Niewidoczna strona Księżyca: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Romi (dyskusja | edycje)
48 938 edycji
m kolejność sekcji
Joanna Kośmider (dyskusja | edycje)
57 596 edycji
m propozycja kompromisu w sprawie "ciemnej strony"{{fd}}
Linia 2: Linia 2:
'''Niewidoczna''' lub '''odwrotna strona Księżyca''' – powierzchnia odwróconej od [[Ziemia|Ziemi]] półkuli [[Księżyc]]a, która nigdy nie jest widoczna z Ziemi ze względu na [[Obrót synchroniczny|rotację synchroniczną]] [[Naturalny satelita|satelity]]. [[Libracja]] Księżyca powoduje, że brzegi odwróconej strony (łącznie ok. 18%) mogą być obserwowane z Ziemi, ale tylko pod małym kątem, co utrudnia rozpoznawanie rzeźby terenu. Odwrotna strona Księżyca pozostawała praktycznie nieznana do czasu lotów [[sonda kosmiczna|sond kosmicznych]].
'''Niewidoczna''' lub '''odwrotna strona Księżyca''' – powierzchnia odwróconej od [[Ziemia|Ziemi]] półkuli [[Księżyc]]a, która nigdy nie jest widoczna z Ziemi ze względu na [[Obrót synchroniczny|rotację synchroniczną]] [[Naturalny satelita|satelity]]. [[Libracja]] Księżyca powoduje, że brzegi odwróconej strony (łącznie ok. 18%) mogą być obserwowane z Ziemi, ale tylko pod małym kątem, co utrudnia rozpoznawanie rzeźby terenu. Odwrotna strona Księżyca pozostawała praktycznie nieznana do czasu lotów [[sonda kosmiczna|sond kosmicznych]].


Bywa ona niesłusznie nazywana „ciemną stroną Księżyca”<ref group=uwaga>Pojęcia „ciemna strona” Księżyca lub „mroczna strona Księżyca” są w przenośni stosowane jako określenie zjawisk tajemniczych, budzących niepokój (w tym spraw związanych z przebiegiem misji księżycowych{{fd}}). Przykładem jest nazwa albumu [[The Dark Side of the Moon]] grupy [[Pink Floyd]], poświęconego trudnym problemom współczesnego życia (pieniądze, chciwość, przemijanie, szaleństwo, wojna).</ref>, chociaż otrzymuje minimalnie więcej światła słonecznego niż półkula widoczna z Ziemi (znikome różnice wynikają z faktu, że widoczna strona Księżyca podlega [[Zaćmienie Księżyca|zaćmieniom]]).
Bywa ona niesłusznie nazywana „ciemną stroną Księżyca”, chociaż otrzymuje minimalnie więcej światła słonecznego niż półkula widoczna z Ziemi (znikome różnice wynikają z faktu, że widoczna strona Księżyca podlega [[Zaćmienie Księżyca|zaćmieniom]]). Alternatywne wyjaśnienie tego terminu{{fakt|data=2012-09}}<!-- na anglojęzycznej Wikipedii są dwa przypisy i w żadnym z nich te dwa fakty nie są powiązane! --> wiąże się z doświadczeniem astronautów, którzy – krążąc po orbicie wokółksiężycowej – tracili łączność radiową z Ziemią, gdy przemieszczali się nad odwróconą stroną Księżyca.


== Charakterystyka ==
== Charakterystyka ==
Linia 12: Linia 12:


Na odwróconej od Ziemi stronie Księżyca nie odbyło się do tej pory (2012) żadne lądowanie załogowe, ani miękkie lądowanie sondy bezzałogowej (kilka sond uderzyło w nią). [[Harrison Schmitt]], jedyny geolog, który wylądował na powierzchni Księżyca, proponował, aby lądowanie jego misji odbyło się na odwrotnej stronie, w wypełnionym lawą kraterze Ciołkowski{{r|Schmitt}}. [[NASA]] uznała tę propozycję za zbyt ryzykowną i lądownik [[Apollo 17]] ostatecznie wylądował na widocznej stronie.
Na odwróconej od Ziemi stronie Księżyca nie odbyło się do tej pory (2012) żadne lądowanie załogowe, ani miękkie lądowanie sondy bezzałogowej (kilka sond uderzyło w nią). [[Harrison Schmitt]], jedyny geolog, który wylądował na powierzchni Księżyca, proponował, aby lądowanie jego misji odbyło się na odwrotnej stronie, w wypełnionym lawą kraterze Ciołkowski{{r|Schmitt}}. [[NASA]] uznała tę propozycję za zbyt ryzykowną i lądownik [[Apollo 17]] ostatecznie wylądował na widocznej stronie.

{{Uwagi}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 08:46, 10 wrz 2012

Odwrotna strona Księżyca, mozaika zdjęć sondy Lunar Reconnaissance Orbiter

Niewidoczna lub odwrotna strona Księżyca – powierzchnia odwróconej od Ziemi półkuli Księżyca, która nigdy nie jest widoczna z Ziemi ze względu na rotację synchroniczną satelity. Libracja Księżyca powoduje, że brzegi odwróconej strony (łącznie ok. 18%) mogą być obserwowane z Ziemi, ale tylko pod małym kątem, co utrudnia rozpoznawanie rzeźby terenu. Odwrotna strona Księżyca pozostawała praktycznie nieznana do czasu lotów sond kosmicznych.

Bywa ona niesłusznie nazywana „ciemną stroną Księżyca”[a], chociaż otrzymuje minimalnie więcej światła słonecznego niż półkula widoczna z Ziemi (znikome różnice wynikają z faktu, że widoczna strona Księżyca podlega zaćmieniom).

Charakterystyka

Topografia Księżyca w odniesieniu do księżycowej geoidy; po prawej niewidoczna strona Księżyca

Niewidoczna strona Księżyca różni się wyglądem od widocznej, przede wszystkim ze względu na to, że znacznie mniejszy jej obszar pokrywają ciemne morza księżycowe (2% jej powierzchni[1] w porównaniu do 31,2% po widocznej stronie). Na niewidocznej stronie Księżyca znajdują się Mare Ingenii, Mare Moscoviense i Mare Orientale (częściowo widoczne z Ziemi dzięki libracji), w części także Mare Humboldtianum i Mare Marginis. Zastygła lawa wypełnia również duży krater Ciołkowski. Większą część odwróconej strony zajmują jasne wyżyny, pokryte licznymi kraterami uderzeniowymi różnej wielkości. Na południowej półkuli dominuje największy potwierdzony basen uderzeniowy w Układzie Słonecznym, Basen Biegun Południowy - Aitken.

Badania

Pierwsze zdjęcia tej półkuli Księżyca wykonała radziecka sonda Łuna 3 w 1959 r.; Akademia Nauk ZSRR wydała wkrótce atlas odwrotnej strony Księżyca, zawierający zdjęcia, mapę i katalog prawie 500 lepiej lub gorzej zidentyfikowanych elementów ukształtowania powierzchni[2]. Zdjęcia znacznie lepszej jakości dostarczyła w 1965 r. inna radziecka sonda, Zond 3[3]. Człowiek po raz pierwszy zobaczył tę część Srebrnego Globu podczas misji Apollo 8 w 1968 r.

Na odwróconej od Ziemi stronie Księżyca nie odbyło się do tej pory (2012) żadne lądowanie załogowe, ani miękkie lądowanie sondy bezzałogowej (kilka sond uderzyło w nią). Harrison Schmitt, jedyny geolog, który wylądował na powierzchni Księżyca, proponował, aby lądowanie jego misji odbyło się na odwrotnej stronie, w wypełnionym lawą kraterze Ciołkowski[4]. NASA uznała tę propozycję za zbyt ryzykowną i lądownik Apollo 17 ostatecznie wylądował na widocznej stronie.

  1. ↑ Pojęcia „ciemna strona” Księżyca lub „mroczna strona Księżyca” są w przenośni stosowane jako określenie zjawisk tajemniczych, budzących niepokój (w tym spraw związanych z przebiegiem misji księżycowych[potrzebny przypis]). Przykładem jest nazwa albumu The Dark Side of the Moon grupy Pink Floyd, poświęconego trudnym problemom współczesnego życia (pieniądze, chciwość, przemijanie, szaleństwo, wojna).

Zobacz też

  1. ↑ J.J. Gillis, P.D. Spudis. The Composition and Geologic Setting of Lunar Far Side Maria. „Lunar and Planetary Science”. 27, s. 413–404, 1996. 
  2. ↑ Akademia Nauk ZSRR: Atlas odwrotnej strony Księżyca. Tłum. Andrzej Kajetan Wróblewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
  3. ↑ Zond 3. [w:] National Space Science Data Center [on-line]. NASA. [dostęp 2012-09-06]. (ang.).
  4. ↑ Andrew Chaikin: A Man on the Moon: Lunar explorers. Time-Life Books, 1999, s. 200, 201.
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niewidoczna_strona_Księżyca&oldid=32752412”