Prithivi Narayan Shah Dev: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}} |
m int. |
||
Linia 41: | Linia 41: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
'''Prithivi Narayan Shah Dev''' ([[język nepalski|nep.]] श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाह; ur. [[27 grudnia]] [[1722]] lub [[1723]]{{r|rulers}} w [[Gorkha]]<ref name=royalark>{{Cytuj stronę | url = http://www.royalark.net/Nepal/nepal5.htm | tytuł = The Royal House of Shah GENEALOGY | opublikowany = royalark.net | język = en | data dostępu = 2017-08-31}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Vir | imię = Dharam | tytuł = Education and Polity in Nepal: An Asian Experiment | wydawca = Northern Book Centre | data = 1988 | strony = 28 | isbn = 9788185119397 | data dostępu = 2017-08-31 | url = https://books.google.pl/books?id=yEHODCDK-8kC&pg=PA28&dq=Prithvi+Narayan+Shah&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjpuYSZ6oHWAhVsJsAKHf1VBYI4ChC7BQhrMAg#v=onepage&q=Prithvi%20Narayan%20Shah&f=false}}</ref> |
'''Prithivi Narayan Shah Dev''' ([[język nepalski|nep.]] श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाह; ur. [[27 grudnia]] [[1722]] lub [[1723]]{{r|rulers}} w [[Gorkha]]<ref name=royalark>{{Cytuj stronę | url = http://www.royalark.net/Nepal/nepal5.htm | tytuł = The Royal House of Shah GENEALOGY | opublikowany = royalark.net | język = en | data dostępu = 2017-08-31}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Vir | imię = Dharam | tytuł = Education and Polity in Nepal: An Asian Experiment | wydawca = Northern Book Centre | data = 1988 | strony = 28 | isbn = 9788185119397 | data dostępu = 2017-08-31 | url = https://books.google.pl/books?id=yEHODCDK-8kC&pg=PA28&dq=Prithvi+Narayan+Shah&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjpuYSZ6oHWAhVsJsAKHf1VBYI4ChC7BQhrMAg#v=onepage&q=Prithvi%20Narayan%20Shah&f=false}}</ref>, zm. [[11 stycznia]] [[1775]] w [[Devghat]]{{r|royalark}}) – władca [[Gurkhowie|Gurkhów]] z dynastii [[Dynastia Shah|Shah]] od 1742 do 1768, król Nepalu od 1768 do 1775 roku. W wyniku wojny prowadzonej w latach [[1744]]–[[1768]] stopniowo podporządkował sobie królestwa leżące w [[Kotlina Katmandu|Kotlinie Katmandu]]. Jest uznawany za twórcę współczesnego [[Nepal]]u{{r|britannica}}<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Schmidt | imię = Karl | tytuł = An Atlas and Survey of South Asian History | wydawca = Routledge | data = 2015 | isbn = 9781317476801 | data dostępu = 2017-08-31 | url = https://books.google.pl/books?id=vKZzCQAAQBAJ&pg=PT321&dq=Prithvi+Narayan+Shah&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwilxqbH6YHWAhWmJsAKHUwAA_UQ6AEIZzAJ#v=onepage&q=Prithvi%20Narayan%20Shah&f=false}}</ref>. |
||
Syn [[Nara Bhupal Shah|Nary Bhupala Shaha]], władcy Gurkhów, oraz królowej [[Kaushalyavati Devi]]<ref name="boss">{{Cytuj stronę | url = http://bossnepal.com/prithvi-narayan-shah-creator-greater-nepal/ | tytuł = Prithvi Narayan Shah, creator of Greater Nepal | opublikowany = bossnepal.com | język = en | data dostępu = 2017-09-01}}</ref>. W 1742 roku został królem niewielkiego [[Królestwo Gorkha|królestwa Gorkha]], które zmagało się wówczas z napięciami wewnętrznymi. Z czasem władca [[Gurkhowie|Gurkhów]] dążył do podporządkowania sąsiednich księstewek, co ostatecznie mu się udało. W 1769 roku pod jego władaniem znalazły się królestwa [[Królestwo Katmandu|Katmandu]], [[Królestwo Patan|Patan]] i [[Królestwo Bhadgaun|Bhadgaun]], doprowadził tym samym do upadku [[Dynastia Malla|dynastii Malla]]<ref name="pwn">{{encyklopedia PWN|id = 4574852|tytuł=Nepal. Historia|data dostępu=2017-09-01}}</ref><ref name="britannica">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/biography/Prithvi-Narayan-Shah | tytuł = Prithvi Nārāyaṇ Shah | opublikowany = britannica.com | język = en | data dostępu = 2017-08-30}}</ref>, wcześniej podbił także okolice [[Nuwakot (dystrykt)|Nuwakotu]], ważnego punktu handlowego w jego nowym królestwie{{r|boss}}. Po konsolidacji tych wszystkich terenów przeniósł stolicę nowego państwa do [[Katmandu]]{{r|britannica}}. Podporządkował sobie też wiele innych ziem, w tym Tarai, Kumaon, Garhwal, Simlę czy indyjski [[Sikkim]]. Królestwo Nepalu było wtedy ponad dwukrotnie większe niż obecnie, sięgało od [[Pendżab]]u do Sikkimu{{r|britannica}}. Po jego śmierci władzę w państwie objął syn [[Sinha Pratap Shah Dev|Sinha Pratap]]<ref name=rulers>{{Cytuj stronę | url = http://rulers.org/ruln1.html#nepal | tytuł = Nepal | opublikowany = rulers.org | język = en | data dostępu = 2017-08-30}}</ref>{{r|britannica}}. |
Syn [[Nara Bhupal Shah|Nary Bhupala Shaha]], władcy Gurkhów, oraz królowej [[Kaushalyavati Devi]]<ref name="boss">{{Cytuj stronę | url = http://bossnepal.com/prithvi-narayan-shah-creator-greater-nepal/ | tytuł = Prithvi Narayan Shah, creator of Greater Nepal | opublikowany = bossnepal.com | język = en | data dostępu = 2017-09-01}}</ref>. W 1742 roku został królem niewielkiego [[Królestwo Gorkha|królestwa Gorkha]], które zmagało się wówczas z napięciami wewnętrznymi. Z czasem władca [[Gurkhowie|Gurkhów]] dążył do podporządkowania sąsiednich księstewek, co ostatecznie mu się udało. W 1769 roku pod jego władaniem znalazły się królestwa [[Królestwo Katmandu|Katmandu]], [[Królestwo Patan|Patan]] i [[Królestwo Bhadgaun|Bhadgaun]], doprowadził tym samym do upadku [[Dynastia Malla|dynastii Malla]]<ref name="pwn">{{encyklopedia PWN|id = 4574852|tytuł=Nepal. Historia|data dostępu=2017-09-01}}</ref><ref name="britannica">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/biography/Prithvi-Narayan-Shah | tytuł = Prithvi Nārāyaṇ Shah | opublikowany = britannica.com | język = en | data dostępu = 2017-08-30}}</ref>, wcześniej podbił także okolice [[Nuwakot (dystrykt)|Nuwakotu]], ważnego punktu handlowego w jego nowym królestwie{{r|boss}}. Po konsolidacji tych wszystkich terenów przeniósł stolicę nowego państwa do [[Katmandu]]{{r|britannica}}. Podporządkował sobie też wiele innych ziem, w tym Tarai, Kumaon, Garhwal, Simlę czy indyjski [[Sikkim]]. Królestwo Nepalu było wtedy ponad dwukrotnie większe niż obecnie, sięgało od [[Pendżab]]u do Sikkimu{{r|britannica}}. Po jego śmierci władzę w państwie objął syn [[Sinha Pratap Shah Dev|Sinha Pratap]]<ref name=rulers>{{Cytuj stronę | url = http://rulers.org/ruln1.html#nepal | tytuł = Nepal | opublikowany = rulers.org | język = en | data dostępu = 2017-08-30}}</ref>{{r|britannica}}. |
Wersja z 23:52, 20 lis 2020
Portret króla | |
Król Gorkha | |
Okres |
od 1742 |
---|---|
Poprzednik | |
Następca |
brak |
Król Nepalu | |
Okres |
od 25 września 1768 |
Poprzednik |
brak |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data urodzenia | |
Data śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Małżeństwo |
Indra Kumari Devi |
Dzieci |
14 dzieci |
Prithivi Narayan Shah Dev (nep. श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाह; ur. 27 grudnia 1722 lub 1723[1] w Gorkha[2][3], zm. 11 stycznia 1775 w Devghat[2]) – władca Gurkhów z dynastii Shah od 1742 do 1768, król Nepalu od 1768 do 1775 roku. W wyniku wojny prowadzonej w latach 1744–1768 stopniowo podporządkował sobie królestwa leżące w Kotlinie Katmandu. Jest uznawany za twórcę współczesnego Nepalu[4][5].
Syn Nary Bhupala Shaha, władcy Gurkhów, oraz królowej Kaushalyavati Devi[6]. W 1742 roku został królem niewielkiego królestwa Gorkha, które zmagało się wówczas z napięciami wewnętrznymi. Z czasem władca Gurkhów dążył do podporządkowania sąsiednich księstewek, co ostatecznie mu się udało. W 1769 roku pod jego władaniem znalazły się królestwa Katmandu, Patan i Bhadgaun, doprowadził tym samym do upadku dynastii Malla[7][4], wcześniej podbił także okolice Nuwakotu, ważnego punktu handlowego w jego nowym królestwie[6]. Po konsolidacji tych wszystkich terenów przeniósł stolicę nowego państwa do Katmandu[4]. Podporządkował sobie też wiele innych ziem, w tym Tarai, Kumaon, Garhwal, Simlę czy indyjski Sikkim. Królestwo Nepalu było wtedy ponad dwukrotnie większe niż obecnie, sięgało od Pendżabu do Sikkimu[4]. Po jego śmierci władzę w państwie objął syn Sinha Pratap[1][4].
Król Prithivi Narayan jest też autorem Divya Upadesh, w którym zawarł dziewięć zasad, które stanowiły fundament nepalskiego życia społecznego i politycznego[6]. Określany jako władca surowy, lecz odważny i konsekwentny[6].
Miał przynajmniej cztery żony, które urodziły mu sześciu synów i osiem córek[2].
W Katmandu stoi pomnik przedstawiający tego władcę[8].
Przypisy
- ↑ a b Nepal. rulers.org. [dostęp 2017-08-30]. (ang.).
- ↑ a b c The Royal House of Shah GENEALOGY. royalark.net. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
- ↑ Dharam Vir: Education and Polity in Nepal: An Asian Experiment. Northern Book Centre, 1988, s. 28. ISBN 978-81-85119-39-7. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ a b c d e Prithvi Nārāyaṇ Shah. britannica.com. [dostęp 2017-08-30]. (ang.).
- ↑ Karl Schmidt: An Atlas and Survey of South Asian History. Routledge, 2015. ISBN 978-1-317-47680-1. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ a b c d Prithvi Narayan Shah, creator of Greater Nepal. bossnepal.com. [dostęp 2017-09-01]. (ang.).
- ↑ Nepal. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-09-01] .
- ↑ Nepal marks 294th birth anniversary of founding father King Prithvi Narayan Shah. thehimalayantimes.com. [dostęp 2017-09-01]. (ang.).