Shakuhachi

Utwór pt. Shika no Tōne

Shakuhachi

Ostra krawędź shakuhachi na którą kieruje powietrze grający, uta-guchi (歌口 "ustnik")

Shakuhachi (jap. 尺八) – japoński flet prosty, wykonany z bambusa. W niektórych szkołach buddyzmu zen jest on używany jako instrument do praktyki nazywanej suizen.

Informacje ogólne

Termin shakuhachi oznacza dosłownie tradycyjną długość instrumentu, tj. 1,8 stopy (niecałe 55 cm). W języku japońskim słowo to składa się z dwóch znaków:

• shaku (jap. 尺) jest dawną jednostką miary, równą 30,3 cm (0,994 stopy angielskiej), która dzieli się na dziesięć (a nie dwanaście części),
• hachi (jap. 八) to osiem, co w tym kontekście oznacza osiem dziesiątych części shaku.

Tak więc shakuhachi oznacza dosłownie jeden shaku osiem. Jest to standardowy wymiar tego instrumentu, ale jego długość może mieć nawet 3,3 shaku. Im dłuższy flet, tym niższa jest tonacja jego dźwięku.

Historia

Japonia 1900-1910, autor nieznany. Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.

Bambusowy flet przywędrował do Japonii z Chin przez Koreę. Obecne shakuhachi różni się jednak znacząco od swojego pierwowzoru na skutek stuleci ewolucji tego instrumentu w Japonii.

W średniowieczu shakuhachi odegrało bardzo istotną rolę dla mnichów zen szkoły fuke, znanych też jako komu-sō ("kapłani pustki"). Używali oni go jako narzędzia praktyki duchowej. Ich utwory, nazywane koten-honkyoku (rodzaj japońskiej muzyki klasycznej), były dostosowane do oddechu grającego i traktowane bardziej jako medytacja niż muzyka.

Melancholijny dźwięk shakuhachi bywa w literaturze kojarzony z księżycowymi wieczorami. Znany jest także jako podstawowy instrument teatru nō.

Ciekawostki

• Shakuhachi w swojej twórczości wykorzystała Enigma.
• Shakuhachi można usłyszeć w utworze "Nobody's Listening" zespołu Linkin Park

Bibliografia

Rosella Menegazzo, Japonia, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 2008, ISBN 978-83-213-4578-9