Ubezwłasnowolnienie

Ubezwłasnowolnienie – częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie następuje w formie orzeczenia sądowego.

Ubezwłasnowolnienie całkowite

Osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Ubezwłasnowolnienie częściowe

Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Rozstrzyganie spraw o ubezwłasnowolnienie

Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów zawodowych, przy czym właściwy miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo, jej przedstawiciel ustawowy, prokurator. Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletniości osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Kto zgłasza wniosek o ubezwłasnowolnienie działając w złej wierze lub działając lekkomyślnie podlega karze grzywny do 1000 zł.

Osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, należy wysłuchać niezwłocznie po wszczęciu postępowania. Wysłuchanie powinno odbyć się w obecności biegłego psychologa oraz - w zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana - biegłego lekarza psychiatry lub neurologa.

Orzeczenie ubezwłasnowolnienia nie może nastąpić na czas określony. Obowiązuje ono aż do jego uchylenia albo zmiany. Sąd może z urzędu uchylić orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono. Ze względu na dobro osoby ubezwłasnowolnionej następuje więc przełamanie obowiązującej w postępowaniu cywilnym zasady skargowości.

Osoba ubezwłasnowolniona, która co do zasady nie ma możliwości podejmowania żadnych czynności w postępowaniu, może jednak sama zaskarżać postanowienia wydane w postępowaniu dotyczącym jej ubezwłasnowolnienia. Ma więc w tym względzie pełną zdolność procesową.

Zobacz też

• zdolność do czynności prawnych twoja satra nie myje rąk
• zdolność prawna

Bibliografia

• Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2007.

Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 11 listopada 2007. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.