Prezydenci Turkmenistanu: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m opis urzędu |
redakcyjne, źródła/przypisy |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DNU|artykuł}} |
{{DNU|artykuł}} |
||
⚫ | |||
'''Prezydent Turkmenistanu''' – jest głową państwa i szefem władzy wykonawczej, najwyższym urzędnikiem państwowym. Jego pozycję w systemie władzy określa konstytucja Turkmenistanu z 1992, kilkakrotnie nowelizowana, w tym po raz ostatni w 2008. Stanowisko prezydenta w latach 1991-2006 zajmował [[Saparmyrat Nyýazow|Saparmurat Nijazow]]. Od 2007 funkcję tę sprawuje [[Gurbanguly Berdimuhamedow]]. |
|||
Na mocy Konstytucji Turkmenistanu systemem politycznym państwa jest republika prezydencka. Prezydent Turkmenistanu jest głową państwa. Posiada [[Władza wykonawcza|władzę wykonawczą]]. Jest gwarantem niepodległości, [[Integralność terytorialna|integralności terytorialnej]], a także najwyższym urzędnikiem w państwie. Na prezydenta może zostać wybrany obywatel Turkmenistanu, nie młodszy niż 40 lat i nie starszy niż 70 lat, posiadający znajomość [[Język turkmeński|języka państwowego]], zamieszkujący na stale od 15 lat w granicach państwa, zatrudniony w instytucjach państwowych, społecznych zjednoczeniach, w przedsiębiorstwach, instytucjach, organizacjach. Prezydent jest wybierany na okres 5 lat, obejmuje swoje stanowisko po złożeniu przysięgi. |
|||
== Pozycja ustrojowa i wybór == |
|||
⚫ | |||
Na mocy konstytucji [[Turkmenistan]] jest republiką prezydencką. Prezydent jest głową państwa i szefem władzy wykonawczej, gwarantem niepodległości, [[Integralność terytorialna|integralności terytorialnej]], a także najwyższym urzędnikiem w państwie. |
|||
Na prezydenta może zostać wybrany obywatel Turkmenistanu, nie młodszy niż 45 lat i nie starszy niż 70 lat, posiadający znajomość [[Język turkmeński|języka państwowego]], zamieszkujący na stale od 15 lat w granicach państwa, zatrudniony w instytucjach państwowych, społecznych stowarzyszeniach, w przedsiębiorstwach, instytucjach, organizacjach. Prezydent jest wybierany na okres 5 lat w wyborach powszechnych przez naród, obejmuje swoje stanowisko po złożeniu przysięgi. Procedura wyboru prezydenta określona jest przez prawo<ref name=encon>{{cytuj stronę|url=http://www.legislationline.org/documents/section/constitutions/country/51|tytuł=Constitution of the Republic of Turkmenistan (adopted on 28 September 2008)|opublikowany=legislationline.org|język=en|data dostępu=2011-01-10}}</ref>. |
|||
⚫ | Prezydent Turkmenistanu może zostać zwolniony z obowiązków z przyczyn chorobowych; taką decyzję podejmuje parlament 2/3 |
||
== Kompetencje prezydenta == |
|||
⚫ | Prezydent nie ma prawa przekazania swoich obowiązków innym organom państwowym (poza wyjątkami, gdy władzę przyjmuje przewodniczący parlamentu). W przypadku, gdy prezydent nie jest w stanie wykonywać swych obowiązków, do czasu wyboru nowego prezydenta Państwowa Rada Bezpieczeństwa Turkmenistanu tymczasowo wyznacza na pełniącego obowiązki prezydenta jednego z zastępców Przewodniczącego Gabinetu Ministrów. W tym przypadku wybory prezydenckie powinny odbyć się w okresie nieprzekraczającym 60 dni od wyznaczenia p.o., przy czym osoba, pełniąca obowiązki prezydenta, nie może kandydować w tych wyborach<ref>[http://www.turkmenistan.gov.tm/_ru/laws/?laws=01dw ''Конституция Туркменистана'']. [dostęp: 2011-01-10].</ref>. |
||
Prezydent Turkmenistanu wprowadza w życie Konstytucję i ustawy, nadzoruje wykonywanie polityki zagranicznej, reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej, mianuje posłów i przedstawicieli dyplomatycznych organizacji międzynarodowych, przyjmuje zagraniczną korespondencję dyplomatyczną. |
|||
⚫ | Jest głównodowodzącym wojsk Turkmenistanu, wydaje rozkazy o mobilizacji sił zbrojnych, wyznacza dowódców wojskowych. Formuje i przewodzi Państwowej Radzie Bezpieczeństwa Turkmenistanu. Określa kierunek politycznego i gospodarczego rozwoju państwa. Przedkłada parlamentowi do zatwierdzenia budżet państwa. Podpisuje ustawy państwowe, posiada [[Weto prezydenckie|prawo weta]] (prawo to nie rozciąga się na zmiany w Konstytucji). Prezydent mianuje członków Centralnej Komisji Wyborczej przed przeprowadzeniem referendów i wyborów, wyznacza datę referendów oraz przedwczesnej sesji Parlamentu. |
||
Decyduje w kwestiach nadania i zrzeczenia się obywatelstwa Turkmenistanu oraz zapewnienia azylu politycznego. Nadaje ordery i nagrody państwowe oraz stopnie wojskowe i inne specjalne wyróżnienia państwowe. Za zgodą parlamentu mianuje Prokuratora Generalnego, przewodniczącego Sądu Najwyższego, Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Sprawiedliwości (Adalata). Decyduje o amnestii. Zarząd stan wyjątkowy na terenie całego kraju lub jego części. |
|||
Prezydent nie może był członkiem parlamentu. Jest objęty [[immunitet]]em<ref name=encon/>. |
|||
== Zdjęcie z urzędu i opróżnienie urzędu == |
|||
⚫ | Prezydent Turkmenistanu może zostać zwolniony z obowiązków z powodu niezdolności do ich wykonywania z przyczyn chorobowych; taką decyzję podejmuje parlament głosami co najmniej 2/3 ustawowej liczby deputowanych na podstawie rekomendacji niezależnej komisji lekarskiej. W przypadku naruszenia konstytucji i innych ustaw przez prezydenta parlament może pociągnąć prezydenta do [[Odpowiedzialność konstytucyjna|odpowiedzialności konstytucyjnej]] (wniosek w tej sprawie wymaga co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby deputowanych, przyjęcie wniosku wymaga co najmniej 3/4 głosów ustawowej liczby deputowanych). Złożenie prezydenta z urzędu musi zostać następnie zatwierdzone na drodze referendum. |
||
⚫ | Prezydent nie ma prawa przekazania swoich obowiązków innym organom państwowym (poza wyjątkami, gdy władzę przyjmuje przewodniczący parlamentu). W przypadku, gdy prezydent nie jest w stanie wykonywać swych obowiązków, do czasu wyboru nowego prezydenta Państwowa Rada Bezpieczeństwa Turkmenistanu tymczasowo wyznacza na pełniącego obowiązki prezydenta jednego z zastępców Przewodniczącego Gabinetu Ministrów. W tym przypadku wybory prezydenckie powinny odbyć się w okresie nieprzekraczającym 60 dni od wyznaczenia p.o., przy czym osoba, pełniąca obowiązki prezydenta, nie może kandydować w tych wyborach<ref>[http://www.turkmenistan.gov.tm/_ru/laws/?laws=01dw ''Конституция Туркменистана'']. [dostęp: 2011-01-10].</ref><ref name=encon/>. |
||
== Lista prezydentów Turkmenistanu == |
|||
Pierwszym prezydentem [[Turkmenistan]]u został 27 października 1991, w dniu ogłoszenia przez kraj niepodległości, [[Saparmyrat Nyýazow|Saparmurat Nijazow]]. Wcześniej, od 2 listopada 1990, zajmował on stanowisko prezydenta [[Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka|Turkmeńskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]]. W wyborach w czerwcu 1992 uzyskał reelekcję. W 1993 przyjął tytuł "Turkmenbaszy" (przywódcy wszystkich Turkmenów). Referendum z 1994 przedłużyło jego mandat do 2002. W 1999 został ogłoszony przez parlament "dożywotnim prezydentem"<ref>{{cytuj stronę|url=http://rulers.org/indexn2.html#niyaz|tytuł=Niyazov, Saparmurat (Atayevich)|opublikowany=rulers.org|język=en|data dostępu=2011-01-10}}</ref>. |
|||
Po jego śmierci 21 grudnia 2006 obowiązki głowy państwa przejął wicepremier, [[Gurbanguly Berdimuhamedow]], który w lutym 2007 zwyciężył w wyborach prezydenckich<ref>{{cytuj stronę|url=http://rulers.org/rult.html#turkmenistan|tytuł=Turkmenistan|opublikowany=rulers.org|język=en|data dostępu=2011-01-10}}</ref>. |
|||
⚫ | |||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
Linia 16: | Linia 34: | ||
| 1. |
| 1. |
||
| [[Plik:Saparmurat_Niyazov.jpg|100px]] |
| [[Plik:Saparmurat_Niyazov.jpg|100px]] |
||
| align=left| '''[[Saparmurat Nijazow]]''' |
| align=left| '''[[Saparmyrat Nyýazow|Saparmurat Nijazow]]''' |
||
| [[ |
| [[27 października]] [[1991]] – [[21 grudnia]] [[2006]] |
||
| [[Partia Demokratyczna Turkmenistanu]] |
| [[Partia Demokratyczna Turkmenistanu]] |
||
|- |
|- |
||
| 2. |
| 2. |
||
| [[Plik:Gurbanguly.jpg|100px]] |
| [[Plik:Gurbanguly.jpg|100px]] |
||
| align=left| '''[[Gurbanguly |
| align=left| '''[[Gurbanguly Berdimuhamedow]]''' |
||
| [[21 grudnia]] [[2006]] – obecnie |
| [[21 grudnia]] [[2006]] – ''obecnie'' |
||
| [[Partia Demokratyczna Turkmenistanu]] |
| [[Partia Demokratyczna Turkmenistanu]] |
||
|} |
|} |
Wersja z 19:32, 10 sty 2011
|
Niedokończone zgłoszenie:
|
Prezydent Turkmenistanu – jest głową państwa i szefem władzy wykonawczej, najwyższym urzędnikiem państwowym. Jego pozycję w systemie władzy określa konstytucja Turkmenistanu z 1992, kilkakrotnie nowelizowana, w tym po raz ostatni w 2008. Stanowisko prezydenta w latach 1991-2006 zajmował Saparmurat Nijazow. Od 2007 funkcję tę sprawuje Gurbanguly Berdimuhamedow.
Pozycja ustrojowa i wybór
Na mocy konstytucji Turkmenistan jest republiką prezydencką. Prezydent jest głową państwa i szefem władzy wykonawczej, gwarantem niepodległości, integralności terytorialnej, a także najwyższym urzędnikiem w państwie.
Na prezydenta może zostać wybrany obywatel Turkmenistanu, nie młodszy niż 45 lat i nie starszy niż 70 lat, posiadający znajomość języka państwowego, zamieszkujący na stale od 15 lat w granicach państwa, zatrudniony w instytucjach państwowych, społecznych stowarzyszeniach, w przedsiębiorstwach, instytucjach, organizacjach. Prezydent jest wybierany na okres 5 lat w wyborach powszechnych przez naród, obejmuje swoje stanowisko po złożeniu przysięgi. Procedura wyboru prezydenta określona jest przez prawo[1].
Kompetencje prezydenta
Prezydent Turkmenistanu wprowadza w życie Konstytucję i ustawy, nadzoruje wykonywanie polityki zagranicznej, reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej, mianuje posłów i przedstawicieli dyplomatycznych organizacji międzynarodowych, przyjmuje zagraniczną korespondencję dyplomatyczną.
Jest głównodowodzącym wojsk Turkmenistanu, wydaje rozkazy o mobilizacji sił zbrojnych, wyznacza dowódców wojskowych. Formuje i przewodzi Państwowej Radzie Bezpieczeństwa Turkmenistanu. Określa kierunek politycznego i gospodarczego rozwoju państwa. Przedkłada parlamentowi do zatwierdzenia budżet państwa. Podpisuje ustawy państwowe, posiada prawo weta (prawo to nie rozciąga się na zmiany w Konstytucji). Prezydent mianuje członków Centralnej Komisji Wyborczej przed przeprowadzeniem referendów i wyborów, wyznacza datę referendów oraz przedwczesnej sesji Parlamentu.
Decyduje w kwestiach nadania i zrzeczenia się obywatelstwa Turkmenistanu oraz zapewnienia azylu politycznego. Nadaje ordery i nagrody państwowe oraz stopnie wojskowe i inne specjalne wyróżnienia państwowe. Za zgodą parlamentu mianuje Prokuratora Generalnego, przewodniczącego Sądu Najwyższego, Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Sprawiedliwości (Adalata). Decyduje o amnestii. Zarząd stan wyjątkowy na terenie całego kraju lub jego części.
Prezydent nie może był członkiem parlamentu. Jest objęty immunitetem[1].
Zdjęcie z urzędu i opróżnienie urzędu
Prezydent Turkmenistanu może zostać zwolniony z obowiązków z powodu niezdolności do ich wykonywania z przyczyn chorobowych; taką decyzję podejmuje parlament głosami co najmniej 2/3 ustawowej liczby deputowanych na podstawie rekomendacji niezależnej komisji lekarskiej. W przypadku naruszenia konstytucji i innych ustaw przez prezydenta parlament może pociągnąć prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej (wniosek w tej sprawie wymaga co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby deputowanych, przyjęcie wniosku wymaga co najmniej 3/4 głosów ustawowej liczby deputowanych). Złożenie prezydenta z urzędu musi zostać następnie zatwierdzone na drodze referendum.
Prezydent nie ma prawa przekazania swoich obowiązków innym organom państwowym (poza wyjątkami, gdy władzę przyjmuje przewodniczący parlamentu). W przypadku, gdy prezydent nie jest w stanie wykonywać swych obowiązków, do czasu wyboru nowego prezydenta Państwowa Rada Bezpieczeństwa Turkmenistanu tymczasowo wyznacza na pełniącego obowiązki prezydenta jednego z zastępców Przewodniczącego Gabinetu Ministrów. W tym przypadku wybory prezydenckie powinny odbyć się w okresie nieprzekraczającym 60 dni od wyznaczenia p.o., przy czym osoba, pełniąca obowiązki prezydenta, nie może kandydować w tych wyborach[2][1].
Lista prezydentów Turkmenistanu
Pierwszym prezydentem Turkmenistanu został 27 października 1991, w dniu ogłoszenia przez kraj niepodległości, Saparmurat Nijazow. Wcześniej, od 2 listopada 1990, zajmował on stanowisko prezydenta Turkmeńskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W wyborach w czerwcu 1992 uzyskał reelekcję. W 1993 przyjął tytuł "Turkmenbaszy" (przywódcy wszystkich Turkmenów). Referendum z 1994 przedłużyło jego mandat do 2002. W 1999 został ogłoszony przez parlament "dożywotnim prezydentem"[3].
Po jego śmierci 21 grudnia 2006 obowiązki głowy państwa przejął wicepremier, Gurbanguly Berdimuhamedow, który w lutym 2007 zwyciężył w wyborach prezydenckich[4].
- Lista prezydentów Turkmenistanu:
L.p. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Okres sprawowania urzędu | Przynależność partyjna lub partia popierająca |
---|---|---|---|---|
1. | Saparmurat Nijazow | 27 października 1991 – 21 grudnia 2006 | Partia Demokratyczna Turkmenistanu | |
2. | Gurbanguly Berdimuhamedow | 21 grudnia 2006 – obecnie | Partia Demokratyczna Turkmenistanu |
- ↑ a b c Constitution of the Republic of Turkmenistan (adopted on 28 September 2008). legislationline.org. [dostęp 2011-01-10]. (ang.).
- ↑ Конституция Туркменистана. [dostęp: 2011-01-10].
- ↑ Niyazov, Saparmurat (Atayevich). rulers.org. [dostęp 2011-01-10]. (ang.).
- ↑ Turkmenistan. rulers.org. [dostęp 2011-01-10]. (ang.).