Tepanekowie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.3) (Robot dodał ka:ტეპანეკები |
m Bot: Przenoszę linki interwiki (12) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q1537180 |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
[[Kategoria:Etnografia Meksyku]] |
[[Kategoria:Etnografia Meksyku]] |
||
[[Kategoria:Kultury ze standardowej próby etnograficznej]] |
[[Kategoria:Kultury ze standardowej próby etnograficznej]] |
||
[[de:Tepaneken]] |
|||
[[en:Tepanec]] |
|||
[[es:Tepanecas]] |
|||
[[fr:Tépanèques]] |
|||
[[hr:Tepaneca]] |
|||
[[it:Tepanechi]] |
|||
[[ka:ტეპანეკები]] |
|||
[[nl:Tepaneken]] |
|||
[[no:Tepanekere]] |
|||
[[ru:Тепанеки]] |
|||
[[fi:Tepaneekit]] |
|||
[[uk:Тепанеки]] |
Wersja z 14:54, 15 mar 2013
Tepanec, Tepanekowie - lud meksykański, który przybył do Doliny Meksyku pod koniec XII wieku lub na początku XIII[1]. Należeli do tej samej rodziny, co Mexikowie, mieli podobny panteon bóstw i mówili językiem nahuatl. Stworzyli imperium, które upadło w wyniku wojny z Aztekami w 1428 roku. Głównymi miastami imperium były między innymi: Azcapotzalco, pełniące rolę stolicy imperium, Coyoacan, Tlacopan, Tlatelolco, Tiliuhcan, Atlacuihuayan.
Historia
|
Jakość tego artykułu jest obniżona przez użyte w nim pustosłowie. |
Osiedlili się na zachodnim brzegu jeziora Texcoco. Za panowania tlatoaniego Acolnahuacatla, Tepanekowie przejęli Azcapotzalco z rąk miejscowej ludności.
Lata świetności Tepaneków przypadają na początek XV wieku, kiedy panował Tezozomoc. Indiańskie kroniki podają, że żył około 100 lat. Nie był zadowolony z działań, jakie prowadził jego najstarszy syn Maxtla, któremu należał się tron. W testamencie zapisał więc, aby jego młodszy syn - Teyauh objął tron po jego śmierci.
Tezozomoc umarł w 1426 roku, a po odczytaniu testamentu Maxtla wzniecił protest i wraz z bratem doszli do kompromisu, który zakładał, że razem mieli rządzić imperium Tepaneków. Obaj bracia chcieli wyeliminować siebie nawzajem. Teyauh nie dorósł jednak do swego partnera Maxtli. Był chwiejny w decyzjach i bojaźliwego charakteru, za panowania Tezozomoca mało mieszał się w sprawy polityczne i pozostawał w cieniu brata, który jako pan Coyohuacanu od 1410 roku był drugą osobą po ojcu.
Maxtla nie zamierzał oczywiście dzielić się władzą i postępował samowolnie, jakby był jedynym władcą. Teyauh zgłosił się o pomoc do Azteków z Tenochtitlanu. Młody władca Mexików - Chimalpopoca polecił mu zabić brata podczas inauguracyjnego bankietu. Rozmowę tę podsłuchał jednak szpieg Maxtla i doniósł swemu panu. Maxtla zamordował brata, podając mu truciznę i stał się jedynym, niepodzielnym władcą. W tym samym roku polecił uwięzić i zabić Chimalpopoca, którego osadzono w więzieniu-klatce żywiąc głodową strawą. Chimalpopoca zmarł w 1427 roku.
Następca Chimalpopoca, Itzcoatl, postanowił uniezależnić się spod władzy Tepaneków i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk, w 1428 roku wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stał się państwem suwerennym, a imperium Tepaneków zostało zniszczone przez rodzące się Trójprzymierze, do którego należeli Aztekowie z Tenochtitlánu i Acolhuakanie z Texcoco. Wkrótce do Trójprzymierza dołączył także Tlacopán (dziś: Tacuba), miasto założone przez Tepaneków, które straciło znaczenie, a jego wpływy ograniczone zostały do minimum na rzecz Tenochtitlanu i Texcoco.
Rok 1428 uznaje się więc za zniszczenie imperium Tepaneków.
Władcy
- Acolnahuacatl "Wielki Mąż" (?-1343 lub 1366[2])
- Tezozomoc "Gniewna Kamienna Twarz" (1367 lub 1370 - 1426)
- Teyauh (1426)
- Maxtla (1426 - 1428)
Zobacz też
- ↑ Datowanie różni się w zależności od źródła, włączając rok 1152 pojawiający się w Rocznikach Tlatelolco, 1210 z Chimalpahina i 1226 z Ixtlilxochitla.
- ↑ W źródłach istnieją różne daty. Chimalpahin wskazuje daty bardziej wiarygodne głosząc, że Acolnahuacatl panował od 1302 do 1366, a Tezozomoc od 1367 do 1426. Niektórzy współcześni historycy (między innymi López Austin) umiejscawiają śmierć Acolnahuacatla i wstąpienie Tezozomoca na tron w tym samym roku - 1371.