Albert Pio: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Bibliografia: kat. |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
== Wczesne lata == |
== Wczesne lata == |
||
Albert Pio pochodził ze starego [[Gibelini i Gwelfowie|gibellińskiego]] rodu. Jego ojciec, Leonello Pio pojął za żonę Katarzynę z Mirandoli, siostrę [[Giovanni Pico della Mirandola|Giovanniego Pica della Mirandola]]. Katarzyna wcześniej owdowiała, będąc jednak osobą nadzwyczaj wykształconą, postarała się o jak najlepsze wychowanie dla swoich dwóch synów Alberta i Leonella. Dla czteroletniego Alberta sprowadziła z Rzymu młodego humanistę Alda |
Albert Pio pochodził ze starego [[Gibelini i Gwelfowie|gibellińskiego]] rodu. Jego ojciec, Leonello Pio pojął za żonę Katarzynę z Mirandoli, siostrę [[Giovanni Pico della Mirandola|Giovanniego Pica della Mirandola]]. Katarzyna wcześniej owdowiała, będąc jednak osobą nadzwyczaj wykształconą, postarała się o jak najlepsze wychowanie dla swoich dwóch synów Alberta i Leonella. Dla czteroletniego Alberta sprowadziła z Rzymu młodego humanistę [[Aldo Manuzio|Alda Manuzia]], który zdążył już zasłynąć z gruntownej znajomości greki. Około 1481 roku Albert z Munziem przenieśli się do Ferrary, gdzie przebywał wówczas wuj Alberta Giovanni Pico. W następnym roku Albert opuścił Ferrarę w obawie przed nadciągającymi wojskami weneckimi, nawiązane tam stosunki utrzymały się jednak i później. Albert wielokrotnie odwiedzał Ferrarę, z którą łączyło go pokrewieństwo z tamtejszym księciem, [[Herkules I d'Este|Herkulesem I]] i interesy jego małego państewka, na które Estowie od dawna czyhali<ref name="Chł114">{{cytuj książkę |nazwisko=Chłędowski |imię=Kazimierz |autor link=Kazimierz Chłędowski |tytuł=Dwór w Ferrarze |strony=114-115}}</ref>. |
||
== Mecenas i humanista == |
== Mecenas i humanista == |
||
Po zażegnaniu niebezpieczeństwa weneckiego Albert osiadł w Carpi, które na krótko stało się ważnym ośrodkiem naukowym ówczesnych Włoch. Pod okiem |
Po zażegnaniu niebezpieczeństwa weneckiego Albert osiadł w Carpi, które na krótko stało się ważnym ośrodkiem naukowym ówczesnych Włoch. Pod okiem Manuzia były rozwijane studia klasyczne. Albert zlecał również tłumaczenia z innych języków dotyczące nauk przyrodniczych, astronomii i astrologii. Do dzisiaj w bibliotece watykańskiej zachował się łaciński kodeks, tłumaczenie hebrajskiej książki francuskiego żyda, Izaaka, zlecone przez Alberta. U przebywającego wówczas w Carpi chirurga, Jacopa Berengaria pobierał też Albert lekcje anatomii<ref name="Chł115">{{cytuj książkę |nazwisko=Chłędowski |imię=Kazimierz |autor link=Kazimierz Chłędowski |tytuł=Dwór w Ferrarze |strony=115}}</ref>. |
||
W 1485 roku bawił w Carpi przez jakiś czas Giovanni Pico. W głowach trzech przyjaciół zrodziła się wówczas myśl założenia drukarni, która miałaby się zająć poprawnymi edycjami greckich i łacińskich klasyków. Drukarnia ostatecznie powstała w należącym do Piów Novi. Carpi miało się stać siedzibą akademii, ogniskiem studiów humanistycznych<ref name="Chł115"/>. Drukarnia przetrwała do 1496 roku, kiedy to stryjeczny brat Alberta, Gibert Pio zajął Carpi. Albert schronił się wówczas w Ferrarze. |
W 1485 roku bawił w Carpi przez jakiś czas Giovanni Pico. W głowach trzech przyjaciół zrodziła się wówczas myśl założenia drukarni, która miałaby się zająć poprawnymi edycjami greckich i łacińskich klasyków. Drukarnia ostatecznie powstała w należącym do Piów Novi. Carpi miało się stać siedzibą akademii, ogniskiem studiów humanistycznych<ref name="Chł115"/>. Drukarnia przetrwała do 1496 roku, kiedy to stryjeczny brat Alberta, Gibert Pio zajął Carpi. Albert schronił się wówczas w Ferrarze. Manuzio zdołał do tego czasu wydać ''Organon'' [[Arystoteles]]a, w którym tytułuje Alberta: swoją opieką i ozdobą. Manuzio po opuszczeniu Carpi osiadł ostatecznie w Wenecji. Albert nadal wspierał go finansowo, a w 1504 roku przyjął go nawet do swego herbu. W styczniu 1513 roku wyrobił u umierającego papieża [[Juliusz II|Juliusza II]] przywilej zakazujący pod karą klątwy przedruku książek Munzia<ref name="Chł116">{{cytuj książkę |nazwisko=Chłędowski |imię=Kazimierz |autor link=Kazimierz Chłędowski |tytuł=Dwór w Ferrarze |strony=116}}</ref>. |
||
Gdy w 1505 roku Albert odzyskał chwilowo Carpi sprowadził tam kilku uczonych i ponownie założył drukarnię, którą poprowadził uczeń Munzia, a potem samodzielny drukarz w Corte na dworze Rolanda Pallaviciniego, Benedetto Dolcibola. Albert pracował wówczas nad komentarzami do Dunsa Szkota, które Dolcibola wydał mu w pięknym wydaniu. Gdy w 1508 roku zabrakło mu możnego protektora przeniósł się do Ferrary<ref name="Chł116"/>. |
Gdy w 1505 roku Albert odzyskał chwilowo Carpi sprowadził tam kilku uczonych i ponownie założył drukarnię, którą poprowadził uczeń Munzia, a potem samodzielny drukarz w Corte na dworze Rolanda Pallaviciniego, Benedetto Dolcibola. Albert pracował wówczas nad komentarzami do Dunsa Szkota, które Dolcibola wydał mu w pięknym wydaniu. Gdy w 1508 roku zabrakło mu możnego protektora przeniósł się do Ferrary<ref name="Chł116"/>. |
||
Wersja z 12:50, 1 mar 2013
Albert Pio lub Alberto Pio – (1475-1531), ostatni pan Carpi, mecenas i humanista.
Wczesne lata
Albert Pio pochodził ze starego gibellińskiego rodu. Jego ojciec, Leonello Pio pojął za żonę Katarzynę z Mirandoli, siostrę Giovanniego Pica della Mirandola. Katarzyna wcześniej owdowiała, będąc jednak osobą nadzwyczaj wykształconą, postarała się o jak najlepsze wychowanie dla swoich dwóch synów Alberta i Leonella. Dla czteroletniego Alberta sprowadziła z Rzymu młodego humanistę Alda Manuzia, który zdążył już zasłynąć z gruntownej znajomości greki. Około 1481 roku Albert z Munziem przenieśli się do Ferrary, gdzie przebywał wówczas wuj Alberta Giovanni Pico. W następnym roku Albert opuścił Ferrarę w obawie przed nadciągającymi wojskami weneckimi, nawiązane tam stosunki utrzymały się jednak i później. Albert wielokrotnie odwiedzał Ferrarę, z którą łączyło go pokrewieństwo z tamtejszym księciem, Herkulesem I i interesy jego małego państewka, na które Estowie od dawna czyhali[1].
Mecenas i humanista
Po zażegnaniu niebezpieczeństwa weneckiego Albert osiadł w Carpi, które na krótko stało się ważnym ośrodkiem naukowym ówczesnych Włoch. Pod okiem Manuzia były rozwijane studia klasyczne. Albert zlecał również tłumaczenia z innych języków dotyczące nauk przyrodniczych, astronomii i astrologii. Do dzisiaj w bibliotece watykańskiej zachował się łaciński kodeks, tłumaczenie hebrajskiej książki francuskiego żyda, Izaaka, zlecone przez Alberta. U przebywającego wówczas w Carpi chirurga, Jacopa Berengaria pobierał też Albert lekcje anatomii[2].
W 1485 roku bawił w Carpi przez jakiś czas Giovanni Pico. W głowach trzech przyjaciół zrodziła się wówczas myśl założenia drukarni, która miałaby się zająć poprawnymi edycjami greckich i łacińskich klasyków. Drukarnia ostatecznie powstała w należącym do Piów Novi. Carpi miało się stać siedzibą akademii, ogniskiem studiów humanistycznych[2]. Drukarnia przetrwała do 1496 roku, kiedy to stryjeczny brat Alberta, Gibert Pio zajął Carpi. Albert schronił się wówczas w Ferrarze. Manuzio zdołał do tego czasu wydać Organon Arystotelesa, w którym tytułuje Alberta: swoją opieką i ozdobą. Manuzio po opuszczeniu Carpi osiadł ostatecznie w Wenecji. Albert nadal wspierał go finansowo, a w 1504 roku przyjął go nawet do swego herbu. W styczniu 1513 roku wyrobił u umierającego papieża Juliusza II przywilej zakazujący pod karą klątwy przedruku książek Munzia[3].
Gdy w 1505 roku Albert odzyskał chwilowo Carpi sprowadził tam kilku uczonych i ponownie założył drukarnię, którą poprowadził uczeń Munzia, a potem samodzielny drukarz w Corte na dworze Rolanda Pallaviciniego, Benedetto Dolcibola. Albert pracował wówczas nad komentarzami do Dunsa Szkota, które Dolcibola wydał mu w pięknym wydaniu. Gdy w 1508 roku zabrakło mu możnego protektora przeniósł się do Ferrary[3].
Dyplomata
Przez większą część swej dyplomatycznej kariery Albert Pio pozostawał na usługach mantuańskich Gonzagów[4]. Wielokrotnie posłował na dwór francuski. Otrzymywał wynagrodzenie od króla francuskiego Ludwika XII. W 1508 roku był jednym z negocjatorów Ligi w Cambrai. W styczniu 1510 roku został ambasadorem cesarza Maksymiliana I Habsburga przy papieżu. W 1520 roku po wstąpieniu na tron Karola V Habsburga przeszedł na stronę Franciszka I Walezjusza.
Był bliskim przyjacielem papieża Leona X. Sprzyjał wyborowi Giulia de'Medici, który, wybrany w 1523 roku, przyjął imię Klemensa. Pomógł zawrzeć Klemensowi sojusz z Franciszkiem I w styczniu 1525 roku. Zaproponował również małżeństwo siostrzenicy Klemensa Katarzyny Medycejskiej z synem króla Francji, Henrykiem. 24 lutego 1525 roku cesarz Karol V pokonał wojska Franciszka I pod Pawią. Osiem dni później oddział wojsk cesarskich pod dowództwem Prospera Colonny zajął Carpi.
Albert zbiegł do Rzymu, skąd próbował bezskutecznie odzyskać swoje ziemie. Po złupieniu Rzymu przez wojska Karola V w 1527 roku zbiegł do Francji, gdzie pozostał do śmierci w styczniu 1531 roku. Carpi zostało w 1530 roku przekazane przez Karola V Estom.
- ↑ Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. s. 114-115.
- ↑ a b Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. s. 115.
- ↑ a b Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. s. 116.
- ↑ Maria Bellonci: Lukrecja Borgia. T. 2. s. 215.
Bibliografia
- Maria Bellonci: Lukrecja Borgia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
- Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.