Filhellenizm: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne redakcyjne - z kursywy na normalny |
Eurohunter (dyskusja | edycje) |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Filhellenizm''' w najszerszym znaczeniu jest postawą wyrażającą sympatię wobec [[Grecja|Grecji]] i [[Grecy|Greków]]. Zazwyczaj jednak używa się tego terminu w odniesieniu do ruchu kulturalnego, literackiego i politycznego w XIX wiecznej Europie. Celem filhellenów było wsparcie Greków w ich "wybijaniu się na niepodległość", czyli w wojnie narodowowyzwoleńczej przeciwko [[Imperium osmańskie]]mu, którą toczyli w latach 1821-1830. Zwraca się uwagę, że termin ten funkcjonował już w [[starożytność|starożytności]]. Oznaczał wtedy bądź Greka, który kocha ojczyznę, bądź był tytułem przyznawanym tym, którzy w swoich działaniach sprzyjali Grekom. Miłośników greckiej kultury nazywano filhellenami także w [[renesans]]ie. |
'''Filhellenizm''' w najszerszym znaczeniu jest postawą wyrażającą sympatię wobec [[Grecja|Grecji]] i [[Grecy|Greków]]. Zazwyczaj jednak używa się tego terminu w odniesieniu do ruchu kulturalnego, literackiego i politycznego w XIX wiecznej Europie. Celem filhellenów było wsparcie Greków w ich "wybijaniu się na niepodległość", czyli w wojnie narodowowyzwoleńczej przeciwko [[Imperium osmańskie]]mu, którą toczyli w latach 1821-1830. Zwraca się uwagę, że termin ten funkcjonował już w [[starożytność|starożytności]]. Oznaczał wtedy bądź Greka, który kocha ojczyznę, bądź był tytułem przyznawanym tym, którzy w swoich działaniach sprzyjali Grekom. Miłośników greckiej kultury nazywano filhellenami także w [[renesans]]ie. |
||
[[Plik:Monument to Georges Gordon Byron, Athens, Greece.jpg|thumb|230px|Pomnik pamięci [[George Gordon Byron|Byrona]] ustawiony w centrum [[Ateny|Aten]]. Jego nazwiskiem (w greckim brzmieniu) nazwano miejscowość [[Wirona]], wchodzącą obecnie w skład [[Wielkie Ateny|aglomeracji Aten]]]] |
[[Plik:Monument to Georges Gordon Byron, Athens, Greece.jpg|thumb|230px|Pomnik pamięci [[George Gordon Byron|Byrona]] ustawiony w centrum [[Ateny|Aten]]. Jego nazwiskiem (w greckim brzmieniu) nazwano miejscowość [[Wirona]], wchodzącą obecnie w skład [[Wielkie Ateny|aglomeracji Aten]]]] |
||
Dziś terminu filhellenizm używa się najczęściej w jego węższym znaczeniu, w przeciwieństwie do terminu "hellenizm", oznaczającego fascynację grecką kulturą w ogóle, głównie antyczną, ale także współczesną. Filhellenizm jest więc poparciem Greckich dążeń niepodległościowych, często realizowanym w literaturze (utwory filhelleńskie), publicystyce lub w osobistym poświęceniu na rzecz Greków (zbieranie datków, osobisty udział w wojnie). |
Dziś terminu filhellenizm używa się najczęściej w jego węższym znaczeniu, w przeciwieństwie do terminu "hellenizm", oznaczającego fascynację grecką kulturą w ogóle, głównie antyczną, ale także współczesną. Filhellenizm jest więc poparciem Greckich dążeń niepodległościowych, często realizowanym w literaturze (utwory filhelleńskie), publicystyce lub w osobistym poświęceniu na rzecz Greków (zbieranie datków, osobisty udział w wojnie). |
||
Linia 8: | Linia 8: | ||
== Polski filhellenizm == |
== Polski filhellenizm == |
||
Ze względu na podobieństwo sytuacji politycznej Polski i Grecji, Polski filhellenizm przybrał szczególną postać. Wątki filhelleńskie obecne są m.in. w utworach wielu polskich romantyków, m.in.: |
Ze względu na podobieństwo sytuacji politycznej Polski i Grecji, Polski filhellenizm przybrał szczególną postać. Wątki filhelleńskie obecne są m.in. w utworach wielu polskich romantyków, m.in.: |
||
* w poemacie dygresyjnym ''[[Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu]]'' oraz w powieści poetyckiej ''[[Lambro]]'' [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], |
* w poemacie dygresyjnym ''[[Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu]]'' oraz w powieści poetyckiej ''[[Lambro]]'' [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], |
||
* we wczesnych utworach [[Zygmunt Krasiński|Zygmunta Krasińskiego]], |
* we wczesnych utworach [[Zygmunt Krasiński|Zygmunta Krasińskiego]], |
||
* w poemacie ''Epimenides'' oraz lirykach [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Norwida]] (''Marmur biały'', ''Z listu (do Włodzimierza Lubieńskiego)''). |
* w poemacie ''Epimenides'' oraz lirykach [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Norwida]] (''Marmur biały'', ''Z listu (do Włodzimierza Lubieńskiego)''). |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
M. Kalinowska (red.) ''Filhellenizm w Polsce – rekonensans'', wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007. |
* M. Kalinowska (red.) ''Filhellenizm w Polsce – rekonensans'', wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007. |
||
[[Kategoria:Romantyzm]] |
[[Kategoria:Romantyzm]] |
Wersja z 23:17, 21 paź 2018
Filhellenizm w najszerszym znaczeniu jest postawą wyrażającą sympatię wobec Grecji i Greków. Zazwyczaj jednak używa się tego terminu w odniesieniu do ruchu kulturalnego, literackiego i politycznego w XIX wiecznej Europie. Celem filhellenów było wsparcie Greków w ich "wybijaniu się na niepodległość", czyli w wojnie narodowowyzwoleńczej przeciwko Imperium osmańskiemu, którą toczyli w latach 1821-1830. Zwraca się uwagę, że termin ten funkcjonował już w starożytności. Oznaczał wtedy bądź Greka, który kocha ojczyznę, bądź był tytułem przyznawanym tym, którzy w swoich działaniach sprzyjali Grekom. Miłośników greckiej kultury nazywano filhellenami także w renesansie.
Dziś terminu filhellenizm używa się najczęściej w jego węższym znaczeniu, w przeciwieństwie do terminu "hellenizm", oznaczającego fascynację grecką kulturą w ogóle, głównie antyczną, ale także współczesną. Filhellenizm jest więc poparciem Greckich dążeń niepodległościowych, często realizowanym w literaturze (utwory filhelleńskie), publicystyce lub w osobistym poświęceniu na rzecz Greków (zbieranie datków, osobisty udział w wojnie).
Za najważniejszego filhellena uważa się Lorda Byrona, który na wieść o wybuchu powstania pojechał do Grecji, by brać udział w walkach. Nie służył mu jednak malaryczny klimat Missolungi, gdzie zaangażował się w pomoc w organizacji walk i zmarł w niecały rok po przybyciu. Wątki filhelleńskie obecne są m.in. w jego Wędrówkach Childe Harolda oraz w powieściach poetyckich Giaur i Korsarz.
Polski filhellenizm
Ze względu na podobieństwo sytuacji politycznej Polski i Grecji, Polski filhellenizm przybrał szczególną postać. Wątki filhelleńskie obecne są m.in. w utworach wielu polskich romantyków, m.in.:
- w poemacie dygresyjnym Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu oraz w powieści poetyckiej Lambro Juliusza Słowackiego,
- we wczesnych utworach Zygmunta Krasińskiego,
- w poemacie Epimenides oraz lirykach Cypriana Norwida (Marmur biały, Z listu (do Włodzimierza Lubieńskiego)).
Bibliografia
- M. Kalinowska (red.) Filhellenizm w Polsce – rekonensans, wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.