Obojczyk (zbroja): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne |
przepisanie + źródła |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
'''Obojczyk ''' – element [[Zbroja płytowa|zbroi płytowej]] chroniący górną części ramion, szyi oraz piersi<ref name="Warszawa">{{Cytuj książkę | nazwisko = Swaryczewski | imię = Andrzej | tytuł = Płatnerze krakowscy | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 61-62 | isbn = 83-01-07271-7}}</ref>. |
'''Obojczyk ''' – element [[Zbroja płytowa|zbroi płytowej]] chroniący górną części ramion, szyi oraz piersi<ref name="Warszawa">{{Cytuj książkę | nazwisko = Swaryczewski | imię = Andrzej | tytuł = Płatnerze krakowscy | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 61-62 | isbn = 83-01-07271-7}}</ref>. |
||
== Historia == |
|||
Obojczyk przybierał różne formy – od pojedynczej płyty po [[Folgi|folgowe]] konstrukcje z zawiasami. Początkowo był częścią [[hełm]]u – "wielkiego [[basinet]]u" oraz [[armet]]a. Używany również jako samodzielna część [[Zbroja|zbroi]] od połowy XV wieku, najczęściej jako uzupełnienie [[Salada|salady]], [[Łebka|łebki]] lub [[kapalin]]u w formie podbródka osłaniającego również dolną część twarzy. W miarę zaniku zbroi przekształcił się w [[ryngraf]]. |
|||
Obojczyk pojawił się ok. XV w. i stosowany był pierwotnie w [[Zbroja pełna|pełnej]] [[Zbroja płytowa|zbroi płytowej]], a następnie w [[Półzbroja|półzbroi]], jako osłona szczeliny powstającej między [[kirys]]em a [[hełm]]em. Od XVII w. zaczęto nosić go jako samodzielną osłonę na skórzanym [[Kolet|kolecie]], co wiązało się z powiększeniem jego rozmiarów. Ostatecznie uległ degradacji przekształcając się w [[ryngraf]] (rodzaj ozdobnego naszyjnika)<ref>{{Cytuj |autor = Eduard Wagner, Zoroslava Drobná, Jan Durdík |tytuł = Medieval Costume, Armour and Weapons |data = 2014-05-05 |data dostępu = 2022-05-10 |isbn = 978-0-486-32025-0 |wydawca = Courier Corporation |url = https://books.google.pl/books?id=uACVAwAAQBAJ&pg=PA41&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | s = 41 |język = en}}</ref><ref name="Kwaśniewicz">{{Cytuj |autor = Włodzimierz Kwaśniewicz |tytuł = Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego |data = 2005 |isbn = 83-11-10063-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 86}}</ref>. |
|||
Obojczyk był popularnie stosowany również w średniowiecznej Polsce. Od XVII w. stał się elementem zbroi [[Husaria|husarskiej]] oraz używano go jako samodzielną osłonę w formacjach [[Lekka jazda|lekkiej jazdy]]<ref name="Kwaśniewicz" />. |
|||
== Budowa == |
|||
Obojczyk przybierał zróżnicowane formy, najczęściej występując w postaci dwóch metalowych płyt spinanych na ramionach. W rozbudowanej wersji wyposażony w wysoki podbródek stanowił uzupełnienie niektórych typów hełmów otwartych osłaniając dolną część twarzy (np. w przypadku [[Salada|salady]] czy [[kapalin]]u). Natomiast w niektórych typach hełmów zamkniętych, funkcję obojczyka pełniła przedłużona w dół część [[Dzwon (część hełmu)|dzwonu]] hełmu<ref name="Kwaśniewicz" /><ref>{{Cytuj |autor = Ewart Oakeshott |tytuł = European Weapons and Armour: From the Renaissance to the Industrial Revolution |data = 2012 |data dostępu = 2022-05-10 |isbn = 978-1-84383-720-6 |wydawca = Boydell Press |url = https://books.google.pl/books?id=NkD86JPgCS4C&pg=PA111&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | s = 111-113, 121-122, 214-217 |język = en}}</ref>. |
|||
W Polsce był używany w klasycznej formie u schyłku średniowiecza. W wieku XVII był uzbrojeniem ochronnym lekkiej jazdy, w XVII i XVIII częścią zbroi husarskiej. |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 20:53, 10 maj 2022
.jpg)
Obojczyk – element zbroi płytowej chroniący górną części ramion, szyi oraz piersi[1].
Historia
Obojczyk pojawił się ok. XV w. i stosowany był pierwotnie w pełnej zbroi płytowej, a następnie w półzbroi, jako osłona szczeliny powstającej między kirysem a hełmem. Od XVII w. zaczęto nosić go jako samodzielną osłonę na skórzanym kolecie, co wiązało się z powiększeniem jego rozmiarów. Ostatecznie uległ degradacji przekształcając się w ryngraf (rodzaj ozdobnego naszyjnika)[2][3].
Obojczyk był popularnie stosowany również w średniowiecznej Polsce. Od XVII w. stał się elementem zbroi husarskiej oraz używano go jako samodzielną osłonę w formacjach lekkiej jazdy[3].
Budowa
Obojczyk przybierał zróżnicowane formy, najczęściej występując w postaci dwóch metalowych płyt spinanych na ramionach. W rozbudowanej wersji wyposażony w wysoki podbródek stanowił uzupełnienie niektórych typów hełmów otwartych osłaniając dolną część twarzy (np. w przypadku salady czy kapalinu). Natomiast w niektórych typach hełmów zamkniętych, funkcję obojczyka pełniła przedłużona w dół część dzwonu hełmu[3][4].
Przypisy
- ↑ Andrzej Swaryczewski: Płatnerze krakowscy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 61-62. ISBN 83-01-07271-7.
- ↑ Eduard Wagner, Zoroslava Drobná, Jan Durdík, Medieval Costume, Armour and Weapons, Courier Corporation, 5 maja 2014, s. 41, ISBN 978-0-486-32025-0 [dostęp 2022-05-10] (ang.).
- ↑ a b c Włodzimierz Kwaśniewicz, Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego, Warszawa: Bellona, 2005, s. 86, ISBN 83-11-10063-2.
- ↑ Ewart Oakeshott, European Weapons and Armour: From the Renaissance to the Industrial Revolution, Boydell Press, 2012, s. 111-113, 121-122, 214-217, ISBN 978-1-84383-720-6 [dostęp 2022-05-10] (ang.).