Kraśniczek diamentowy
| Stagonopleura guttata[1] | |||
| (Shaw, 1796) | |||
_(cropped).jpg) Zdjęcie wykonane w Parku Narodowym Little Desert, Wiktoria | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kraśniczek diamentowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Kraśniczek diamentowy[4], amadyna diamentowa[5], amadyna diamantka[6] (Stagonopleura guttata) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae), zamieszkujący Australię.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał George Shaw w 1796 na podstawie holotypu ze zbiorów Leverian Museum (zbiory Levera)[7], pochodzącego z okolic Sydney[2]. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Loxia guttata[7]. Obecnie (2018) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Stagonopleura[8]. Na przestrzeni lat różni autorzy umieszczali gatunek także w rodzajach Emblema, Zonaeginthus i Spermestes[5]. Gatunek monotypowy[2][5][8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 12 cm, masa ciała 14,1–22,7 g[2], rozpiętość skrzydeł blisko 26 cm[5]. Głowa jasna, u samic bardziej szara, u samca biała. Kantarek czarny. Ogon czarny, podobnie jak pasek na piersi. Boki ciała zdobią białe kropki. Kuper i dziób czerwone. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy; samice są jaśniejsze od samców. Uzyskano trzy mutacje recesywne: cynamonową (części ciała w naturze czarne są tu brązowe), pastelową i żółtą (dziób i kuper są żółte)[5].
Zasięg[edytuj | edytuj kod]
Kraśniczki diamentowe występują w południowo-wschodniej Australii, od południowo-centralnego i południowo-wschodniego Queenslandu (w większości zboczy Wielkich Gór Wododziałowych[9]) po południowo-wschodnią Australię Południową (na południe po południowy Półwysep Eyrego, na Wyspie Kangura rzadkie) oraz południową Wiktorię[2].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia są różnorodne tereny zdominowane przez eukaliptusy z trawiastym podszytem, w tym lasy i mallee[10]. Ich pożywienie stanowią nasiona traw i roślin zielnych, w tym komosy (Chenopodium) i iglic (Erodium)[2]. Żyją w niewielkich stadach, okazjonalnie można je spotkać w parkach i ogrodach. W większości są to ptaki osiadłe. Jedynie niektóre ptaki z nadmorskich populacji, żyjących na dużej wysokości n.p.m., zimą przenoszą się na obszary położone bardziej na północ[5].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Lęgi stwierdzono w każdym miesiącu z wyjątkiem czerwca i lipca; trwają głównie od sierpnia do stycznia. Przeważnie ptaki te gniazdują w małych koloniach, liczących do 30 gniazd[2]. Gniazdo ma tunel wejściowy o długości osiągającej 15 cm; wyściełane jest delikatnymi trawami i pierzem. Umieszczone jest na drzewie lub krzewie o gęstym ulistnieniu[9]. U jego wejścia niekiedy znajdują się kwiaty (podczas jednego z badań odnotowano je w 70% gniazd); ich obecność zdaje się wynikać z preferencji co do długości łodyg użytych do budowy gniazda – na wybór łodygi wpływa jej długość, nie obecność kwiatu na końcu[11]. Zniesienie liczy 4–9 jaj. Inkubacja trwa blisko 13 dni, wysiadują obydwa ptaki z pary[9]. W niewoli osobniki młodociane opuszczają gniazdo po 22–24 dniach, usamodzielniają się po blisko 45 dniach życia[5].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje kraśniczka diamentowego za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) od 2022 roku. Wcześniej, od 2012 był uznawany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern), a w latach 2000–2008 jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Zagrożeniem dla tych ptaków jest niszczenie środowiska ich życia (poprzez nadmierny wypas, wypalanie traw, przesalanie gleby, gatunki inwazyjne we florze) oraz konkurencja z innymi gatunkami (np. krasnogonkami czerwonobrewymi, Neochmia temporalis)[10]. Gatunek hodowany w niewoli[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stagonopleura guttata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g Payne, R.: Diamond Firetail (Stagonopleura guttata). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-02-02].
- ↑ Stagonopleura guttata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-30].
- ↑ a b c d e f g h Daša Wernerova. Hodowla i mutacje amadyny diamentowej. Stagonopleura guttata. „Nowa Exota”. 1/2018. s. 24–26. ISSN 1214-8962.
- ↑ Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 212. ISBN 83-09-01320-5.
- ↑ a b George Shaw. Loxia guttata. „Musei Leveriani explicatio, anglica et latina”. 2 (6), s. 47–48, 1796.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ a b c Alex Gardner: Stagonopleura guttata diamond firetail. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2007. [dostęp 2018-02-02].
- ↑ a b Diamond Firetail Stagonopleura guttata. BirdLife International. [dostęp 2022-08-24].
- ↑ Angela McGuire & Sonia Kleindorfer. Nesting success and apparent nest-adornment in Diamond Firetails (Stagonopleura guttata). „Emu”. 107, s. 44–51, 2007. DOI: 10.1071/MU06031.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).