Zamek książąt mazowieckich w Czersku: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek książąt mazowieckich
	nr rej. 1009/116 z 25.01.1958
	; Zamek od strony wieży bramnej
Państwo	Polska
Miejscowość	Czersk
Styl architektoniczny	gotyk
Inwestor	Janusz I Starszy
Rozpoczęcie budowy	1388
Ukończenie budowy	1410
Ważniejsze przebudowy	XVI wiek
Zniszczono	1656, koniec XVIII w.
Pierwszy właściciel	Janusz I Starszy
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:22, 8 gru 2012

Zamek książąt mazowieckich w Czersku – zamek gotycki zbudowany na przełomie XIV i XV wieku.

Historia

W miejscu dzisiejszego zamku w XI wieku istniał drewniano ziemny gród o konstrukcji izbicowej zbudowany w czasach panowania Władysława Hermana. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1229 książę Konrad mazowiecki uwięził w tutejszym lochu księcia Henryka Brodatego. Wypuścił go dopiero po interwencji przybyłej ze Śląska księżnej Jadwigi. W 1239 Konrad uwięził w grodzie Bolesława Wstydliwego. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia Kazimierza Trojdenowicza o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku książę mazowiecki Janusz I, rozkazał w miejscu przestarzałego grodu wznieść ceglany zamek, który wybudowano w latach 1388 - 1410. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku w dniu 8 grudnia 1429 roku.

Gdy tereny te zostały przyłączone do Królestwa Polskiego w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał królowej Bonie, która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów zwany dworem Feliksa Parysa lub Wielkim Domem wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.

W czasie Potopu szwedzkiego, w 1656 roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od Stefana Czarnieckiego pod Warką, wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały.

W latach 1762–1766 starosta czerski marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę), jednak po dostaniu się pod zabór pruski pod koniec XVIII wieku, mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W 1904 roku zamek przeszedł na własność Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, które sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1907-1911 przez Kazimierze Skórewicza. Podczas I wojny światowej zamek został uszkodzony podczas walk niemiecko-rosyjskich w 1915 roku. W 1927 roku podjęto badania, dzięki którym odkryto fundamenty kościoła św. Piotra. Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym.

Architektura

Zamek zbudowano na planie nieregularnym wyznaczonym przez obwód wałów wcześniej istniejącego w jego miejscu grodu ziemnego. Brama wjazdowa do zamku została zlokalizowana w monumentalnej 22 metrowej wieży gotyckiej zbudowanej na planie czworoboku. Dwie wieże cylindryczne w czasach książąt mazowieckich miały wysokość murów obwodowych. Wieże te po przyłączeniu ziemi czerskiej do Korony w 1526 roku nadbudowano do dzisiejszej wysokości. Wieża południowo-zachodnia miała wejście prowadzące z murów, a w jej przyziemiu znajdowała się cela więzienna. Wieża zachodnia była dostępna z dziedzińca.

Do dzisiaj zachowana jest większość murów zamku oraz wszystkie trzy wieże (Brama, Południowa i Zachodnia), z których można podziwiać panoramę okolicy. W obrębie murów znajdują się fundamenty kościoła zamkowego pod wezwaniem św. Piotra. Murowana zabudowa z XVI wieku nie zachowała się.

Zamek w kulturze

W latach 70. ubiegłego wieku w otoczeniu zamku zespół Skaldowie z Łucją Prus nagrał teledysk do piosenki "W żółtych płomieniach liści".

Zobacz też: Czersk (województwo mazowieckie)#Historia.

Bibliografia

Leszek Kajzer: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2001, s. 140-143.
Agnieszka Sypek, Robert Sypek: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002, s. 49-53. ISBN 83-88542-34-6.

Linki zewnętrzne

Zamek w Czersku (czersk.zamki.pl)
Zamek w Czersku (www.zamkipolskie.com)
zamek w Czersku na portalu sztuka.net
Aktualne informacje o cenach biletów i godzinach otwarcia (www.gorakalwaria.net)
Oficjalna Strona Zamku w Czersku

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
  | zabytek               = 1009/116 z 25.01.1958
  | zdjęcie               = Zamek książąt mazowieckich w Czersku 1.jpg
- | opis zdjęcia          =
+ | opis zdjęcia          = Zamek od strony wieży bramnej
  | państwo               = POL
  | miejscowość           = [[Czersk (województwo mazowieckie)|Czersk]]
  | adres                 =
  | typ budynku           =
- | styl architektoniczny =
+ | styl architektoniczny = gotyk
  | architekt             =
- | inwestor              =
+ | inwestor              = Janusz I Starszy
  | wysokość całkowita    =
  | wysokość do dachu     =
@@ Linia 17: / Linia 17: @@
  | rozpoczęcie budowy    = [[1388]]
  | ukończenie budowy     = [[1410]]
- | przebudowy            =
+ | przebudowy            = XVI wiek
- | zniszczono            =
+ | zniszczono            = 1656, koniec XVIII w.
  | odbudowano            =
- | pierwszy właściciel   = [[Janusz I Starszy|Janusz I mazowiecki]]
+ | pierwszy właściciel   = [[Janusz I Starszy]]
  | kolejni właściciele   =
  | właściciel            =
@@ Linia 31: / Linia 31: @@
  | www                   =
 }}
-'''Zamek książąt mazowieckich w [[Czersk (województwo mazowieckie)|Czersku]]''' – ceglany zamek zbudowany na przełomie [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek]]u w miejscu pochodzącego z [[XI wiek]]u [[gród|grodu]] rezydencjonalnego o konstrukcji [[Izbica (architektura)|izbicowej]] [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Wzniósł go w latach [[1388]]–[[1410]] [[książęta mazowieccy|książę mazowiecki]] [[Janusz I Starszy|Janusz I]]. Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] ([[1526]]), zamek stał się własnością królewską i podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]].
+'''Zamek książąt mazowieckich w [[Czersk (województwo mazowieckie)|Czersku]]''' – zamek gotycki zbudowany na przełomie [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek]]u.
+== Historia ==
-Zamek prezentował się bardzo okazale i miał duże znaczenie militarne. Mury zewnętrzne zamku miały grubość 2 m, a wysokość ok. 8 m. Szczytem murów biegły ganki strażnicze.
+W miejscu dzisiejszego zamku w [[XI wiek]]u istniał drewniano ziemny [[gród]] o konstrukcji [[Izbica (architektura)|izbicowej]] zbudowany w czasach panowania [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W [[1229]] książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad mazowiecki]] uwięził w tutejszym [[Lochy|lochu]] księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]. Wypuścił go dopiero po interwencji przybyłej ze [[Śląsk]]a księżnej [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]]. W [[1239]] Konrad uwięził w grodzie [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]]. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia Kazimierza Trojdenowicza o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku [[książęta mazowieccy|książę mazowiecki]] [[Janusz I Starszy|Janusz I]], rozkazał w miejscu przestarzałego grodu wznieść ceglany zamek, który wybudowano w latach [[1388]] - [[1410]]. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku w dniu 8 grudnia 1429 roku.
+Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]], która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów zwany dworem Feliksa Parysa lub Wielkim Domem wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.
-W [[1229]] książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad mazowiecki]] uwięził w tutejszym [[Lochy|lochu]] księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]. Wypuścił go dopiero po interwencji przybyłej ze [[Śląsk]]a księżnej [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]]. W [[1239]] Konrad uwięził tutaj [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]].
-W czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], w [[1656]] roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] [[Bitwa pod Warką|pod Warką]], wycofując się, opanowały twierdzę czerską i doszczętnie ją zdewastowały. W latach [[1762]]–[[1766]] [[starosta]] [[czersk]]i [[marszałek wielki koronny]] [[Franciszek Bieliński (marszałek wielki koronny)|Franciszek Bieliński]] podjął próbę odbudowy zamku (wtedy powstał most przez fosę), jednak po dostaniu się pod zabór pruski w [[XVIII wiek]]u, mury zostały zburzone, co pozbawiło twierdzę resztek znaczenia militarnego. Od tego czasu zamek jest zrujnowany.
+W czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], w [[1656]] roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] [[Bitwa pod Warką|pod Warką]], wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały.
+W latach [[1762]]–[[1766]] [[starosta]] [[czersk]]i [[marszałek wielki koronny]] [[Franciszek Bieliński (marszałek wielki koronny)|Franciszek Bieliński]] podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę), jednak po dostaniu się pod zabór pruski pod koniec [[XVIII wiek]]u, mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W  1904 roku zamek przeszedł na własność Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, które sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1907-1911 przez Kazimierze Skórewicza. Podczas I wojny światowej zamek został uszkodzony podczas walk niemiecko-rosyjskich w 1915 roku. W 1927 roku podjęto badania, dzięki którym odkryto fundamenty kościoła św. Piotra.
+Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym.
 [[Plik:Zamek książąt mazowieckich w Czersku 2.jpg|thumb|center|600px|Panorama zamku]]
-Do dzisiaj zachowana jest większość murów zamku oraz wszystkie trzy wieże (Brama, Południowa i Zachodnia), z których można podziwiać panoramę okolicy. W obrębie murów znajdują się fundamenty kościoła zamkowego pod wezwaniem [[Piotr Apostoł|św. Piotra]].
+== Architektura ==
-Zamek udostępniony jest zwiedzającym.
+Zamek zbudowano na planie nieregularnym wyznaczonym przez obwód wałów wcześniej istniejącego w jego miejscu grodu ziemnego. Brama wjazdowa do zamku została zlokalizowana w monumentalnej 22 metrowej wieży gotyckiej zbudowanej na planie czworoboku. Dwie wieże cylindryczne w czasach książąt mazowieckich miały wysokość murów obwodowych. Wieże te po przyłączeniu ziemi czerskiej do Korony w 1526 roku nadbudowano do dzisiejszej wysokości. Wieża południowo-zachodnia miała wejście prowadzące z murów, a w jej przyziemiu znajdowała się cela więzienna. Wieża zachodnia była dostępna z dziedzińca.
+Do dzisiaj zachowana jest większość murów zamku oraz wszystkie trzy wieże (Brama, Południowa i Zachodnia), z których można podziwiać panoramę okolicy. W obrębie murów znajdują się fundamenty kościoła zamkowego pod wezwaniem [[Piotr Apostoł|św. Piotra]]. Murowana zabudowa z XVI wieku nie zachowała się.
+== Zamek w kulturze ==
 W latach 70. ubiegłego wieku w otoczeniu zamku zespół Skaldowie z Łucją Prus nagrał teledysk do piosenki "W żółtych płomieniach liści".
@@ Linia 49: / Linia 57: @@
 == Bibliografia ==
+*{{Cytuj książkę | nazwisko = Kajzer | imię = Leszek | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | data = 2001 | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | strony =140-143}}
 *{{Cytuj książkę  | nazwisko = Sypek | imię = Agnieszka |nazwisko2=Sypek |imię2=Robert | tytuł = Zamki i warownie ziemi mazowieckiej   | data = 2002 | wydawca = Wydawnictwo Trio  | miejsce = Warszawa | isbn = 83-88542-34-6 | strony =49-53}}