II wojny światowej – „Blücher”

Współczesny amerykański lotniskowiec typu Nimitz – USS „George Washington”

Polski niszczyciel typu Grom – ORP Błyskawica z okresu II wojny światowej obecnie okręt-muzeum

Brytyjski niszczyciel typu County – HMS „Glamorgan” oraz okręt naprawczy HMS „Triumph” z okresu zimnej wojny

Amerykański okręt szpitalny typu Mercy – USNS „Comfort”

Współczesny hiszpański okręt desantowy-dok typu Galicia – „Castilla”

Radziecki okręt podwodny projektu 667BDRM z okresu zimnej wojny – K-18 „Karelia”

Japońskie pancerniki typu Yamato z okresu II wojny światowej – „Yamato” i „Musashi”

XIX-wieczny brytyjski okręt liniowy – HMS „Donegal”

Okręt – zwykle uzbrojona jednostka pływająca w służbie państwa, tj. jego sił zbrojnych – marynarki wojennej pod banderą wojenną, często przeznaczona do wykonywania zadań bojowych. W języku polskim termin ten stosuje się także do jednostek szkolnych lub transportowych, jeśli tylko należą do marynarki wojennej.

Konwencja o morzu pełnym definiuje: „okręt wojenny” oznacza okręt należący do marynarki wojennej państwa i noszący znaki zewnętrzne okrętów wojennych tego państwa. Dowódca powinien być oficerem marynarki wojennej w służbie państwowej, jego nazwisko powinno znajdować się na liście oficerów marynarki wojennej, a załoga powinna być podporządkowana regulaminom dyscypliny wojskowej.

Mianem okrętu potocznie określa się też duży statek (morski). Istnieje wiele terminów, w których pochodna wyrazu „okręt” odnosi się zarówno do statków i okrętów, lub też tylko do statków, np. okrętownictwo (wiedza inżynierska dotycząca budowy zarówno statków, jak i okrętów), chłopiec okrętowy (uczeń, kandydat lub praktykant na marynarza), zaokrętowanie (przyjęcie na statek nowego członka załogi lub pasażera), śruba okrętowa (obrotowy pędnik statku lub okrętu).

Etymologia

Najstarsze znane źródło pisane, w którym użyto słowa okręt to słowniczek polsko-łaciński Vocabularius bebreviloquus cum arte diphthongandi, punctandi et accentuandi datowany na ok. 1500 rok, gdzie na okładce zapisano scapha – okrąth. Dowodzi to, że w czasach wcześniejszych wyraz ten, w przeciwieństwie do innych (korab, łodzia), raczej nie był znany staropolszczyźnie. Aleksander Brückner twierdzi, że jest to rodzimy nowotwór językowy od czas. kręcić (coś co się kręci, czyli prowadzi).

Wiesław Boryś i Zygmunt Brocki w swoich artykułach opublikowanych w latach 1966-1967 w czasopiśmie „Język Polski” sugerują, że korzeni słowa okręt należy szukać w kaszubszczyźnie, z której zaczerpnięto niektóre terminy w XV-XVI wieku, czyli w okresie odzyskania dostępu do morza i zwiększonego zainteresowania handlem morskim. Pierwszy ze wspomnianych autorów wysnuł hipotezę, że mamy do czynienia ze starym prasłowiańskim wyrazem zachowanym na peryferiach języków słowiańskich. Wyraz ten, rekonstruowany w postaci *okrǫtъ, pierwotnie oznaczał plecione naczynie. Należy tu podkreślić, że przekształcenie się słowa naczynie w termin statek wodny występuje w wielu językach (pol. statek, ros. sudno, fr. vaisseau i ang. vessel od łac. vascellum).

Specjalizacja znaczenia okrętu jako statku wojennego jest stosunkowo nowa i sięga początku XX wieku.

Podstawowe klasy okrętów

(lista od największych do najmniejszych)

• lotniskowiec
• okręt liniowy (pancernik)
• krążownik
• niszczyciel
• okręt desantowy
• okręt podwodny
• fregata
• korweta
• trałowiec

Klasy okrętów

(lista alfabetyczna)

• fregata
  • fregata (okręt eskortowy), np. USS „Peoria”
  • fregata rakietowa, np. ORP „Gen. K. Pułaski”
• kanonierka, np. ORP „Generał Haller”
  • kanonierka rzeczna, np. ORP „Zuchwała”
• korweta
  • korweta dozorowa, np. ORP „Kaszub”
  • korweta rakietowa, np. ORP „Orkan”
• krążownik
  • krążownik ciężki, np. USS „Pensacola”
  • krążownik lekki, np. ORP „Dragon”
  • krążownik liniowy, np. HMS „Hood”
  • krążownik lotniczy, np. „Gotland”
  • krążownik minowy, np. HMS „Adventure"
  • krążownik pancernopokładowy, np. ORP „Bałtyk”
  • krążownik pancerny, np. HMS „Warrior”
  • krążownik pomocniczy, np. HMS „Rawalpindi”
  • krążownik przeciwlotniczy, np. USS „Atlanta”
  • krążownik rakietowy, np. „Groznyj”
• kuter
  • kuter patrolowy, np. ORP „Fala”
  • kuter rakietowy, np. ORP „Władysławowo”
  • kuter torpedowy, np. ORP „Sprawny”
  • kuter trałowy, np. Kutry trałowe typu TR-41
  • kuter uzbrojony, np. ORP „Nieuchwytny”
• lotniskowiec
  • lotniskowiec eskortowy, np. HMS „Audacity”
• monitor,
  • monitor rzeczny, np. ORP „Warszawa”
• niszczyciel, np. ORP Burza (kontrtorpedowiec),
  • niszczyciel eskortowy, np. ORP „Kujawiak”
  • niszczyciel rakietowy, np. ORP „Warszawa”
• niszczyciel min, np. ORP „Mewa”
• okręt-baza, np. ORP „Gdynia”
• okręt desantowy
  • transportowiec desantowy, np. ORP „Lublin”
  • okręt desantowy piechoty
  • okręt desantowy czołgowy
  • okręt bezpośredniego wsparcia rakietowo-artyleryjskiego
  • kuter desantowy
  • barka desantowa
• okręt dowodzenia, np. ORP „Grunwald”
• okręt hydrograficzny, np. ORP „Pomorzanin”
• okręt liniowy (pancernik), np. „Yamato”
• okręt podwodny, np. ORP „Orzeł”
  • miniaturowy okręt podwodny, np. „Seehund”
• pomocnicza jednostka pływająca, np. ORP „Korsarz”
  • holownik, np. ORP „Smok”
  • tankowiec, np. ORP „Bałtyk”
  • okręt szpitalny, np. ORP „Wodnik”
  • bazowiec
  • kuter transportowy
  • barka transportowa
• okręt-pułapka, np. USS „Big Horn”
• okręt ratowniczy, np. ORP „Lech”
• okręt rozpoznawczy, np. ORP „Bałtyk”
• okręt szkolny, np. ORP „Iskra"
• okręt wsparcia, np. ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”
• pancernik, np. USS „Iowa” (BB-61)
  • pancernik przybrzeżny, np „Tordenskjold”
• stawiacz min, np. ORP „Gryf”
• śmigłowcowiec, np. HMS „Albion”
• torpedowiec, np. ORP „Kaszub”
• trałowiec, np. ORP „Jaskółka”

Dawne klasy okrętów

(do XIX wieku)

• afrakta
• drakkar
• galera
  • triera, trirema, liburna, dromona
• galeas
• galeon, np. Wodnik
• pinasa
• fregata (okręt żaglowy)
• fregata pancerna
• korweta (okręt żaglowy)
• slup wojenny
• okręt liniowy
• brander

Rodzaje okrętów ze względu na uzbrojenie i przeznaczenie

• okręty artyleryjskie
• okręty obrony przeciwlotniczej
• okręty torpedowe
• okręty torpedowo-artyleryjskie
• okręty rakietowe
• okręty lotnicze
• okręty minowe
• okręty pomocnicze

Zobacz też

• brytyjski jacht królewski
• hulk
• okręty polskie do XVII wieku
• rajder
• rangi okrętów