Intelligenzaktion Litzmannstadt: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Pernambuko (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne |
|||
Linia 12: | Linia 12: | ||
* [[Aleksy Rżewski]] - były prezydent Łodzi, |
* [[Aleksy Rżewski]] - były prezydent Łodzi, |
||
* [[Edward |
* [[Edward Dudkiewicz]] - prezes Zarządu Oddziału Grodzkiego [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]] (ZNP), |
||
* [[Tomasz Wasilewski]] - senator RP i prezes Oddziału ([[Związek Nauczycielstwa Polskiego|ZNP]]), |
* [[Tomasz Wasilewski]] - senator RP i prezes Oddziału ([[Związek Nauczycielstwa Polskiego|ZNP]]), |
||
* [[Feliks Wołoszczuk]] - inspektor szkolny, |
* [[Feliks Wołoszczuk]] - inspektor szkolny, |
||
* [[Jan Gertner]] - nauczyciel z Łodzi. |
* [[Jan Gertner]] - nauczyciel z Łodzi. |
||
* [[Jan Ring]] - dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego [[Polski Związek Zachodni|Związku Obrony Kresów Zachodnich]], |
* [[Jan Ring]] - dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego [[Polski Związek Zachodni|Związku Obrony Kresów Zachodnich]], |
||
* Wacław Lambrecht - |
* Wacław Lambrecht - urzędnik Zarządu Miejskiego, |
||
* [[Czesław Kowalski]] - sekretarz grodzki [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]], |
* [[Czesław Kowalski]] - sekretarz grodzki [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]], |
||
* [[Władysław Łuczakowski]] - członek [[Stronnictwo Ludowe|Stronnictwa Ludowego]]. |
* [[Władysław Łuczakowski]] - członek [[Stronnictwo Ludowe|Stronnictwa Ludowego]]. |
Wersja z 20:06, 27 wrz 2012
Intelligenzaktion Litzmannstadt (pol. Akcja Inteligencja - Litzmanstadt) - kryptonim regionalnej akcji specjalnej przeprowadzonej przez Niemców w okupowanej Polsce w ramach tzw. Intelligenzaktion[1].
Historia
Akcja ta wymierzona była w działaczy żydowskich partii lewicowych[2], przedstawicieli mieszczaństwa i inteligencji żydowskiej w Łodzi, zwłaszcza działaczy politycznych i społecznych[3], polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do germanizacji tego regionu Polski po klęsce wrześniowej. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli[4].
W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych tzw. "Sonderfahndungsbuch Polen" około 1.500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie "Wolność" w Pabianicach, w fabryce Arnolda Bayera w Rudzie Pabianickiej oraz w obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu, który w następnych dniach stał się głównym obozem tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pab. po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierno ich do siedziby łódzkiego gestapo przy ul. K. Anstadta gdzie funkcjonował sąd doraźny. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapdały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od Zgierza lesie lucmierskim. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w lesie łagiewnickim i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21-30 XI 1939 r. - między innymi też na poligonie Brus w Łodzi - i były kontynuowane do 1940.[5]
Ofiary akcji
W regionalnej akcji Intelligenzaktion w regionie łódzkim zginęli m.in.:
- Aleksy Rżewski - były prezydent Łodzi,
- Edward Dudkiewicz - prezes Zarządu Oddziału Grodzkiego Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP),
- Tomasz Wasilewski - senator RP i prezes Oddziału (ZNP),
- Feliks Wołoszczuk - inspektor szkolny,
- Jan Gertner - nauczyciel z Łodzi.
- Jan Ring - dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego Związku Obrony Kresów Zachodnich,
- Wacław Lambrecht - urzędnik Zarządu Miejskiego,
- Czesław Kowalski - sekretarz grodzki BBWR,
- Władysław Łuczakowski - członek Stronnictwa Ludowego.
- Karol Hiller - artysta malarz, prezes Klubu Demokratycznego w Łodzi,
- Aleksander Margolis - lekarz, działacz Bundu,
- Stefan Kulczyński - prezes Polskiego Związku Zawodowego Dziewiarzy,
- Władysław Wierzbicki - harcmistrz RP,
- Zygmunt Kłys - działacz społeczny z Pabianic
- ↑ Eksterminacja inteligencji Łodzi i okręgu łódzkiego 1939-1940. Pod. red. Antoniego Galińskiego i Sławomira Abramowicza. Łódź 199_
- ↑ "Już w roku 1939 zginęło siedmiu działaczy Bundu, między innymi Chaim Poznański i Aleksander Margolis" Zaginiona dzielnica: Łódź żydowska-ludzie i miejsca. 2006; Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, Tom 1, 2004.
- ↑ "I tak w przeddzień wcielenia Łodzi do Rzeszy, 10 listopada 1939 r. hitlerowcy wymordowali kilkunastoosobową grupę, składającą się z przedstawicieli inteligencji żydowskiej, zebranych w kawiarni "Astoria". w: Mirosław Cygański. Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Łodzi. 1965. str. 53
- ↑ "Na wielką skalę odbywały się aresztowania działaczy politycznych i społecznych, przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa, Żydów oraz więźniów, zwolnionych przez władze polskie z chwilą wybuchu wojny" w: Stanisław Nawrocki. Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939-1945.
- ↑ "Martyrologium łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej", Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Łódź 2005 ISBN 8390742225
Zobacz też
- Generalny Plan Wschodni
- Ofiary represji Niemiec nazistowskich w Polsce (1939-1945)
- Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939-1945)
- Mord profesorów lwowskich
- Mord w Czarnym Lesie
- Mord na polskiej inteligencji krzemienieckiej
- Intelligenzaktion na Pomorzu
- Intelligenzaktion Posen
- Intelligenzaktion Schlesien
- Intelligenzaktion Masovien
- Sonderaktion Tschenstochau
- Sonderaktion Bürgerbräukeller
- Sonderaktion Lublin
- Sonderaktion Krakau
- Operacja Tannenberg
- Zweite Sonderaktion Krakau