Stampa
46°20′N 9°35′E/46,333333 9,583333
 Most w Stampie | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kanton | |||
| Okręg | |||
| Gmina | |||
| BFS Nummer | |||
| Powierzchnia |
94,85 km² | ||
| Wysokość |
994 m n.p.m. | ||
| Populacja (31 grudnia 2008) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
081 | ||
| Kod pocztowy |
7605 | ||
| Tablice rejestracyjne |
GR | ||
Położenie na mapie Szwajcarii  | |||
| 46°20′N 9°35′E/46,333333 9,583333
| |||
Stampa – miejscowość w gminie Bregaglia w Szwajcarii, w kantonie Gryzonia, w regionie Maloja. Do 31 grudnia 2009 roku samodzielna gmina[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie gminy podczas wykopalisk archeologicznych odnaleziono pochówki z czasów rzymskich[3].
Od 1327 roku poświadczony jest na terenie dawnej gminy kościół San Giorgio w Borgonovo, którego współczesne zabudowania są rezultatem prac budowlanych zakończonych w 1694 roku[4].
Gmina została wspomniana w dokumentach jako Stamppa w 1354 roku[1].
W 1699 roku w gminie wybudowano most na rzece Mera[5][6]. 27 sierpnia 1834 roku Mera wylała ze swojego koryta i doprowadziła do powodzi, która zniszczyła kilka ulic i domów na terenie gminy[7].
Od 1533 istniała w Stampie gmina protestancka z własnym kaznodzieją (od 1549)[1].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
W 2006 roku Stampa była rozległa na 94,7 km² (36.6 sq mi). 14,2% tej powierzchni stanowiła ziemia rolnicza, a 18,8% lasy. 0,8% terenu Stampy było zabudowane przez drogi lub budynki, a 66,1% gminy stanowiły grunty nieużytkowe (rzeki, góry, lodowce)[8].
Stampa znajduje się w Alpach Retyckich u stóp Przełęczy Maloja w dolinie, wraz ze wsiami Borgonovo, Coltura, Montaccio, Caccior, Cavril oraz Canova[1].
W okolicach Stampy znajduje się jezioro Lägh da Cavloc.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
W Stampie 31 grudnia 2008 roku mieszkało 595 osób[1]. W 2000 roku 8,5% populacji gminy stanowiły osoby urodzone poza Szwajcarią.
W 2000 roku 28% populacji mówiło w języku niemieckim, 69% w języku włoskim, a 2% w języku romansz[1]. W tym samym roku 30% populacji deklarowało przynależność do wyznania katolickiego[9].
Zmiany w liczbie ludności na przestrzeni lat przedstawia poniższy wykres[1]:
Znani obywatele[edytuj | edytuj kod]
Z gminy Stampa pochodzili spokrewnieni ze sobą malarze Augusto Giacometti i Giovanni Giacometti, synowie tego ostatniego: rzeźbiarz Alberto Giacometti, projektant wyposażenia wnętrz Diego Giacometti i architekt Ernesto Giacometti oraz ich kuzyn, prawnik konstytucyjny Zaccaria Giacometti[10]. Z wyjątkiem tego ostatniego zostali oni pochowani na cmentarzu w Borgonovo[11].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Stampy znajduje się wpisany do Listy A rejestru zabytków zbudowany w 1723 roku zamek Castelmur[12]. Właściciel budynku – Giovanni de Castelmur – gruntownie wyremontował go w 1854 roku. Od 1961 roku, po jego sprzedaniu przez spadkobierców rodziny Castelmur, w budynku znajduje się muzeum[13].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Mur zamku -
Widok od strony dziedzińca -
Widok na zamek od strony południowej, wraz z panoramą -
Salon wewnątrz zamku
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Adolf Collenberg, Stampa [online], Historisches Lexikon der Schweiz, 2016 [dostęp 2021-04-02] (niem.).
- ↑ Katalog der Deutschen Nationalbibliothek [online], portal.dnb.de [dostęp 2021-04-02].
- ↑ Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 445–447 (niem.).
- ↑ Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 450 (niem.).
- ↑ Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 453 (niem.).
- ↑ Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 455 (niem.).
- ↑ Stampa | eLexikon | Graubünden. Fortsetzung – Stampa [online], peter-hug.ch [dostęp 2021-04-02].
- ↑ Swiss Statistics - Find Commune [online], web.archive.org, 4 września 2011 [dostęp 2021-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-04].
- ↑ Lexicon istoric retic – Stampa [online], e-lir.ch [dostęp 2021-04-02].
- ↑ Leza Dosch, Giacometti [online], Historisches Lexikon der Schweiz, 2006 [dostęp 2021-04-02] (niem.).
- ↑ Adolf Collenberg, Borgonovo [online], Historisches Lexikon der Schweiz [dostęp 2021-04-16] (niem.).
- ↑ A-Objekte [online], KGS Inventar, 28 czerwca 2010 [dostęp 2021-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-28].
- ↑ Graubuenden grisons: Schloss Castelmur chateau de Castelmur [online], www.swisscastles.ch [dostęp 2021-04-02].