Okręt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ujednoznacznienie Ten artykuł dotyczy jednostki pływającej. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Współczesna holenderska fregata rakietowa typu De Zeven Provinciën – "De Ruyter"
Niemiecki krążownik ciężki typu Admiral Hipper z okresu II wojny światowej – "Blücher"
Współczesny amerykański lotniskowiec typu Nimitz – USS "George Washington"
Okręt szkoleniowy Tureckiej Marynarki Wojennej typu Cezayirli Gazi Hasan Paşa
Polski niszczyciel typu Grom – ORP Błyskawica z okresu II wojny światowej obecnie okręt-muzeum
Brytyjski niszczyciel typu County – HMS "Glamorgan" oraz okręt naprawczy HMS "Triumph" z okresu zimnej wojny
Amerykański okręt szpitalny typu Mercy – USNS "Comfort"
Współczesny hiszpański okręt desantowy-dok typu Galicia – "Castilla"
Radziecki okręt podwodny projektu 667BDRM z okresu zimnej wojny – K-18 "Karelia"
Japońskie pancerniki typu Yamato z okresu II wojny światowej – "Yamato" i "Musashi"
XIX-wieczny brytyjski okręt liniowy – HMS "Donegal"

Okręt – zwykle uzbrojona[1] jednostka pływająca w służbie państwa, tj. jego sił zbrojnych – marynarki wojennej pod banderą wojenną, przeznaczona do wykonywania zadań bojowych. Potocznie[2] także duży statek[3].

Konwencja o morzu pełnym definiuje: "okręt wojenny"[4] oznacza okręt należący do marynarki wojennej Państwa i noszący znaki zewnętrzne okrętów wojennych tego Państwa. Dowódca powinien być oficerem marynarki wojennej w służbie państwowej, jego nazwisko powinno znajdować się na liście oficerów marynarki wojennej, a załoga powinna być podporządkowana regulaminom dyscypliny wojskowej[5].

Mianem "okręt" potocznie[2] określa się też duży statek (morski)[6][7]. Istnieje wiele terminów, w których pochodna wyrazu okręt odnosi się zarówno do statków i okrętów, lub też tylko do statków, np. okrętownictwo (wiedza inżynierska dotycząca budowy zarówno statków, jak i okrętów), chłopiec okrętowy (uczeń, kandydat lub praktykant na marynarza), zaokrętowanie (przyjęcie nowej osoby na statek jako członka załogi lub jako pasażera). Terminy statek i okręt nie są synonimami, a ponadto przymiotnik okrętowy oddzielił się od źródłosłowu.[potrzebne źródło]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze znane źródło pisane, w którym użyto słowa okręt to słowniczek polsko-łaciński Vocabularius bebreviloquus cum arte diphthongandi, punctandi et accentuandi datowany na ok. 1500 rok, gdzie na okładce zapisano scapha – okrąth. Dowodzi to, że w czasach wcześniejszych wyraz ten, w przeciwieństwie do innych (korab, łodzia), raczej nie był znany staropolszczyźnie. Wiesław Boryś i Zygmunt Brocki w swoich artykułach opublikowanych w latach 1966-1967 w czasopiśmie „Język Polski” sugerują, że korzeni słowa okręt należy szukać w kaszubszczyźnie, z której zaczerpnięto niektóre terminy w XV-XVI wieku, czyli w okresie odzyskania dostępu do morza i zwiększonego zainteresowania handlem morskim. Pierwszy ze wspomnianych autorów wysnuł hipotezę, że mamy do czynienia ze starym prasłowiańskim wyrazem zachowanym na peryferiach języków słowiańskich. Wyraz ten, rekonstruowany w postaci *okrǫtъ, pierwotnie oznaczał plecione naczynie. Należy tu podkreślić, że przekształcenie się słowa naczynie w termin statek wodny występuje w wielu językach (pol. statek, ros. sudno, fra. vaisseau i ang. vessel od łac. vascellum).

Specjalizacja znaczenia okrętu jako statku wojennego jest stosunkowo nowa i sięga początku XX wieku.

Powszechne błędy tłumaczeń na język polski – kalki językowe[edytuj | edytuj kod]

 Ta sekcja od 2013-05 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Możliwe, że ta sekcja w całości albo w części zawiera informacje nieprawdziwe. Informacje bez źródeł w każdej chwili mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Pomóż Wikipedii i dodaj przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości prosimy usunąć szablon {{Dopracować}} z kodu tej sekcji.
  • okręt wojenny – w znaczeniu "okręt" prawdopodobnie jest tłumaczeniem fra. navire de guerre, choć współcześnie często doszukuje się zależności od ang. warship;
  • statek wojenno-morski – zamiast "okręt" jest tłumaczeniem ros. военнo-морскоe суднo / wojenno-morskoje sudno dosł. statek wojenno-morski;

Podstawowe klasy okrętów[edytuj | edytuj kod]

(lista od największych do najmniejszych)

Klasy okrętów[edytuj | edytuj kod]

(lista alfabetyczna)

Dawne klasy okrętów[edytuj | edytuj kod]

(do XIX wieku)

Rodzaje okrętów ze względu na uzbrojenie i przeznaczenie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Ikona portalu Portal: Okręty
Informacje w projektach siostrzanych
Commons-logo.svg  Ilustracje i media w Wikimedia Commons
Wikiquote-logo.svg  Cytaty w Wikicytatach
WiktionaryPl nodesc.svg  Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ marynarki wojenne posiadają również okręty pomocnicze, które nie są przeznaczone do bezpośredniego wykonywania zadań bojowych, np. okręty hydrograficzne, ratownicze, pożarnicze, szkolne, holowniki oraz jednostki, które z uwagi na wykonywane zadania mogą nie posiadać uzbrojenia pokładowego
  2. ↑ 2,0 2,1 Witold Doroszewski: okręt (pol.). W: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego [on-line]. [dostęp 2012-08-16].
  3. ↑ Słownik języka polskiego PWN
  4. ↑ anglicyzm: kalka językowa – jest tłumaczeniem ang. warship dosł. okręt wojenny
  5. ↑ Konwencja o morzu pełnym, sporządzona w Genewie dnia 29 kwietnia 1958 r., art.8.2 (Dz. U. z 1963 r. Nr 33, poz. 187)
  6. ↑ por. wiersz dla dzieci Ireny Tuwim "Co okręt wiezie?" (Warszawa, 1968), opisujący drobnicowiec
  7. ↑ Słownik języka polskiego PWN
Źródło: „http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okręt&oldid=40603633”