Pia fidelis: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Zamieniam Szablon:Uwagi-lista na Szablon:Uwagi, zamieniam Szablon:Przypisy-lista na Szablon:Przypisy |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ |
__NOTOC__ |
||
'''Pia fidelis''' ('''PF''', dosł. ''lojalna i wierna''{{Refn|Spotykane są również tłumaczenia ''pełna czci i wierna''{{odn|Dando-Collins|2004|s=289}}, oraz – mniej precyzyjne – ''najwierniejsza''. Zobacz też znaczenie terminów [[wikt:en:pius|pius]] i [[wikt:fidelis|fidelis]] w Wikisłowniku.|grupa = uwaga|nazwa = nota1}}) – tytuł przyznawany ''[[honoris causa]]'' niektórym jednostkom wojskowym starożytnego Rzymu. Nadawany był zarówno całym [[ |
'''Pia fidelis''' ('''PF''', dosł. ''lojalna i wierna''{{Refn|Spotykane są również tłumaczenia ''pełna czci i wierna''{{odn|Dando-Collins|2004|s=289}}, oraz – mniej precyzyjne – ''najwierniejsza''. Zobacz też znaczenie terminów [[wikt:en:pius|pius]] i [[wikt:fidelis|fidelis]] w Wikisłowniku.|grupa = uwaga|nazwa = nota1}}) – tytuł przyznawany ''[[Doctor honoris causa|honoris causa]]'' niektórym jednostkom wojskowym starożytnego Rzymu. Nadawany był zarówno całym [[Lista legionów rzymskich|legionom]]{{odn|Maxfield|1981|s=173}}, jak i pojedynczym [[Kohorta (wojsko)|kohortom]], a także jednostkom ''[[Auxilia|auxilii]]'', złożonym w większości z ''[[peregrini]]'', czyli mieszkańców Cesarstwa Rzymskiego nie posiadających obywatelstwa{{odn|Maxfield|1981|s=227}}. |
||
Tytuł tradycyjnie dodawany był do nazwy jednostki, w formie pełnej lub skróconej{{odn|Maxfield|1981|s=218 – 219}}. Często dodawano także przydomek wzorowany na ''[[Nazwisko#Przydomek (cognomen)|cognomen]]'' cesarza, za panowania którego nagroda została przyznana. Przykładowo [[Kohorta (wojsko)|kohorta]] ''[[cohors I Brittonum]]'', która odznaczyła się w walce podczas [[wojny dackie|wojen dackich]] za panowania cesarza [[Trajan]]a (''Marcus Ulpius Traianus'') była później wielokrotnie wzmiankowana jako ''cohors I Brittonum Ulpia [[ |
Tytuł tradycyjnie dodawany był do nazwy jednostki, w formie pełnej lub skróconej{{odn|Maxfield|1981|s=218 – 219}}. Często dodawano także przydomek wzorowany na ''[[Nazwisko#Przydomek (cognomen)|cognomen]]'' cesarza, za panowania którego nagroda została przyznana. Przykładowo [[Kohorta (wojsko)|kohorta]] ''[[cohors I Brittonum]]'', która odznaczyła się w walce podczas [[wojny dackie|wojen dackich]] za panowania cesarza [[Trajan]]a (''Marcus Ulpius Traianus'') była później wielokrotnie wzmiankowana jako ''cohors I Brittonum Ulpia [[Torkwes|torquata]] pia fidelis [[civium Romanorum]]''{{odn|Maxfield|1981|s=218 – 219}}. |
||
W przypadku wielokrotnego nadania tego samego odznaczenia, często fakt ten był odnotowywany w jej nazwie. Przykładem mogą być wzmiankowane w [[epigrafika|epigrafice łacińskiej]] [[Legio I Adiutrix|Legio I ''Adiutrix'']] ''Pia Fidelis Bis'' („Legion I Pomocny, dwakroć lojalny i wierny”) czy [[Legio X Gemina|Legio X ''Gemina'']] ''Pia Fidelis Domitiana'' („lojalny i wierny [[Domicjan]]owi”). |
W przypadku wielokrotnego nadania tego samego odznaczenia, często fakt ten był odnotowywany w jej nazwie. Przykładem mogą być wzmiankowane w [[epigrafika|epigrafice łacińskiej]] [[Legio I Adiutrix|Legio I ''Adiutrix'']] ''Pia Fidelis Bis'' („Legion I Pomocny, dwakroć lojalny i wierny”) czy [[Legio X Gemina|Legio X ''Gemina'']] ''Pia Fidelis Domitiana'' („lojalny i wierny [[Domicjan]]owi”). |
||
Inne tytuły przyznawane jednostkom wojskowym (tak całym legionom, jak pojedynczym alom i kohortom) to ''[[civium Romanorum]]'' (''obywateli rzymskich''), '' |
Inne tytuły przyznawane jednostkom wojskowym (tak całym legionom, jak pojedynczym alom i kohortom) to ''[[civium Romanorum]]'' (''obywateli rzymskich''), ''felix'' (''szczęśliwy''), ''[[victrix]]'' (''zwycięski''), ''[[fortis]]'' (''silny''), ''[[vindex]]'' (''obrońca''), ''[[invicta]]'' (''niezwyciężona''), ''[[firma (Rzym)|firma]]'' (''silna'') i ''[[velox]]'' (''śmigły''){{odn|Maxfield|1981|s=233}}. Żołnierze ''auxilii'' mogli także otrzymać w nagrodę za wierną służbę prawa obywatelskie, czego potwierdzeniem był tzw. [[Rzymski dyplom wojskowy|dyplom wojskowy]]{{odn|Maxfield|1981|s=227}}. |
||
== Uwagi == |
== Uwagi == |
||
Wersja z 14:18, 5 lis 2018
Pia fidelis (PF, dosł. lojalna i wierna[a]) – tytuł przyznawany honoris causa niektórym jednostkom wojskowym starożytnego Rzymu. Nadawany był zarówno całym legionom[2], jak i pojedynczym kohortom, a także jednostkom auxilii, złożonym w większości z peregrini, czyli mieszkańców Cesarstwa Rzymskiego nie posiadających obywatelstwa[3].
Tytuł tradycyjnie dodawany był do nazwy jednostki, w formie pełnej lub skróconej[4]. Często dodawano także przydomek wzorowany na cognomen cesarza, za panowania którego nagroda została przyznana. Przykładowo kohorta cohors I Brittonum, która odznaczyła się w walce podczas wojen dackich za panowania cesarza Trajana (Marcus Ulpius Traianus) była później wielokrotnie wzmiankowana jako cohors I Brittonum Ulpia torquata pia fidelis civium Romanorum[4].
W przypadku wielokrotnego nadania tego samego odznaczenia, często fakt ten był odnotowywany w jej nazwie. Przykładem mogą być wzmiankowane w epigrafice łacińskiej Legio I Adiutrix Pia Fidelis Bis („Legion I Pomocny, dwakroć lojalny i wierny”) czy Legio X Gemina Pia Fidelis Domitiana („lojalny i wierny Domicjanowi”).
Inne tytuły przyznawane jednostkom wojskowym (tak całym legionom, jak pojedynczym alom i kohortom) to civium Romanorum (obywateli rzymskich), felix (szczęśliwy), victrix (zwycięski), fortis (silny), vindex (obrońca), invicta (niezwyciężona), firma (silna) i velox (śmigły)[5]. Żołnierze auxilii mogli także otrzymać w nagrodę za wierną służbę prawa obywatelskie, czego potwierdzeniem był tzw. dyplom wojskowy[3].
Uwagi
Źródła
Przypisy
- ↑ Dando-Collins 2004 ↓, s. 289.
- ↑ Maxfield 1981 ↓, s. 173.
- ↑ a b Maxfield 1981 ↓, s. 227.
- ↑ a b Maxfield 1981 ↓, s. 218 – 219.
- ↑ Maxfield 1981 ↓, s. 233.
Bibliografia
- Stephen Dando-Collins, Legiony Cezara: opowieść o Dziesiątym i najwaleczniejszym legionie Juliusza Cezara i o wojskach rzymskich, Saba Zuzanna Litwińska (tłum.), Wielkie Bitwy, Wielcy Dowódcy, Dom Wydawniczy Bellona, 2004, ISBN 978-83-11-10059-6.
- Valerie A. Maxfield, The military decorations of the Roman army, Berkeley: University of California Press, 1981, ISBN 978-0-520-04499-9, OCLC 7464710.