Amur (rzeka): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne techniczne
przywrócenie poprzedniej wersji
Linia 1: Linia 1:
{{dopracować|źródła|data=2014-04}}
{{Rzeka infobox
{{Rzeka infobox
| nazwa = Amur
| nazwa = Amur
Linia 5: Linia 4:
| opis zdjęcia =
| opis zdjęcia =
| kontynent = Azja
| kontynent = Azja
| państwo = {{Państwo|RUS}}<br />{{państwo|CHN}}
| państwo = {{Państwo|RUS}}<br />{{państwo|CHN}}
| lokalizacja =
| rodzaj cieku = rzeka
| rodzaj cieku = rzeka
| długość = 4444
| długość = 2824
| spadek =
| spadek =
| powierzchnia zlewni = 1 855 tys.
| powierzchnia zlewni = 1 856 tys.
| średni przepływ = 10 800
| średni przepływ = 10 800
| miejsce przepływu = (u ujścia)
| miejsce przepływu = (u ujścia)
Linia 23: Linia 21:
| opis mapy =
| opis mapy =
| szlak =
| szlak =
| commons =
| commons = Category:Amur River
}}
}}
[[Plik:Heilongjiang (Amur) shore.jpg|thumb|230px|Statki na rzece Amur]]
'''Amur''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Амур'', [[język mongolski|mong.]] ''Хара-Мурэн'' "Czarna Rzeka"; [[język mandżurski|madż.]] [[Plik:ᠰᠠᡥᠠᠯᡳᠶᠠᠨ ᡠᠯᠠ.SVG|20px]] ''Sahaliyan Ula''; {{chińskie|c=黑龙江|hp=Hēilóng Jiāng|dosł=Rzeka Czarnego Smoka}}) – [[rzeka]] we wschodniej [[Azja|Azji]]. [[Dorzecze]] Amuru leży na terytoriach [[Rosja|Rosji]], [[Mongolia|Mongolii]] i [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]. Powierzchnia dorzecza 1855 tys. km². Amur powstaje ze złączenia rzek [[Szyłka (rzeka)|Szyłki]] i [[Argun (rzeka)|Arguni]]. Wpada do [[Morze Ochockie|Morza Ochockiego]]. Długość Amuru wynosi 2824 km (od źródła Arguni 4444 km).
'''Amur''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Амур'', [[język mongolski|mong.]] ''Хара-Мурэн'' "Czarna Rzeka"; [[język mandżurski|madż.]] [[Plik:ᠰᠠᡥᠠᠯᡳᠶᠠᠨ ᡠᠯᠠ.SVG|20px]] ''Sahaliyan Ula''; {{chińskie|c=黑龙江|hp=Hēilóng Jiāng|dosł=Rzeka Czarnego Smoka}}) – [[rzeka]] we wschodniej [[Azja|Azji]].


[[Dorzecze]] Amuru leży na terytoriach [[Rosja|Rosji]], [[Mongolia|Mongolii]] i [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]. Powierzchnia dorzecza 1856 tys. km²<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>. Amur powstaje ze złączenia rzek [[Szyłka (rzeka)|Szyłki]] i [[Argun (rzeka)|Arguni]], a wpada do [[Morze Ochockie|Morza Ochockiego]]<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>. Długość Amuru wynosi 2824 km (od źródła Szyłki 4510 km)<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>. Średni przepływ u ujścia rzeki wynosi 10 800 m<sup>3</sup>/s, a w Chabarowsku 7660 m³/s<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>.
⚫
Górny bieg rzeki (do [[Błagowieszczeńsk (obwód amurski)|Błagowieszczeńska]]) ma głównie górski charakter. Odcinek do [[Chabarowsk]]a nazywany jest Środkowym Amurem; tam rzeka płynie wolniej, brzegi niekiedy są zabagnione. Wyjątkiem jest odcinek przebiegający kanionem przez [[Mały Chingan]]. Od Chabarowska rzeka płynie szeroką doliną przez Nizinę Dolnoamurską (''Нижнеамурская низменность''). Przy brzegach rzeki jest dużo jezior o powierzchni kilkudziesięciu km² np. Bołoń, Udyl, Orel.


Występują silne roczne wahania poziomu wody; w dolnym biegu mogą one wyniesć do 8 m, a w górnym prawie dwa razy więcej. Częste powodzie. Najniższy poziom wody w końcu zimy.<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>.
Główne dopływy:

<!-- "powstaje ze złączenia rzek Szyłki i Arguni" – to jak w końcu się je pisze? -->
⚫
Górny bieg rzeki (do [[Błagowieszczeńsk (obwód amurski)|Błagowieszczeńska]]) ma głównie górski charakter. Odcinek do [[Chabarowsk]]a nazywany jest środkowym Amurem; tam rzeka płynie wolniej, brzegi niekiedy są zabagnione. Wyjątkiem jest odcinek przebiegający kanionem przez [[Mały Chingan]]. Od Chabarowska rzeka płynie szeroką doliną przez Nizinę Dolnoamurską (''Нижнеамурская низменность'')<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>. Przy brzegach rzeki jest dużo jezior o powierzchni kilkudziesięciu km² np. Bołoń, Udyl, Orel {{fakt}}. W rzece występuje 105 gatunków ryb<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>.

Główne dopływy<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>:
* lewe
* lewe
** [[Argun (rzeka)|Argun]]
** [[Zeja (rzeka)|Zeja]]
** [[Zeja (rzeka)|Zeja]]
** [[Bureja]]
** [[Bureja]]
** [[Amguń]]
* prawe
* prawe
** [[Sungari]]
** [[Sungari]]
** [[Ussuri]]
** [[Ussuri]]


⚫
Ważniejsze miasta nad Amurem: [[Chabarowsk]], [[Błagowieszczeńsk (obwód amurski)|Błagowieszczeńsk]], [[Komsomolsk nad Amurem]], [[Nikołajewsk nad Amurem]]. Na całej długości rzeka jest żeglowna<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>.
Przy ujściu rzeka niesie średnio 10800 m³ wody na sekundę. W Chabarowsku 7549 m³/s.

Występują silne wahania poziomu wody; w górnym biegu może się on podnieść nawet o 10 m. Częste powodzie (największe w 1897, 1928 i 1956). Najniższy poziom wody w końcu zimy.


⚫
W roku 1860, na mocy [[traktat pekiński|traktatu pekińskiego]], dolny bieg i ujście Amuru znalazło się w granicach [[Imperium Rosyjskie]]go<ref>Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[http://bigenc.ru/geography/text/1819205]</ref>.
⚫
Ważniejsze miasta nad Amurem: [[Chabarowsk]], [[Błagowieszczeńsk (obwód amurski)|Błagowieszczeńsk]], [[Komsomolsk nad Amurem]], [[Nikołajewsk nad Amurem]].


{{Przypisy}}
⚫
W roku 1860, na mocy [[traktat pekiński|traktatu pekińskiego]], dolny bieg i ujście Amuru znalazło się w granicach [[Imperium Rosyjskie]]go.


{{wikisłownik|Amur}}
{{wikisłownik|Amur}}

Wersja z 02:01, 4 gru 2016

Amur
Ilustracja
Kontynent

Azja

Państwo

 Rosja
 Chiny

Lokalizacja

{{{lokalizacja}}}

Rzeka
Długość 2824 km
Powierzchnia zlewni

1 856 tys. km²

Średni przepływ

10 800 m³/s (u ujścia)

Źródło
Miejsce Onon
Współrzędne

53°19′59,9″N 121°28′53,0″E/53,333300 121,481400

Ujście
Recypient Morze Ochockie
Miejsce

Rosja

Wysokość

0 m n.p.m.

Współrzędne

52°59′28,0″N 141°02′48,1″E/52,991100 141,046700

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, po prawej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Brak mapy: {{państwo dane  Rosja
 Chiny | mapa/core | wariant =  Rosja
 Chiny }}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, po prawej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons
Statki na rzece Amur

Amur (ros. Амур, mong. Хара-Мурэн "Czarna Rzeka"; madż. Sahaliyan Ula; chiń. 黑龙江; pinyin Hēilóng Jiāng; dosł. „Rzeka Czarnego Smoka”) – rzeka we wschodniej Azji.

Dorzecze Amuru leży na terytoriach Rosji, Mongolii i Chin. Powierzchnia dorzecza 1856 tys. km²[1]. Amur powstaje ze złączenia rzek Szyłki i Arguni, a wpada do Morza Ochockiego[2]. Długość Amuru wynosi 2824 km (od źródła Szyłki 4510 km)[3]. Średni przepływ u ujścia rzeki wynosi 10 800 m3/s, a w Chabarowsku 7660 m³/s[4].

Występują silne roczne wahania poziomu wody; w dolnym biegu mogą one wyniesć do 8 m, a w górnym prawie dwa razy więcej. Częste powodzie. Najniższy poziom wody w końcu zimy.[5].

Górny bieg rzeki (do Błagowieszczeńska) ma głównie górski charakter. Odcinek do Chabarowska nazywany jest środkowym Amurem; tam rzeka płynie wolniej, brzegi niekiedy są zabagnione. Wyjątkiem jest odcinek przebiegający kanionem przez Mały Chingan. Od Chabarowska rzeka płynie szeroką doliną przez Nizinę Dolnoamurską (Нижнеамурская низменность)[6]. Przy brzegach rzeki jest dużo jezior o powierzchni kilkudziesięciu km² np. Bołoń, Udyl, Orel [potrzebny przypis]. W rzece występuje 105 gatunków ryb[7].

Główne dopływy[8]:

Ważniejsze miasta nad Amurem: Chabarowsk, Błagowieszczeńsk, Komsomolsk nad Amurem, Nikołajewsk nad Amurem. Na całej długości rzeka jest żeglowna[9].

W roku 1860, na mocy traktatu pekińskiego, dolny bieg i ujście Amuru znalazło się w granicach Imperium Rosyjskiego[10].

  1. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[1]
  2. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[2]
  3. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[3]
  4. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[4]
  5. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[5]
  6. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[6]
  7. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[7]
  8. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[8]
  9. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[9]
  10. ↑ Большая российская энциклопедия, 2004 r., t. 1[10]


Zobacz też

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amur_(rzeka)&oldid=47746601”