Ćitta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
- interwiki (wikidata) |
|||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
[[Kategoria:Filozofia buddyjska]] |
[[Kategoria:Filozofia buddyjska]] |
||
[[Kategoria:Filozofia umysłu i kognitywistyka]] |
[[Kategoria:Filozofia umysłu i kognitywistyka]] |
||
[[en:Citta]] |
|||
[[es:Citta]] |
|||
Wersja z 20:42, 19 mar 2013
Ćitta (pali Czitta, sanskryt trl. ćitta) – kategoria ontologiczna w religiach dharmicznych tłumaczona zależnie od tradycji jako umysł wyższy lub niższy umysł.
Hinduizm
- Ćitta indywidualna (wjasti ćitta, przynależąca do dźiwy) pojmowana jest jako nieskończenie mała część ćitty kosmicznej (samaszti ćitty, powstałej z czystej mahat sattwy – części sattwicznej mahat tattwy).
Ćita w filozofii indyjskiej to cześć antahkarany , magazyn samskar (impresji , źródło świadomości, siedziba duszy jednostki.
- Bóstwem ćitty jest Naraga[1].
- W jodze klasycznej ćitta rozumiana jest jako podmiot w procesach poznania i utożsamiana z empirycznym ja jednostki, empiryczną świadomością[2].
- Swami Muktananda Paramahansa podaje iż w procesie rozwoju, ćitta osiąga poziom określany terminem ćajtanja (czysta świadomość)[3].
Zobacz też
Buddyzm
Ćitta czasem tłumaczone jest jako Umysł.To podstawowy termin w buddyzmie mahajany, nie posiada on dosłownego odpowiednika w zachodnich językach.
- Pisany małą literą (ćitta, umysł) oznacza różnicujący intelekt (manas).
- Pisany dużą literą (Citta, Umysł) oznacza absolutną Rzeczywistość. Ten Umysł jest tylko jeden, a wszystkie czujące istoty są tylko jego manifestacjami. Według buddyjskiej szkoły cittamatra jedyne, co istnieje, to "samo-świadomy i samo-rozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego", a ściślej mówiąc natura umysłu, zarazem natura rzeczywistości. Poczucie rozdzielenia stwarzają tu przykrywające tą naturę, zgromadzone indywidualnie zgodnie z prawem przyczynowo-skutkowym karma, nawykowe skłonności i splamienia, m.in. wrażenie odrębnej tożsamości ego, które na powierzchownych poziomach świadomości zanikają całkowicie w czasie procesu śmierci. Jednak dalej pozostaje i reinkarnuje się tylko najbardziej subtelna wolna od splamień, dualizmu i koncepcji natura umysłu, umożliwiając w bardo, jak i w kolejnym odrodzeniu dalszy rozwój (lub zanik) nawykowych sił. Teksty buddyjskie przyrównują te nawykowe skłonności i splamienia do fal oceanu, a naturę umysłu do wody oceanu. Pojedyncze fale na oceanie Umysłu pojawiają się i znikają, niekiedy uchodząc w głębiny, a niekiedy można je wyodrębnić (śmierć, bardo i kolejne odrodzenie), ale przez cały czas pozostają częścią wód oceanu.
Zobacz też
- ↑ Tattwa bodha II.4. W: Śankaraczarja: Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu. Józef Świtkowski (tł.), Leonard Górnicki (red.). Wyd. 1. Wrocław: "Borgis" Pracownia, 1999, s. 130. ISBN 83-87129-70-4.
- ↑ Koncepcja nieswiadomości w klasycznej jodze indyjskiej, Marzenna Jakubczak, Kwartalnik filozoficzny, t.21, z. 2 (1993), s. 54
- ↑ Meditation on the Guru. W: Swami Muktananda Paramahansa: Play of Consciousness. Chitshakti Vilas. A spiritual autobiography. Wyd. 1. Ganeshpuri: Gurudev Siddha Peeth, 1994, s. 49. ISBN 81-85501-18-1. (ang.).