Gustav Radbruch: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m robot dodaje: lt:Gustav Radbruch |
cytat z "Ustawa i prawo" na temat narodowego socjalizmu |
||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
O formule Radbrucha należy mówić w odpowiednim kontekście historycznym. Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] w zachodniej [[filozofia prawa|filozofii prawa]] popularny był skrajny, ortodoksyjny [[pozytywizm prawniczy]] zakładający, że każda norma prawna, wydana przez odpowiedni organ państwowy w odpowiedniej formie i w odpowiedni sposób jest częścią systemu prawa i bezwzględnie obowiązuje. |
O formule Radbrucha należy mówić w odpowiednim kontekście historycznym. Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] w zachodniej [[filozofia prawa|filozofii prawa]] popularny był skrajny, ortodoksyjny [[pozytywizm prawniczy]] zakładający, że każda norma prawna, wydana przez odpowiedni organ państwowy w odpowiedniej formie i w odpowiedni sposób jest częścią systemu prawa i bezwzględnie obowiązuje. |
||
Swojego rodzaju próbę dla pozytywizmu prawniczego przyniosło tragiczne doświadczenie państwa hitlerowskiego, którego organy stanowiły prawo zgodnie z pozytywistycznymi kryteriami legalności, ale z pogwałceniem podstawowych zasad moralnych. Orzeczenia [[Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze|Trybunału Norymberskiego]] musiały się zatem odwoływać nie do niemieckiego prawa stanowionego, ale do abstrakcyjnego "prawa natury" i moralnych ocen sędziów. |
Swojego rodzaju próbę dla pozytywizmu prawniczego przyniosło tragiczne doświadczenie [[narodowy socjalizm|państwa hitlerowskiego]], którego organy stanowiły prawo zgodnie z pozytywistycznymi kryteriami legalności, ale z pogwałceniem podstawowych zasad moralnych. Orzeczenia [[Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze|Trybunału Norymberskiego]] musiały się zatem odwoływać nie do niemieckiego prawa stanowionego, ale do abstrakcyjnego "prawa natury" i moralnych ocen sędziów. Radbruch pisał: |
||
{{CytatD|Pozytywizm utożsamiający ustawę z prawem jest współwinny udziału niemieckiej nauki prawa w tworzeniu stanu prawnego lat narodowego socjalizmu|''Ustawa i prawo''<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.iusetlex.pl/pdf/magazyn/ustawa_i_prawo.pdf |tytuł=Ustawa i prawo |autor=Gusdtaw Radbruch |data=1990}}</ref> }} |
|||
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ''ustawowe bezprawie'' (''Unrecht''). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] (w szczególności słynnego [[strzelcy na murze|przypadku strzelców na murze]]). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku [[prawo natury|koncepcjom prawnonaturalnym]]. |
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ''ustawowe bezprawie'' (''Unrecht''). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] (w szczególności słynnego [[strzelcy na murze|przypadku strzelców na murze]]). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku [[prawo natury|koncepcjom prawnonaturalnym]]. |
||
W [[III Rzeczpospolita|III Rzeczypospolitej]] [[Trybunał Konstytucyjny]] nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRLu]], mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. W Polsce przyjęto koncepcję Harta – skazanie ale na mocy przepisów wprowadzonych później, ex tunc. |
W [[III Rzeczpospolita|III Rzeczypospolitej]] [[Trybunał Konstytucyjny]] nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRLu]], mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. W Polsce przyjęto koncepcję Harta – skazanie ale na mocy przepisów wprowadzonych później, ex tunc. |
||
{{przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
{{wikiquote|dopełniacz=z Gustava Radbrucha}} |
{{wikiquote|dopełniacz=z Gustava Radbrucha}} |
||
Wersja z 22:23, 24 sie 2010
Gustav Radbruch (ur. 21 listopada 1878 w Lubece, zm. 23 listopada 1949 w Heidelbergu) – niemiecki filozof i profesor prawa, przedstawiciel neokantowskiej szkoły badeńskiej. Minister sprawiedliwości Rzeszy w drugim gabinecie kanclerza Josepha Wirtha ( październik 1921- listopad 1922) i dwu gabinetach Gustava Stresemanna ( sierpień - listopad 1923)
Przeszedł do historii głównie dzięki tzw. formule Radbrucha (lex iniustissima non est lex), zgodnie z którą przepisy prawa pozytywnego (stanowionego), które są "rażąco, w najwyższym stopniu sprzeczne" z zasadami sprawiedliwości, mogą i powinny być w procesie stosowania prawa traktowane tak, jakby w ogóle nie obowiązywały.
O formule Radbrucha należy mówić w odpowiednim kontekście historycznym. Przed II wojną światową w zachodniej filozofii prawa popularny był skrajny, ortodoksyjny pozytywizm prawniczy zakładający, że każda norma prawna, wydana przez odpowiedni organ państwowy w odpowiedniej formie i w odpowiedni sposób jest częścią systemu prawa i bezwzględnie obowiązuje.
Swojego rodzaju próbę dla pozytywizmu prawniczego przyniosło tragiczne doświadczenie państwa hitlerowskiego, którego organy stanowiły prawo zgodnie z pozytywistycznymi kryteriami legalności, ale z pogwałceniem podstawowych zasad moralnych. Orzeczenia Trybunału Norymberskiego musiały się zatem odwoływać nie do niemieckiego prawa stanowionego, ale do abstrakcyjnego "prawa natury" i moralnych ocen sędziów. Radbruch pisał:
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ustawowe bezprawie (Unrecht). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa NRD (w szczególności słynnego przypadku strzelców na murze). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku koncepcjom prawnonaturalnym.
W III Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie PRLu, mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. W Polsce przyjęto koncepcję Harta – skazanie ale na mocy przepisów wprowadzonych później, ex tunc.
Bibliografia
- Gustaw Radbruch, Wstęp do prawoznawstwa, Trzaska, Evert & Michalski, Warszawa 1924.
- Gustaw Radbruch, Zarys filozofji prawa, Księgarnia Powszechna, Warszawa-Kraków, 1938.
- Jerzy Zajadło, Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego, Arche, Gdańsk 2001
- Jerzy Zajadło, Dziedzictwo przeszłości. Gustaw Radbruch: portret filozofa, prawnika, polityka i humanisty, Arche, Gdańsk 2007