Pakt wileński: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
pierwszy pakt wileński (1559) |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Pakt wileński''' ([[28 listopada]] [[1561]]) – drugi układ pomiędzy |
'''Pakt wileński''' ([[28 listopada]] [[1561]]) – drugi układ pomiędzy arcybiskupem ryskim, landmistrzem Kettlerem i stanami inflanckimi, na mocy którego Inflanty poddały się Zygmuntowi Augustowi jako królowi polskiemu i wielkiemu księciu litewskiemu. Tylko Ryga uchyliła się od zawarcia traktatu ponieważ żądała bezwarunkowego poddania się Polsce, ponieważ uważała, że Litwa nie jest w stanie zabezpieczyć jej interesów. Król przyrzekł że na najbliższym sejmie koronnymi przeprowadzi przyłączenie Inflant do Polski, zagwarantował wolność wyznania i dotychczasowe prawa, prerogatywy i swobody. Namiestnikiem królewskim został Kettler i otrzymał w dziedziczne lenno Inflanty na lewym brzegu Dźwiny ([[Księstwo Kurlandii i Semigalii|księstwo lenne]]). W konsekwencji Paktu przeprowadzono [[sekularyzacja|sekularyzację]] zakonu. [[Ryga|Rygę]] i resztę [[Inflanty|Inflant]] wcielono do Polski jako [[Księstwo Zadźwińskie]] (formalnie od [[1566]]). |
||
'''Pierwszy pakt wileński''' zawarto 31 sierpnia 1559 roku między Zakonem kawalerów mieczowych a Litwinami. Na jego mocy landmistrz Gotthard Kettler oddawał całe Inflanty pod ochronę Zygmunta Augusta ''in fidem, clientelam et proprietatem'', który ze swej strony przejmował w imieniu własnym i swoich następców obronę przed Moskwą oraz otrzymywał jako rekompensatę zwrot kosztów wojny. Jako poręczenie zwrotu tych kosztów Zakon oddał królowi południowo-wschodnią część kraju ''"od [[Druja|Drui]] do Aszerady (Ascheraden)"'', z zamkami [[Dyneburg]]iem, [[Lucyn]]em, Rzeżycą, Zelburgiem i Bawskiem oraz należącymi do tych zamków ziemiami i prawem wykupu za 100 tys. złotych. Podobnie arcybiskup odstąpił królowi zamki Marienhausen i Lenewarth z prawem wykupu za 100 tys. złotych. Sojusz miał zabezpieczyć Liwonię przez zagrożeniem ze strony Moskwy, jednak pomimo pomocy Mikołaja Radziwiłła Kettler nie był w stanie zapobiec okupacji większości Liwonii przez wojska moskiewskie co wywoływało niezadowolenie z litewskiej pomocy. Na skutek tego biskup ozylijski Jan Monichhausen sprzedał w czerwcu 1559 roku królowi duńskiemu Fryderykowi terytorium biskupie (większa część wysp [[Ozylia]] i [[Dago]] oraz zachodnia część północnej Estonii). Podobnie [[Rewel]] oddał się pod ochronę Szwecji. Z powodu nieudolności Litwinów w obronie ich kraju stany inflanckie z landmistrzem Kettlerem, arcybiskupem Wilhelmem i miastem Rygą postanowiły w 1561 roku zawrzeć nowy pakt tym razem rozszerzony o Koronę Królestwa Polskiego<ref>[[Henryk Łowmiański]], "Polityka Jagiellonów", Wyd. Poznańskie, Poznań 1999, s.571</ref>. |
|||
Pierwszy pakt wileński zawarto 31 sierpnia 1559 między zakonem a Litwą i Polską. Na jego mocy Gotthard von Kettler przekazał swoje ziemie pod ochronę Zygmunta Augusta. Sojusz miał zabezpieczyć Liwonię przez zagrożeniem ze strony Rosji, jednak pomimo pomocy Mikołaja Radziwiłła Kettler nie był w stanie zapobiec okupacji większości Liwonii przez wojska rosyjskie. Stąd wynikła potrzeba zawarcia drugiego paktu wileńskiego w 1561. |
|||
Układ wileński zaowocował wybuchem [[I wojna północna|północnej wojny siedmioletniej]]. |
Układ wileński zaowocował wybuchem [[I wojna północna|północnej wojny siedmioletniej]]. |
||
Linia 7: | Linia 7: | ||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[wojny inflanckie]] |
* [[wojny inflanckie]] |
||
{{Przypisy}} |
|||
[[Kategoria:Historia zakonu kawalerów mieczowych]] |
[[Kategoria:Historia zakonu kawalerów mieczowych]] |
Wersja z 23:20, 15 cze 2011
Pakt wileński (28 listopada 1561) – drugi układ pomiędzy arcybiskupem ryskim, landmistrzem Kettlerem i stanami inflanckimi, na mocy którego Inflanty poddały się Zygmuntowi Augustowi jako królowi polskiemu i wielkiemu księciu litewskiemu. Tylko Ryga uchyliła się od zawarcia traktatu ponieważ żądała bezwarunkowego poddania się Polsce, ponieważ uważała, że Litwa nie jest w stanie zabezpieczyć jej interesów. Król przyrzekł że na najbliższym sejmie koronnymi przeprowadzi przyłączenie Inflant do Polski, zagwarantował wolność wyznania i dotychczasowe prawa, prerogatywy i swobody. Namiestnikiem królewskim został Kettler i otrzymał w dziedziczne lenno Inflanty na lewym brzegu Dźwiny (księstwo lenne). W konsekwencji Paktu przeprowadzono sekularyzację zakonu. Rygę i resztę Inflant wcielono do Polski jako Księstwo Zadźwińskie (formalnie od 1566).
Pierwszy pakt wileński zawarto 31 sierpnia 1559 roku między Zakonem kawalerów mieczowych a Litwinami. Na jego mocy landmistrz Gotthard Kettler oddawał całe Inflanty pod ochronę Zygmunta Augusta in fidem, clientelam et proprietatem, który ze swej strony przejmował w imieniu własnym i swoich następców obronę przed Moskwą oraz otrzymywał jako rekompensatę zwrot kosztów wojny. Jako poręczenie zwrotu tych kosztów Zakon oddał królowi południowo-wschodnią część kraju "od Drui do Aszerady (Ascheraden)", z zamkami Dyneburgiem, Lucynem, Rzeżycą, Zelburgiem i Bawskiem oraz należącymi do tych zamków ziemiami i prawem wykupu za 100 tys. złotych. Podobnie arcybiskup odstąpił królowi zamki Marienhausen i Lenewarth z prawem wykupu za 100 tys. złotych. Sojusz miał zabezpieczyć Liwonię przez zagrożeniem ze strony Moskwy, jednak pomimo pomocy Mikołaja Radziwiłła Kettler nie był w stanie zapobiec okupacji większości Liwonii przez wojska moskiewskie co wywoływało niezadowolenie z litewskiej pomocy. Na skutek tego biskup ozylijski Jan Monichhausen sprzedał w czerwcu 1559 roku królowi duńskiemu Fryderykowi terytorium biskupie (większa część wysp Ozylia i Dago oraz zachodnia część północnej Estonii). Podobnie Rewel oddał się pod ochronę Szwecji. Z powodu nieudolności Litwinów w obronie ich kraju stany inflanckie z landmistrzem Kettlerem, arcybiskupem Wilhelmem i miastem Rygą postanowiły w 1561 roku zawrzeć nowy pakt tym razem rozszerzony o Koronę Królestwa Polskiego[1].
Układ wileński zaowocował wybuchem północnej wojny siedmioletniej.
Zobacz też
- ↑ Henryk Łowmiański, "Polityka Jagiellonów", Wyd. Poznańskie, Poznań 1999, s.571