Jerzy Krzysztoń (pisarz): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kat., WP:SK |
m Bot: Przenoszę 3 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q3489595 |
||
Linia 78: | Linia 78: | ||
[[Kategoria:Urodzeni w 1931]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1931]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1982]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1982]] |
||
[[cs:Jerzy Krzysztoń]] |
|||
[[eo:Jerzy Krzysztoń]] |
|||
[[sk:Jerzy Krzysztoń]] |
Wersja z 21:27, 12 mar 2013
Odznaczenia | |
Nagrody | |
Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka (1953, 1979), nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia (1970) |
Jerzy Krzysztoń (ur. 23 marca 1931 w Lublinie, zm. 16 maja 1982) – polski prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz.
Biografia
Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w Grodnie. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do Kazachstanu, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej. W 1942 wraz z armią Andersa został ewakuowany do Iranu. W latach 1944-1947 przebywał w Indiach, a następnie w Ugandzie, gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w harcerstwie. W lipcu [948 wraz z rodziną powrócił do Polski - do Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w liceum ogólnokształcącym im. S. Staszica i rozpoczął studia na KUL w zakresie filologii polskiej i angielskiej. Poślubił Helenę Panfiłowicz. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Stowarzyszeniu Pax, w redakcjach Dziś i jutro oraz tygodniku Kierunki. Kontynuował studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk Polskiego Radia. W latach 1979 - 1981 w Polskim Radiu prowadził niedzielną audycję Poczta Literacka.
Debiutował w 1949 opowiadaniem Wspomnienia indyjskie, które weszło później w skład książki Opowiadania indyjskie (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z ZSRR wraz z armią Andersa. Napisał szereg opowiadań zebranych w tomy Sekret i inne opowiadania (1956), Sandżu i Paweł (1959), Złote Gody (1965), Panna radosna (1969) i Cyrograf dojrzałości (1975). Cenne są jego reportaże z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. czarnym humorem, groteską i symbolizmem. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego (m.in. Miasteczko Winesburg Sherwooda Andersona, Jeździec na niebie i inne opowiadania Ambrose’a Bierce’a).
W 1953 otrzymał nagrodę literacką młodych im. W. Pietrzaka, a wśród licznych nagród i wyróżnień za twórczość słuchowiskową - nagrodę Ministra Obrony Narodowej za cykl słuchowisk Polacy na frontach II wojny światowej. Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi w 1974 oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - w 1982[1][2].
W ostatnich latach życia, w których napisał Obłęd, chorował i okresowo przebywał w szpitalu psychiatrycznym. Powieść ta, osnuta na motywie anonimowej choroby psychicznej, przepełniona jest gorzką refleksją o współczesnym świecie[3].
Zmarł 16 maja 1982 w Warszawie śmiercią samobójczą.
Bohaterem książki Krzyż południa z 1983 roku jest ks. hm Zdzisław Peszkowski (w fabule występuje jako "Jastrzębiec" - herb rodowy księdza)[4].
Twórczość
Opowiadania
- Wspomnienia indyjskie (1949)
- Opowiadania indyjskie (1953)
- Sekret i inne opowiadania (1956)
- Sandżu i Paweł (1959)
- Złote Gody (1965)
- Panna radosna (1969)
- Cyrograf dojrzałości (1975)
Powieści
- Kamienne niebo (1958)
- Wielbłąd na stepie (1978)
- Obłęd (1980)
- Krzyż południa (1983) (wydana pośmiertnie)
Inne
- Cykl reportaży z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967)
- Słuchowiska radiowe:
- Rodzina pechowców (1958)
- Ten nieznajomy (1965)
- Chłopcy spod Verdun
- Sakramencka ulewa (1973)
- Poczta literacka: felietony radiowe, 1985.
- ↑ Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Wydawn. Nauk. PWN. ISBN 83-01-11593-9.
- ↑ Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 408. ISBN 83-02-05974-9.
- ↑ Marian Stępień. Literacki obraz choroby psychicznej. Referat wygłoszony w Lublinie w listopadzie 2004 na II Konferencji "Między literaturą a medycyną", zorganizowanej przez Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Chirurgów Polskich w Lublinie i Instytutu Filologii Polskiej i Angielskiej Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przedmiotem konferencji były problemy psychologiczne pacjentów - ludzi cierpiących w świetle opisów literackich, oraz obserwacji i badań medycznych.
- ↑ Krystyna Chowaniec, Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski, Rocznik Sanocki Tom X – Rok 2011, Sanok 2011, s. 177.
- Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944-1989)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944-1989)
- Laureaci Nagrody im. Mieczysława Lepeckiego
- Polscy dramaturdzy
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy reportażyści
- Polscy tłumacze
- Autorzy słuchowisk Polskiego Radia
- Polscy zesłańcy w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Polscy samobójcy
- Urodzeni w 1931
- Zmarli w 1982