Kiejdany: Różnice pomiędzy wersjami

Kiejdany
	; Kamienice na rynku w Kiejdanach
	Herb
Państwo	Litwa
Okręg	kowieński
Burmistrz	Rimantas Diliūnas
Powierzchnia	25 km²
Wysokość	80 m n.p.m.
Populacja (2008); • liczba ludności	; 30 979
Kod pocztowy	LT-57001 (poczta główna)
	Położenie na mapie Litwy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:city}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 07:49, 18 wrz 2017

Kiejdany (lit. Kėdainiai ^ⓘwymowa, niem. Kedahnen) – miasto w centralnej Litwie nad rzeką Niewiażą, dawna polska rezydencja magnacka. Położone w okręgu kowieńskim, centrum administracyjne rejonu kiejdańskiego, ok. 31 tys. mieszkańców (2008).

Historia

Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372. Na początku XV w. tereny te po Pokoju w Raciążu w 1403 znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki kościół św. Jerzego. W 1 poł. XV w. miejscowe dobra od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr, a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. Od 1590 roku prawa miejskie. W XVI i XVII w. pod władaniem Radziwiłłów, w latach 1811–1863 własność rodu Hutten-Czapskich. W okresie reformacji do XX w. ośrodek kalwinizmu. Kiejdany należały też do najważniejszych XVI w., założonych przez Jana Kiszkę, ariańskich ośrodków braci polskich.

Osobny artykuł: Układ w Kiejdanach.

20 października 1655 podpisano układ, który zawarli Radziwiłłowie (hetman litewski Janusz Radziwiłł i jego kuzyn koniuszy litewski Bogusław) z królem szwedzkim Karolem X Gustawem. Ów układ oddawał pod protekcję Szwecji całą Litwę i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański Krzysztof Opaliński i wojewoda kaliski Andrzej Karol Grudziński) przewidywał oddanie Szwecji Rzeczypospolitej. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny „zryw” szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. Od przełomu XVIII/XIX w. Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego Stanisława Hutten-Czapskiego. 29 kwietnia 1831 w czasie powstania listopadowego miała miejsce bitwa pod Kiejdanami. Syn Stanisława, Marian Czapski, wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.

W 1929 w kościele św. Józefa msze w języku polskim zastąpiono mszami w języku litewskim. Podczas II wojny światowej został całkowicie zniszczony pałac Czapskich z poł. XIX w. W mieście znajduje się muzeum regionalne.

Zabytki

Kościół św. Jerzego w Kiejdanach, gotycki
Zbór renesansowy z 1631 roku fundacji hetmana Krzysztofa „Pioruna” Radziwiłła
- krypta z grobami rodu Radziwiłłów
- ambona renesansowa
Kościół św. Józefa z 1710 r., karmelitów, drewniany z dzwonnicą
zbór luterański z 1640 r.
Ratusz z XVII wieku przy rynku
Gimnazjum w Kiejdanach
Stara Synagoga żydowska z XVII w.
Nowa Synagoga żydowska z XIX w.
Synagoga żydowska z XIX w.
Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Kiejdanach z 1895 r.

Kiejdany w literaturze

Kiejdany są miastem, w którym siedzibę miał książę Janusz Radziwiłł z Potopu Henryka Sienkiewicza.

Transport

Kiejdany – stacja kolejowa

Współpraca zagraniczna

Herby współpracujących z Kiejdanami jednostek administracyjnych

Miasto Kiejdany ma podpisane umowy o współpracy zagranicznej z następującymi jednostkami administracyjnymi:

Galeria

Kościół karmelitów
Zbór luterański, XVII w.
Kiejdany, nieistniejący pałac Radziwiłłów w XIX w., wysadzony w powietrze w 1944 r.

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Kiejdany

oficjalna strona miasta Kiejdany. [dostęp 2010-08-09]. (lit.).
Kiejdany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 17 ., s. 17-19
Zdjęcia z Kiejdan

@@ Linia 30: / Linia 30: @@
 Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372. Na początku XV w. tereny te po [[Pokój w Raciążu|Pokoju w Raciążu]] w 1403 znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki kościół św. Jerzego. W 1 poł. XV w. miejscowe dobra od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr, a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. Od 1590 roku prawa miejskie. W XVI i XVII w. pod władaniem [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]], w latach 1811–1863 własność rodu [[Czapscy|Hutten-Czapskich]]. W okresie [[reformacja|reformacji]] do XX w. ośrodek [[kalwinizm]]u. Kiejdany należały też do najważniejszych XVI w., założonych przez [[Jan Kiszka|Jana Kiszkę]], [[arianizm|ariańskich]] ośrodków [[bracia polscy|braci polskich]].
 {{osobny artykuł|Układ w Kiejdanach}}
-października 1655 podpisano układ, który zawarli [[Radziwiłłowie]] (hetman litewski [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i jego kuzyn koniuszy litewski [[Bogusław Radziwiłł|Bogusław]]) z królem szwedzkim [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Ów układ oddawał pod protekcję [[Szwecja|Szwecji]] całą [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwę]] i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański [[Krzysztof Opaliński]] i wojewoda kaliski [[Andrzej Grudziński]]) przewidywał oddanie Szwecji [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny „zryw” szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. Od przełomu XVIII/XIX w. Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego [[Stanisław Hutten-Czapski|Stanisława Hutten-Czapskiego]]. 29 kwietnia 1831 w czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] miała miejsce [[bitwa pod Kiejdanami]]. Syn Stanisława, [[Marian Czapski]], wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.
+października 1655 podpisano układ, który zawarli [[Radziwiłłowie]] (hetman litewski [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i jego kuzyn koniuszy litewski [[Bogusław Radziwiłł|Bogusław]]) z królem szwedzkim [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Ów układ oddawał pod protekcję [[Szwecja|Szwecji]] całą [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwę]] i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański [[Krzysztof Opaliński]] i wojewoda kaliski [[Andrzej Karol Grudziński]]) przewidywał oddanie Szwecji [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny „zryw” szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. Od przełomu XVIII/XIX w. Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego [[Stanisław Hutten-Czapski|Stanisława Hutten-Czapskiego]]. 29 kwietnia 1831 w czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] miała miejsce [[bitwa pod Kiejdanami]]. Syn Stanisława, [[Marian Czapski]], wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.
 W 1929 w kościele św. Józefa msze w języku polskim zastąpiono mszami w języku litewskim. Podczas II wojny światowej został całkowicie zniszczony pałac Czapskich z poł. XIX w. W mieście znajduje się muzeum regionalne.