Poniewież: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Osada położona na prawym brzegu Niewiaży powstała w XV wieku w dobrach królewskich. Pierwsze wzmianki o Poniewieżu pochodzą z 1503, miejscowość wymieniono w dokumentach sporządzonych dla polskiego króla [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. Cztery lata później erygowano pierwszą poniewieską parafię. W 1519 na drugim brzegu rzeki powstał tak zwany Nowy Poniewież, który w 1550 stał się siedzibą powiatu przeniesionego z [[Upita|Upity]]. W 1704 roku pod Poniewieżem doszło do potyczek wojsk polskich ze szwedzkimi. Około 1780 miejscowość została połączona utwardzoną szosą z Wilnem. W 1792 Poniewież uzyskał [[prawa miejskie]], ale nie wpłynęło to znacząco na jego rozwój. Ważną rolę odegrało w czasie powstań 1830 i 1863 roku. W 1843 roku włączone do guberni kowieńskiej. Przeprowadzenie linii kolejowej [[Radziwiliszki]] - [[Dyneburg]] wywołało ożywienie gospodarcze i rozwój miasta. W 1926 do Poniewieża przeniesiono stolicę biskupstwa. Podczas I i II Wojny Światowej część zabudowy uległa zniszczeniu, dlatego miasto posiada małą liczbę zabytków. 22 lipca 1944 do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, a Poniewież wraz z całą Litwą stał się częścią ZSRR. Czasy rządów sowieckich charakteryzowały się gwałtownym rozwojem miasta, w tym rozwojem przemysłu. W latach 1959-1979 nastąpił szybki rozwój demograficzny, a liczba ludności przekroczyła 100 tysięcy. Przez następne 10 lat wskutek budowy osiedli z wielkiej płyty i rozszerzenia granic miasta liczba ta wzrosła o kolejne 30 tysięcy. Obecnie Poniewież jest miastem przemysłowym, które nadal ulega ciągłym przemianom. |
Osada położona na prawym brzegu Niewiaży powstała w XV wieku w dobrach królewskich. Pierwsze wzmianki o Poniewieżu pochodzą z 1503, miejscowość wymieniono w dokumentach sporządzonych dla polskiego króla [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. Cztery lata później erygowano pierwszą poniewieską parafię. W 1519 na drugim brzegu rzeki powstał tak zwany Nowy Poniewież, który w 1550 stał się siedzibą powiatu przeniesionego z [[Upita|Upity]]. W 1704 roku pod Poniewieżem doszło do potyczek wojsk polskich ze szwedzkimi. Około 1780 miejscowość została połączona utwardzoną szosą z Wilnem. W 1792 Poniewież uzyskał [[prawa miejskie]], ale nie wpłynęło to znacząco na jego rozwój. Ważną rolę odegrało w czasie powstań 1830 i 1863 roku, po którym zamknięto miejscowe słynne gimnazjum. W 1843 roku włączone do guberni kowieńskiej. Przeprowadzenie linii kolejowej [[Radziwiliszki]] - [[Dyneburg]] wywołało ożywienie gospodarcze i rozwój miasta. W 1926 do Poniewieża przeniesiono stolicę biskupstwa. Podczas I i II Wojny Światowej część zabudowy uległa zniszczeniu, dlatego miasto posiada małą liczbę zabytków. 22 lipca 1944 do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, a Poniewież wraz z całą Litwą stał się częścią ZSRR. Czasy rządów sowieckich charakteryzowały się gwałtownym rozwojem miasta, w tym rozwojem przemysłu. W latach 1959-1979 nastąpił szybki rozwój demograficzny, a liczba ludności przekroczyła 100 tysięcy. Przez następne 10 lat wskutek budowy osiedli z wielkiej płyty i rozszerzenia granic miasta liczba ta wzrosła o kolejne 30 tysięcy. Obecnie Poniewież jest miastem przemysłowym, które nadal ulega ciągłym przemianom. |
||
W Poniewieżu urodził się w [[1882]] roku [[Seweryn Ludkiewicz]] - polski minister rolnictwa i dóbr państwowych w II RP, a rok później ([[1883]]) jego brat - [[Zdzisław Ludkiewicz]] - polski ekonomista rolny, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW), minister reform rolnych w II RP. |
W Poniewieżu urodził się w [[1882]] roku [[Seweryn Ludkiewicz]] - polski minister rolnictwa i dóbr państwowych w II RP, a rok później ([[1883]]) jego brat - [[Zdzisław Ludkiewicz]] - polski ekonomista rolny, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW), minister reform rolnych w II RP. |
Wersja z 21:10, 27 sie 2012
Szablon:Miasto zagranica infobox Poniewież (lit. Panevėžys ⓘwymowa) – miasto w północnej Litwie nad rzeką Niewiażą, siedziba okręgu poniewieskiego. Piąte co do wielkości miasto na Litwie (114,5 tys. mieszkańców w 2012 roku), największa miejscowość północno-wschodniej Litwy, historyczna stolica Ziemi Upickiej. Ważny węzeł komunikacyjny. Miasto zamieszkiwane jest głównie przez Litwinów.
Historia
Osada położona na prawym brzegu Niewiaży powstała w XV wieku w dobrach królewskich. Pierwsze wzmianki o Poniewieżu pochodzą z 1503, miejscowość wymieniono w dokumentach sporządzonych dla polskiego króla Aleksandra Jagiellończyka. Cztery lata później erygowano pierwszą poniewieską parafię. W 1519 na drugim brzegu rzeki powstał tak zwany Nowy Poniewież, który w 1550 stał się siedzibą powiatu przeniesionego z Upity. W 1704 roku pod Poniewieżem doszło do potyczek wojsk polskich ze szwedzkimi. Około 1780 miejscowość została połączona utwardzoną szosą z Wilnem. W 1792 Poniewież uzyskał prawa miejskie, ale nie wpłynęło to znacząco na jego rozwój. Ważną rolę odegrało w czasie powstań 1830 i 1863 roku, po którym zamknięto miejscowe słynne gimnazjum. W 1843 roku włączone do guberni kowieńskiej. Przeprowadzenie linii kolejowej Radziwiliszki - Dyneburg wywołało ożywienie gospodarcze i rozwój miasta. W 1926 do Poniewieża przeniesiono stolicę biskupstwa. Podczas I i II Wojny Światowej część zabudowy uległa zniszczeniu, dlatego miasto posiada małą liczbę zabytków. 22 lipca 1944 do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, a Poniewież wraz z całą Litwą stał się częścią ZSRR. Czasy rządów sowieckich charakteryzowały się gwałtownym rozwojem miasta, w tym rozwojem przemysłu. W latach 1959-1979 nastąpił szybki rozwój demograficzny, a liczba ludności przekroczyła 100 tysięcy. Przez następne 10 lat wskutek budowy osiedli z wielkiej płyty i rozszerzenia granic miasta liczba ta wzrosła o kolejne 30 tysięcy. Obecnie Poniewież jest miastem przemysłowym, które nadal ulega ciągłym przemianom.
W Poniewieżu urodził się w 1882 roku Seweryn Ludkiewicz - polski minister rolnictwa i dóbr państwowych w II RP, a rok później (1883) jego brat - Zdzisław Ludkiewicz - polski ekonomista rolny, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW), minister reform rolnych w II RP.
Zabytki
Do najważniejszych zabytków należą:
- kościół Św. Piotra i Pawła, neogotycki, zbudowany w 1884, jest najważniejszą świątynią tak zwanego Starego Poniewieża. Wybudowano go na miejscu wcześniejszego kościoła, którego historia sięgała 1785. Za prezbiterium znajduje się wiele polskich grobów, wiele z nich jest starszych od samego kościoła.
- kościół Świętej Trójcy - popijarski, klasycystyczny, zbudowany w 1803 Kościół zamknięto w 1832 i w 1847 zamieniono na sobór prawosławny. Do katolików wrócił w 1918. Po drugiej wojnie światowej funkcjonował jako sala wystawowa. W 1989 zwrócono go wiernym.
- Przy kościele był klasztor pijarów ufundowany w 2 poł. XVIII w. przez Krzysztofa Dębskiego. Klasztor prowadził szkołę zamienioną w gimnazjum o wysokim poziomie nauczania. Zamknięto ją w 1863. A w 1872 otworzono tu seminarium nauczycielskie. Gimnazjum ponownie działało w okresie międzywojennym. Klasztor został skasowany w 1832 przez władze carskie i urządzono w nim koszary.
- Katedra pod wezwaniem Chrystusa-Króla. Budowę świątyni rozpoczęto w 1904, przerwano w okresie I wojny światowej. Wznowiono budowę wg nowych planów z przeznaczeniem na świątynię katedralną. Wybudowana w stylu eklektycznym z elementami neobaroku i neoklasycyzmu.
- Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego z 1894[1]
- Budynek dawnego sądu powiatowego (upickiego), najstarszy w Poniewieżu z 1614. Znajdowały się w nim później archiwa sądowe.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/St._Peter_and_St._Paul%27s_Church_in_Panev%C4%97%C5%BEys_%28back_sideview%29.jpg/220px-St._Peter_and_St._Paul%27s_Church_in_Panev%C4%97%C5%BEys_%28back_sideview%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Oldest_house_in_Panevezys.jpg/220px-Oldest_house_in_Panevezys.jpg)
Charakterystyka
Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. W Poniewieżu funkcjonują zakłady: przemysłu elektronicznego, meblarskiego, budowlanego, spożywczego i tekstylnego. Do najważniejszych zakładów należą: "Ekranas" - zajmujący się wyrobem produktów szklanych i kryształowych, browar "Kalnapilis" oraz "Linas" - wytwarzający produkty lniane.
Kultura
Poniewież jest znany również dzięki bogatej działalności artystycznej: 6 teatrów, zespoły folklorystyczne, galeria sztuki, galeria XX wieku.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Poniewież, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 771 .
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Свято-Духов Монастыр, Vilnius 2006, ISBN 9986-559-62-6, s.435