Tyrol Południowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji nr 31710912 autora 195.164.30.200 - polska nazwa to Tyrol Południowy |
mała rozbudowa |
||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
Po dojściu [[Benito Mussolini|Mussoliniego]] do władzy we Włoszech nastąpiła przymusowa italianizacja niemieckojęzycznej części Tyrolu Południowego, powodując głęboki konflikt polityczny i narodowościowy. Zabroniono używania języka niemieckiego, zmieniano oryginalne nazwy miejscowości i obiektów topograficznych na włoskie, rozwiązano administracyjnie niemieckojęzyczne organizacje kulturalne i zagarnięto ich majątek. Dochodziło nawet do ustalanych drogą administracyjną zmian oryginalnych nazwisk rodowitych mieszkańców na włoskie. Czynny opór rdzennej ludności spowodował surowe represje władz. |
Po dojściu [[Benito Mussolini|Mussoliniego]] do władzy we Włoszech nastąpiła przymusowa italianizacja niemieckojęzycznej części Tyrolu Południowego, powodując głęboki konflikt polityczny i narodowościowy. Zabroniono używania języka niemieckiego, zmieniano oryginalne nazwy miejscowości i obiektów topograficznych na włoskie, rozwiązano administracyjnie niemieckojęzyczne organizacje kulturalne i zagarnięto ich majątek. Dochodziło nawet do ustalanych drogą administracyjną zmian oryginalnych nazwisk rodowitych mieszkańców na włoskie. Czynny opór rdzennej ludności spowodował surowe represje władz. |
||
W [[1939]] w wyniku umowy [[Adolf Hitler|Hitlera]] z Mussolinim miejscowa ludność niemieckojęzyczna stanęła przed opcją wyboru - albo mogła wyemigrować do Rzeszy albo pozostać na miejscu, godząc się w ten sposób z italienizacją. Wybór ten spowodował głębokie podziały wśród społeczeństwa i zapaść gospodarczą - ponad 80% Tyrolczyków zdecydowało się emigrację, zyskując później opinię [[nazizm|nazistów]], z kolei ci co pozostali byli piętnowani przez Niemców jako zdrajcy. Pełna wymiana ludności i italienizacja nie powiodła się jednak, a po zakończeniu wojny większość emigrantów powróciła do Południowego Tyrolu. |
|||
| ⚫ | Problem statusu niemieckojęzycznej ludności Tyrolu Południowego stał się przyczyną długotrwałego konfliktu austriacko-włoskiego. Zatwierdzony w [[1972]] "Statut Autonomiczny Prowincji Bozen", zwany [[Pakiet (statut autonomiczny)|Pakietem]], gwarantujący równouprawnienie języków niemieckiego i włoskiego w całej prowincji, dwujęzyczność napisów w miejscach publicznych, nauczanie w szkołach w języku niemieckim, tworzenie niemieckojęzycznych organizacji kulturalnych, rozwiązał w znacznym stopniu narodowościowe i polityczne problemy Południowego Tyrolu. |
||
| ⚫ | Problem statusu niemieckojęzycznej ludności Tyrolu Południowego stał się przyczyną długotrwałego konfliktu austriacko-włoskiego, a miejscowa ludność uciekała się nawet do ataków terrorystycznych na przedstawicieli państwa włoskiego. Zatwierdzony w [[1972]] "Statut Autonomiczny Prowincji Bozen", zwany [[Pakiet (statut autonomiczny)|Pakietem]], gwarantujący równouprawnienie języków niemieckiego i włoskiego w całej prowincji, dwujęzyczność napisów w miejscach publicznych, nauczanie w szkołach w języku niemieckim, tworzenie niemieckojęzycznych organizacji kulturalnych, rozwiązał w znacznym stopniu narodowościowe i polityczne problemy Południowego Tyrolu. |
||
Obecnie ze względu na duży ruch turystyczny Tyrol Południowy jest jedną z najbogatszych części Włoch. Wraz z z [[prowincja Trydent|prowincją Trydent]] (ze stolicą w mieście [[Trydent]]) tworzy region [[Trydent-Górna Adyga]] (niem. ''Trentino-Südtirol'', wł. ''Trentino-Alto Adige''). |
Obecnie ze względu na duży ruch turystyczny Tyrol Południowy jest jedną z najbogatszych części Włoch. Wraz z z [[prowincja Trydent|prowincją Trydent]] (ze stolicą w mieście [[Trydent]]) tworzy region [[Trydent-Górna Adyga]] (niem. ''Trentino-Südtirol'', wł. ''Trentino-Alto Adige''). |
||
Wersja z 13:48, 19 cze 2012
.png)
Tyrol Południowy albo Górna Adyga (niem. Südtirol, wł. Alto Adige) – historyczna część Tyrolu położona na południe od głównej grani Alp.
Tyrol Południowy jest zamieszkany przez ludność tyrolską, włoską i ladyńską. Najważniejszym miastem, a zarazem stolicą prowincji jest Bolzano (niem. Bozen).
Do 1919 Tyrol Południowy stanowił część austriackiego kraju koronnego Tyrol w monarchii habsburskiej. Z mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain został wcielony do Włoch wraz z Trydentem jako region Trydent-Górna Adyga.
Po dojściu Mussoliniego do władzy we Włoszech nastąpiła przymusowa italianizacja niemieckojęzycznej części Tyrolu Południowego, powodując głęboki konflikt polityczny i narodowościowy. Zabroniono używania języka niemieckiego, zmieniano oryginalne nazwy miejscowości i obiektów topograficznych na włoskie, rozwiązano administracyjnie niemieckojęzyczne organizacje kulturalne i zagarnięto ich majątek. Dochodziło nawet do ustalanych drogą administracyjną zmian oryginalnych nazwisk rodowitych mieszkańców na włoskie. Czynny opór rdzennej ludności spowodował surowe represje władz.
W 1939 w wyniku umowy Hitlera z Mussolinim miejscowa ludność niemieckojęzyczna stanęła przed opcją wyboru - albo mogła wyemigrować do Rzeszy albo pozostać na miejscu, godząc się w ten sposób z italienizacją. Wybór ten spowodował głębokie podziały wśród społeczeństwa i zapaść gospodarczą - ponad 80% Tyrolczyków zdecydowało się emigrację, zyskując później opinię nazistów, z kolei ci co pozostali byli piętnowani przez Niemców jako zdrajcy. Pełna wymiana ludności i italienizacja nie powiodła się jednak, a po zakończeniu wojny większość emigrantów powróciła do Południowego Tyrolu.
Problem statusu niemieckojęzycznej ludności Tyrolu Południowego stał się przyczyną długotrwałego konfliktu austriacko-włoskiego, a miejscowa ludność uciekała się nawet do ataków terrorystycznych na przedstawicieli państwa włoskiego. Zatwierdzony w 1972 "Statut Autonomiczny Prowincji Bozen", zwany Pakietem, gwarantujący równouprawnienie języków niemieckiego i włoskiego w całej prowincji, dwujęzyczność napisów w miejscach publicznych, nauczanie w szkołach w języku niemieckim, tworzenie niemieckojęzycznych organizacji kulturalnych, rozwiązał w znacznym stopniu narodowościowe i polityczne problemy Południowego Tyrolu.
Obecnie ze względu na duży ruch turystyczny Tyrol Południowy jest jedną z najbogatszych części Włoch. Wraz z z prowincją Trydent (ze stolicą w mieście Trydent) tworzy region Trydent-Górna Adyga (niem. Trentino-Südtirol, wł. Trentino-Alto Adige).
Zobacz też
Linki zewnętrzne
