Ptasia Studnia

Ptasia Studnia

Widok na Dolinę Mułową. Po prawej Ratusz Mułowy
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	Tatry Zachodnie Dolina Miętusia Ratusz Mułowy
Właściciel	Skarb Państwa (Tatrzański Park Narodowy)
Długość	6283 m
Rozciągłość pozioma	245 m
Głębokość	352 m
Deniwelacja	352 m
Wysokość otworów	1627 (Ptasia Studnia), 1576 (Jaskinia Lodowa Litworowa), 1522 (Jaskinia nad Dachem) m n.p.m.
Wysokość otworów nad dnem doliny	277 (Ptasia Studnia), 226 (Jaskinia Lodowa Litworowa), 172 (Jaskinia nad Dachem) m
Ekspozycja otworów	ku N (wszystkie)
Data odkrycia	10 lipca 1960 roku
Odkrywca	Janusz Flach
Ochrona i dostępność	dostępna dla taterników jaskiniowych.
Kod	(nr inwentarzowy PIG) T.E-11.06 (Ptasia Studnia), T.E-11.10 (Jaskinia Lodowa Litworowa), T.E-11.09 (Jaskinia nad Dachem)
Położenie na mapie Tatr Ptasia Studnia
Położenie na mapie Karpat Ptasia Studnia
49°14′23″N 19°54′18″E

Ptasia Studnia, właściwie System Ptasia Studnia – jaskinia w Dolinie Miętusiej w Tatrach Zachodnich. Jest jedną z najdłuższych i najgłębszych jaskiń w Tatrach. Zajmuje siódme miejsce pod względem długości i deniwelacji w Polsce. Niektóre części jaskini są słabo zbadane i udokumentowane. Długość odkrytych dotychczas korytarzy wynosi 6283 metry, a deniwelacja 352 metry.

System Ptasia Studnia jest określeniem obejmującym 3 jaskinie poznawane niezależnie od siebie i w wyniku odkryć w pewnym momencie (w różnych latach) łączone ze sobą. Są to: Ptasia Studnia, Jaskinia nad Dachem i Jaskinia Lodowa Litworowa.

Plik:Ptasia Studnia plan.jpg

Plan jaskini

Plik:Ptasia Studnia przekrój.jpg

Przekrój jaskini

Ptasia Studnia

Jest to bez porównania największa jaskinia w systemie. Wejście do niej znajduje się po zachodniej stronie Ratusza Mułowego, około 300 metrów nad dnem Wielkiej Świstówki, w kominku powyżej trawiastych zachodów przebiegających w poprzek Mułowego Progu i Ratusza Mułowego, na wysokości 1627 metrów n.p.m. Jej długość wynosi w chwili obecnej 5073 metry.

Opis jaskini

Jaskinia stanowi skomplikowany labirynt korytarzy, studni i kominów. Nie da się w niej wyróżnić głównego ciągu. Dla ułatwienia ciągi można podzielić w następujący sposób:

• Otwór Ptasiej Studni – Studnia Palidera – Syfon Końcowy drogą odkrywców
• Studnia Palidera – Sala Dantego – Bazylika
• Sala Dantego – Syfon Końcowy przez Prosty Meander
• Studnia Flacha – Szczelina Strzygi
• nad Studnią Wścietoperzy – Sala pod Trawersem – Studnia z Mostkiem Piratów – Komin Pustynna Burza – Partie Sądeckie
• Komin Pustynna Burza – Partie CDN.

Otwór Ptasiej Studni – Studnia Palidera – Syfon Końcowy drogą odkrywców. Jaskinia zaczyna się po przejściu krótkiego korytarzyka Studnią Wlotową (64 metry głębokości), a następnie studnią Czterdziestką (30 metrów) i Studnią Palidera (34 metry). W ścianie tej studni znajduje się wylot korytarza odchodzącego do Studni Wcześniaków (48 metrów) i dalej do Sali Dantego – Bazyliki. Do Syfonu Końcowego drogą odkrywców idzie się przez Studnię z Mostkiem Piratów i Salkę Jadwigi (obok znajduje się Sala pod Kolosalną Wantą i niezbadane kominy). Zjeżdżając Studnią z Mostkiem Piratów, mija się odchodzące z niej korytarze do Komina Pustynna Burza i nad Studnię Wścietoperzy. Idąc do Syfonu Końcowego drogą odkrywców, dochodzi się do meandra Korkociąg, Studni P.29 i Meandra, gdzie znajduje się kominek prowadzący do Jaskini Lodowej Litworowej. Za Meandrem odchodzi Korytarz Speleologów, skąd można przejść do Jaskini nad Dachem. Idąc dalej do syfonu, dochodzi się do Balkonu w Studni Taty. Dolna część Studni Taty nazywana jest Bazyliką. Z Balkonu odchodzi Korytarz Końcowy. Jest to dno Studni Flacha. Idąc dalej, dochodzi się do Syfonu Końcowego (−248 metrów).

Studnia Palidera – Sala Dantego – Bazylika. Ze Studni Palidera można dostać się do Sali Dantego. Jest to jedna z większych sal w jaskiniach tatrzańskich. Stąd mijając otwór Studni Flacha, dochodzi się do Studni Taty (78 metrów głębokości). Na jej dnie zwanym Bazyliką dociera się do korytarza prowadzącego do Syfonu Końcowego drogą odkrywców.

Sala Dantego – Syfon Końcowy przez Prosty Meander. W górnej części Sali Dantego znajduje się przejście do Sali pod Kolosalną Wantą, a dalej do Studni Wścietoperzy. Z dna studni droga prowadzi do Prostego Meandra, do kolejnej studni i Syfonu Piaszczystego. Dalej dochodzi się do Korytarza Końcowego, w którym korytarz łączy się z ciągiem prowadzącym ze Studni Palidera.

Studnia Flacha – Szczelina Strzygi. W korytarzu między Salą Dantego a Studnią Taty odchodzi ciąg do Studni Flacha (42 metry). Z dna studni droga prowadzi do meandra Ślimak, Kanionu z ciekiem wodnym, Partii Cocktail-Baru i Błotnej Salki. Znajduje się tu szczelina Zmora, która kończy się na powierzchni, w piargu u podnóży Ratusza Mułowego. Od Partii Cocktail-Baru odchodzi też korytarz do Szczeliny Strzygi, a dalej do syfonu i najniższego punktu jaskini (−352 metry).

Nad Studnią Wścietoperzy – Sala pod Trawersem – Studnia z Mostkiem Piratów – Komin Pustynna Burza – Partie Sądeckie. Nad Studnią Wścietoperzy odchodzi korytarz do Sali pod Trawersem, a następnie do Studni z Mostkiem Piratów. Ze studni prowadzi droga do Komina Pustynna Burza (67 metrów). Odchodzi stąd droga do Partii Sądeckich. Idąc nią, mija się Meander Majowy i dochodzi do rozdroża nad Franusiową Studnią:

a) przez Franusiową Studnię. Z dna studni dochodzi się do Studni Romea i Julii (58 metrów). Zjeżdżając studnią, mija się Balkon Julii. Z Balkonu idąc Meandrem Harlequin, dochodzi się do rozdroża. Odchodzą tu trzy ciągi: do końca meandra, do Korytarza Urojeniowego i Kanału Lewego i Prawego. Z dna Studni Romea i Julii korytarz prowadzi do sali Bar i kończy się w Kanale Lewym.

b) Trawersem nad Franusiową Studnią. Droga prowadzi Meandrem Majowym do Księżycowej Salki i Kaprawej Salki. Odchodzą stąd trzy korytarze: jeden kończy się zawaliskiem, drugi prowadzi do Sali Gwiazdeczki. Idąc trzecim, dochodzi się do Studni Oddziału PTTK „Beskid” (63 metry). Płynie nim woda. W dolnej części dochodzi tu korytarz z Sali Gwiazdeczki. Dalej zaczyna się studnia spadająca do jeziora Wielki Kłamca. Jest to największe podziemne jezioro tatrzańskie. Ma 20 metrów długości, gruszkowaty kształt, w najszerszym miejscu 6 metrów szerokości, maksymalną głębokość 3,5 metra. Jezioro otaczają pionowe ściany. Stąd prowadzi w dół Studnia Oddziałowa, z którego dna korytarzem dochodzi się do jeziora.

Komin Pustynna Burza – Partie CDN. Z dna Komina Pustynna Burza droga prowadzi do Studni P.16. Z dna studni korytarze prowadzą do Prostego Meandra.

Jaskinia nad Dachem

To druga jaskinia pod względem długości. Wejście do niej znajduje się w środkowej części Ratusza Mułowego, 54 metry poniżej Jaskini Lodowej Litworowej, na wysokości 1522 metrów n.p.m. Jaskinia, o bardzo trudnym dojściu do otworu wejściowego, uznawana była przez dłuższy czas za niezbyt atrakcyjną i mało obiecującą co do możliwości odkryć nowych korytarzy. Jednak 10 listopada 1990 r. grupa grotołazów z Sądeckiego Klubu Taternictwa jaskiniowego PTTK sforsowała na głębokości 30 m niski, ciasny korytarzyk odchodzący z dna studni P.14 i przedostała się do nieznanych dotąd partii jaskini. Jeszcze w tym samym miesiącu członkowie SKTJ odkryli łącznie 612 metrów nowych korytarzy, rozwiniętych na 111 metrach deniwelacji, znajdując jednocześnie połączenie z systemem jaskiniowym Ptasia Studnia - Lodowa Litworowa. Długość jaskini wynosi w chwili obecnej 750 metrów.

Opis jaskini

Jaskinia zaczyna się pochylnią prowadzącą do salki, skąd kolejna pochylnia dochodzi do Studni P.14. Z dna studni korytarz doprowadza do Studni Magazyniera. Tu w bok odchodzi korytarz prowadzący do Jaskini Lodowej Litworowej. Z dna studni natomiast korytarz prowadzi do meandra, a następnie do studni Mała Niagara. Z dna studni korytarz wiedzie do Studni z Rękawiczką. Tu odchodzą korytarze prowadzące do Ptasiej Studni. Ze studni odchodzi Ciąg Rzetelnej Informacji dochodzący do wąskiej szczeliny.

Jaskinia Lodowa Litworowa

Jest najmniejszą z jaskiń systemu. Wejście do niej znajduje się we wschodniej części Ratusza Mułowego na wysokości 1576 metrów n.p.m. Jej długość wynosi w chwili obecnej 460 metrów.

Otwór Jaskini Lodowej Litworowej

Opis jaskini

Jaskinia zaczyna się pionową szczeliną. Dochodzi ona do sali, skąd droga prowadzi do lodospadu, a dalej do Zacisku Zakopiańczyków i Korytarza pod Lodospad. Z Korytarza dochodzi się do Pierwszej Studni, Kaskad, Drugiej Studni i Trzeciej Studni. Z Trzeciej Studni odchodzi w bok korytarz do Ptasiej Studni. Dalej jaskinia kończy się namuliskiem.

Przyroda

W jaskini można spotkać w niewielkiej ilości nacieki. Nacieki grzybkowe występują przede wszystkim przy dnie Franusiowej Studni i w korytarzu między nią a Studnią Romea i Julii, polewy naciekowe w korytarzu między Studnią Oddziałową a Partiami Rozrywkowymi, a stalaktyty w górnej salce Partii Rozrywkowych.

Jaskinia jest prawdopodobnie odwadniana przez Lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej. Występują w niej liczne stałe zbiorniki wody, z których największe to Jezioro Wielki Kłamca i jeziorko pokrywające dno Studni Oddziału PTTK „Beskid”. W niektórych studniach (np. w Studni Palidera czy w Studni z Mostkiem Piratów) występuje deszcz podziemny. Niekiedy w studniach tworzą się duże wodospady, z których największy występuje w Studni Oddziałowej.

W Jaskini Lodowej Litworowej w okresie zimowym lód sięga do Zacisku Zakopiańczyków. W dużych ilościach występuje też na dnie pierwszej sali oraz na końcu Korytarza Pod Lodospad. Występuje tu ładna szata lodowa – stalaktyty, stalagmity, kolumny lodowe i zasłony.

Historia odkryć

W lipcu 1960 roku Janusz Flach odkrywa otwór Ptasiej Studni.

Dzień później zostaje odkryta Jaskinia Lodowa Litworowa.

W 1962 roku zostaje odkryta Jaskinia nad Dachem.

W sierpniu 1962 roku udaje się połączyć Ptasią Studnię i Jaskinię Lodową Litworową.

W listopadzie 1990 roku udaje się połączyć Ptasią Studnię i Jaskinię nad Dachem.

Bibliografia

1. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
2. Tatry polskie. Mapa topograficzna 1:10 000. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP, Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe, 1984.
3. Jerzy Grodzicki (red.): Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jaskinie Wschodniego Zbocza Doliny Miętusiej. Warszawa: PTPNoZ.