I wojna północna
| ||||
| ||||
 Fryderyk II Oldenburg zdobywa Älvsborg | ||||
| Czas | 1563–1570 | |||
| Miejsce | Europa | |||
| Terytorium | Inflanty | |||
| Wynik | nierozstrzygnięta | |||
| Strony konfliktu | ||||
| ||||
| Dowódcy | ||||
| ||||
I wojna północna (1563–1570) zwana też wojną siedmioletnią – konflikt zbrojny pomiędzy Rzeczpospolitą (do 1569 Koroną Królestwa Polskiego i Wielkim Księstwem Litewskim), Szwecją, Carstwem Rosyjskim, Danią i Lubeką o podział Inflant oraz hegemonię na Morzu Bałtyckim, tzw. Dominium Maris Baltici.
W 1558 wybuchła wojna litewsko-rosyjska. Sojusz polsko-duński był odpowiedzią na porozumienia rosyjsko-szwedzkie. Rezultatem wojny było przyłączenie części Inflant do Rzeczypospolitej oraz zachowanie Księstwa Kurlandii i Semigalii, sekularyzowanego państwa zakonu kawalerów mieczowych, jako lenna polskiego.
Pierwszym świeckim władcą Kurlandii został Gotthard Kettler, ostatni wielki mistrz zakonu kawalerów mieczowych, który na podstawie umowy zawartej z Zygmuntem Augustem zrzucił szatę zakonną i sekularyzował swoje państwo. W 1561 złożył mu hołd lenny w Wilnie. Dorpat przypadł Moskwie, Estonia Szwecji, a wyspy Ozylia i Dagö objęła w posiadanie Dania. W roku 1563 Szwedzi zdołali opanować Dagö, skąd dokonywali wypadów na Ozylię.
W trakcie trwania tych zmagań doszło do poważnego zatargu między królem Zygmuntem Augustem a Radą Miejską Gdańska, która nie chciała zaakceptować działalności kaprów królewskich i Komisji Morskiej. W roku 1568 władze miasta uwięziły, a następnie skazały na śmierć i kazały ściąć 11 kaprów, co Zygmunt August uznał za obrazę majestatu, tym bardziej że komisarze królewscy, przybyli dla przeprowadzenia śledztwa, nie zostali do miasta wpuszczeni. W odpowiedzi król nakazał uwięzienie gdańskich burmistrzów i wysłał do Gdańska drugą komisję, która potraktowała miasto dość ostro.
W 1570 Dania i Szwecja zawarły pokój w Szczecinie, a Polska i Państwo Moskiewskie podpisały w Moskwie rozejm. Tym samym nie rozstrzygnięto definitywnie sporu o Dominium Maris Baltici.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Dominium Maris Baltici
- wojna litewsko-rosyjska 1558-1570
- Gdańsk wobec polityki bałtyckiej ostatnich Jagiellonów
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edmund Cieślak (red.): Historia Gdańska, Tom II 1454-1655. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-3244-6.
- Jan Lewandowski: Historia Estonii. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. ISBN 83-04-04528-1.
- Wacław Odyniec: Dzieje Prus Królewskich 1454-1772. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
