Riukiu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Podział na grupy wysp: drobne redakcyjne
uzup. meryt.
Linia 24: Linia 24:
[[Plik:Satsunan Islands.png|thumb|240px|Archipelag Satsunan składający się z trzech mniejszych archipelagów: Ōsumi, Tokara, Amami]]
[[Plik:Satsunan Islands.png|thumb|240px|Archipelag Satsunan składający się z trzech mniejszych archipelagów: Ōsumi, Tokara, Amami]]
{{nihongo|'''Riukiu'''|南西諸島|Nansei-shotō}} – [[archipelag]] rozciągający się między [[Tajwan (wyspa)|Tajwanem]] a [[Kiusiu]], należący do [[Japonia|Japonii]]. Japońska nazwa ''Nansei-shotō'' oznacza „Wyspy Południowo-Zachodnie”. Oddziela [[Morze Wschodniochińskie]] od [[Morze Filipińskie|Morza Filipińskiego]].
{{nihongo|'''Riukiu'''|南西諸島|Nansei-shotō}} – [[archipelag]] rozciągający się między [[Tajwan (wyspa)|Tajwanem]] a [[Kiusiu]], należący do [[Japonia|Japonii]]. Japońska nazwa ''Nansei-shotō'' oznacza „Wyspy Południowo-Zachodnie”. Oddziela [[Morze Wschodniochińskie]] od [[Morze Filipińskie|Morza Filipińskiego]].

Archipelag dzieli się geograficznie na mniejsze grupy wysp, które noszą nazwy (w kierunku z północy na południe): Ōsumi, Tokara, Amami, Okinawa, Miyako, Yaeyama. Dwie ostatnie stanowią archipelag Sakishima.


== Terminologia ==
== Terminologia ==
Termin „wyspy Riukiu” może odnosić się zarówno do całego archipelagu, jak też do głównej grupy wysp tego archipelagu, {{nihongo|Ryūkyū-shotō|琉球諸島}}, która rozciąga się od Tajwanu do [[Okinawa (wyspa)|Okinawy]]. Ponadto używana bywa nazwa {{nihongo|Ryūkyū-rettō|琉球列島}} (grupa wysp, archipelag Ryūkyū), która określa wyspy należące do terytorium historycznego [[Królestwo Riukiu|Królestwa Riukiu]] i obszar kultury i [[Języki riukiuańskie|języków riukiuańskich]]: wyspy Amami, Okinawa, Miyako i Yaeyama.
Z nazewnictwem tych wysp i archipelagów wiąże się wiele nieporozumień i odmiennych interpretacji wynikających z przyczyn historycznych, geograficznych, geologicznych, politycznych i ekonomicznych. Z tych powodów termin „wyspy Riukiu” może odnosić się zarówno do całego archipelagu (nazywanego przez Japończyków Nansei), jak też tylko do grupy wysp tego archipelagu, która rozciąga się od Tajwanu do [[Okinawa (wyspa)|Okinawy]] i nazywa się {{nihongo|Ryūkyū-shotō|琉球諸島}}. Ponadto, używana bywa nazwa {{nihongo|Ryūkyū-rettō|琉球列島}} (grupa wysp, archipelag Ryūkyū) w odniesieniu do wysp należących w przeszłości do terytorium [[Królestwo Riukiu|Królestwa Riukiu]] i obszar kultury i [[Języki riukiuańskie|języków riukiuańskich]]: wyspy Amami, Okinawa, Miyako i Yaeyama.


Ryūkyū-shotō to grupa wysp leżąca poniżej 27 równoleżnika (wyspy Okinawa, Miyako i Yaeyama), na terytorium dzisiejszej [[Prefektura Okinawa|prefektury Okinawa]]. Północna część archipelagu Riukiu zwana jest [[Wyspy Satsunan|Satsunan-shotō]] 薩南諸島, czyli „wyspy na południe od [[Prowincja Satsuma|Satsumy]]”. Satsunan-shotō obejmuje wyspy Amami, które Satsuma oderwała od Królestwa Riukiu w 1609 r.
Ryūkyū-shotō to grupa wysp leżąca poniżej 27 równoleżnika (wyspy Okinawa, Miyako i Yaeyama), na terytorium dzisiejszej [[Prefektura Okinawa|prefektury Okinawa]]. Północna część archipelagu Riukiu zwana jest [[Wyspy Satsunan|Satsunan-shotō]] 薩南諸島, czyli „wyspy na południe od [[Prowincja Satsuma|Satsumy]]”. Satsunan-shotō obejmuje wyspy Amami, które Satsuma oderwała od Królestwa Riukiu w 1609 r.
Linia 49: Linia 47:
* '''Nansei-shotō''' (Wyspy Południowo-Zachodnie; podział według Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard oraz 日本地図 (Atlas Japonii) wydany przez wydawnictwo Seibido Shuppan w 2018 roku){{r|kaiyo}}{{r|chizu}}
* '''Nansei-shotō''' (Wyspy Południowo-Zachodnie; podział według Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard oraz 日本地図 (Atlas Japonii) wydany przez wydawnictwo Seibido Shuppan w 2018 roku){{r|kaiyo}}{{r|chizu}}


** '''[[Wyspy Satsunan|Satsunan-shotō]]'''
** '''[[Wyspy Satsunan|Satsunan-shotō]]''' (administracyjnie należy do prefektury Kagoshima)
*** Ōsumi-shotō:
*** Ōsumi-shotō:
**** [[Tane-ga-shima]], [[Yaku-shima]], [[Kuchinoerabu-shima]], [[Mage-shima]]
**** [[Tane-ga-shima]], [[Yaku-shima]], [[Kuchinoerabu-shima]], [[Mage-shima]]

Wersja z 16:20, 5 gru 2018

Riukiu
{{{nazwa oryginalna}}}
Ilustracja
Mapa archipelagu
Państwo

 Japonia

Akwen

Morze Wschodniochińskie, Morze Filipińskie

Wyspy

Okinawa, Amami Ōshima

Liczba wysp

>100

Powierzchnia

4642 km²

Populacja (2005)
• liczba ludności


1 550 161

• gęstość

333,93 os./km²

Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Riukiu”
Ziemia27°00′N 128°30′E/27,000000 128,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Zasięg wysp i archipelagów na południowym zachodzie Japonii
Archipelag Satsunan składający się z trzech mniejszych archipelagów: Ōsumi, Tokara, Amami

Riukiu (jap. 南西諸島 Nansei-shotō) – archipelag rozciągający się między Tajwanem a Kiusiu, należący do Japonii. Japońska nazwa Nansei-shotō oznacza „Wyspy Południowo-Zachodnie”. Oddziela Morze Wschodniochińskie od Morza Filipińskiego.

Terminologia

Z nazewnictwem tych wysp i archipelagów wiąże się wiele nieporozumień i odmiennych interpretacji wynikających z przyczyn historycznych, geograficznych, geologicznych, politycznych i ekonomicznych. Z tych powodów termin „wyspy Riukiu” może odnosić się zarówno do całego archipelagu (nazywanego przez Japończyków Nansei), jak też tylko do grupy wysp tego archipelagu, która rozciąga się od Tajwanu do Okinawy i nazywa się Ryūkyū-shotō (jap. 琉球諸島). Ponadto, używana bywa nazwa Ryūkyū-rettō (jap. 琉球列島) (grupa wysp, archipelag Ryūkyū) w odniesieniu do wysp należących w przeszłości do terytorium Królestwa Riukiu i obszar kultury i języków riukiuańskich: wyspy Amami, Okinawa, Miyako i Yaeyama.

Ryūkyū-shotō to grupa wysp leżąca poniżej 27 równoleżnika (wyspy Okinawa, Miyako i Yaeyama), na terytorium dzisiejszej prefektury Okinawa. Północna część archipelagu Riukiu zwana jest Satsunan-shotō 薩南諸島, czyli „wyspy na południe od Satsumy”. Satsunan-shotō obejmuje wyspy Amami, które Satsuma oderwała od Królestwa Riukiu w 1609 r.

Dawna japońska nazwa Riukiu to Nantō (Wyspy Południowe). Japońskie kroniki z VIII wieku sugerują, że niektóre wyspy Nantō mogły być luźno związane z dworem Yamato. W XII wieku powstało tu niepodległe państwo, znane później jako Królestwo Riukiu, którego terytorium rozciągało się od wysp Amami na północy po Yonaguni na południowym zachodzie. W 1609 r. królestwo straciło Amami, a w 1879 r. zostało całkowicie zaanektowane przez Japonię. W miejsce jego powstała prefektura Okinawa. Japonia przyłączyła do Okinawy także wyspy Daitō (1892 r.) i Senkaku (1895 r.), które z geograficznego punktu widzenia nie leżą w obrębie wysp Riukiu. Po drugiej wojnie światowej Riukiu okupowane były przez USA (Amami do 25 grudnia 1953 r., a Okinawa do 15 maja 1972 r.).

Ze względu na zróżnicowanie nazw w odniesieniu do wysp, wysepek, skał, archipelagów i grup wysp, w języku japońskim używane są następujące słowa[1][2]:

  • shotō (諸島) – archipelag, grupa wysp, jakakolwiek grupa wysp;
  • rettō (列島) – archipelag, łańcuch wysp, linia wysp, wyspy w szeregu, łuk wysp;
  • guntō (群島) – archipelag, grupa wysp tworząca krąg, mieszana grupa wysp;
  • ritō, hanare-jima (離島) – izolowana wyspa, odległa wyspa;
  • kotō (孤島) – samotna wyspa;
  • iwa (岩) – skała (występują m.in. w nazwach skał należących do spornej grupy Senkaku);
  • shima, jima, tō – wyspa, wyspy.

Geologia

Wyspy Riukiu tworzą łuk wyspowy, powstały ponad strefą subdukcji w miejscu styku płyty eurazjatyckiej z płytą filipińską. Są to wyspy wulkaniczne; u wschodnich wybrzeży Riukiu rozciąga się Rów Riukiu, głęboki rów oceaniczny.

Podział na grupy wysp

  • Nansei-shotō (Wyspy Południowo-Zachodnie; podział według Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard oraz 日本地図 (Atlas Japonii) wydany przez wydawnictwo Seibido Shuppan w 2018 roku)[3][4]

Galeria

  • Most łączący wyspy Miyako i Ikema w archipelagu Miyako
    Most łączący wyspy Miyako i Ikema w archipelagu Miyako
  • Wybrzeże wyspy Kikai w archipelagu Amami
    Wybrzeże wyspy Kikai w archipelagu Amami
  • Palmy satake (Satakentia liukiuensis) na wyspie Ishigaki
    Palmy satake (Satakentia liukiuensis) na wyspie Ishigaki

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha LImited, 1991, s. 356, 390, 571, 952, 1370, 1382, 1537, 1610. ISBN 4-7674-2015-6.
  2. ↑ Robert Walker: Okinawa and the Ryukyu Islands. Tuttle. s. Island Nomenclature. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
  3. ↑ The geographical names and those extents of the wide areas in Japan. 海上保安庁海洋情報部 (Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard, 2009. s. 15. [dostęp 2018-12-04]. (jap.).
  4. ↑ 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 140-141, 234-237. ISBN 978-4-415-11272-5.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Riukiu&oldid=55207489”