Zamek w Braniewie

Zamek w Braniewie

nr rej. 538/97 (B/45) z 14.12.1957
Wieża bramna z kaplicą
Państwo	Polska
Miejscowość	Braniewo
Ukończenie budowy	koniec XIII w.
Ważniejsze przebudowy	1320-30
Zniszczono	1945, ok. 1958
Położenie na mapie Braniewa Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu braniewskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia = | współrzędne = | nazwa oryginalna = Nieznane pola: "sekundN", "sekundE", "minutE", "stopniN", "minutN" oraz "stopniE".

Zamek w Braniewie – zamek biskupi z XIII wieku w Braniewie. Jego pozostałości znajdują się w południowo-wschodniej części Starego Miasta niedaleko kościoła św. Katarzyny.

Historia

Zamek w Braniewie zbudowano pod koniec XIII wieku w czasach biskupa Henryka I Fleminga (1279-1300). Od roku 1340 po przeniesieniu siedziby biskupów do Ornety, na zamku rezydował burgrabia. W 1454 roku zamek zdobyły wojska polskie, a od 1461 ponownie znalazł się w posiadaniu biskupim. W latach 1633-35 okupujący Braniewo Szwedzi zbudowali przed zamkiem bastiony i szańce. W roku 1811 w zamku mieściła się szkoła. Dopiero w latach 1873-74 rozebrano część zabudowań. W czasie walk o wyzwolenie w 1945 roku zamek spłonął i około 1958 roku ruiny zostały rozebrane. Ocalała jedynie wieża bramna z kaplicą na piętrze.

Architektura

Zamek wzniesiono z cegły nad brzegiem starego koryta Pasłęki, na miejscu poprzedniej warowni założonej przez Krzyżaków około 1240 roku, a zniszczonej przez Prusów dwa lata później. Budowlę założono na planie kwadratu z przelotem bramnym od południowego wschodu wiodącym na główny dziedziniec przez budynek mieszkalny. Od strony południowo-zachodniej znajdowało się przedzamcze, do którego prowadziła brama z głównego dziedzińca. W latach 1320-1330 nastąpiła rozbudowa warowni, którą otoczono murem obronnym z dwiema wieżami, od północy i zachodu. Wzdłuż muru od strony północno-wschodniej zbudowano budynki gospodarcze.

Wieża bramna z gotycką kaplicą

Jedyną pozostałością zamku jest trzykondygnacyjna ceglana wieża bramna prowadząca dawniej na dziedziniec zamkowy. Dolna część wieży została zbudowana w czwartej ćwierci XIII wieku. Nadbudowano ją w latach 1320-1330 umieszczając w nadbudowanej części kaplicę ze sklepieniami. Kaplica została przykryta sklepieniem gwiaździstym, które po zniszczeniach z 1945 roku zostało zrekonstruowane w 1960 roku. W kaplicy znajduje się wnęka ołtarza, a w piętrach kręcone schody, które prowadziły na obiegającą wnętrze kaplicy galeryjkę utworzoną w grubości murów wieży. W północnej wnęce jest prostokątna tablica z piaskowca, przedstawiającą herb biskupa Szymona Rudnickiego (1604-1621) z napisem: SIMON RUDNICKI DGEPIS VARMIENSIS. Najwyższa kondygnacja wieży pochodzi z XVII wieku, a wieńczące ją gzymsy z lat 1873-1874 w stylu neogotyckim. W dolnej części w ścianie zachodniej i wschodniej widoczne są fragmenty ostrołukowych arkad zamurowanego obecnie przejazdu, z których wschodni obrzeżony został w partii łuku fryzem z cegieł układanych rębem skośnym. Przejazd we wnętrzu zajmują obecnie murowane schody.

Bibliografia

• Włodzimierz Jacek Adamski: Zamek w Braniewie. [dostęp 15 marca 2008]. (pol.).zły zapis daty dostępu
• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 109-110. ISBN 978-83-213-4158-3.