Stanisław Janik (organmistrz)
 Stanisław Janik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
Stanisław Janik (ur. 27 kwietnia 1838 w Krośnie, zm. 21 listopada 1916 tamże) – polski organmistrz epoki romantyzmu i późnego romantyzmu[1], rzeźbiarz, stolarz i snycerz. Wiceburmistrz Krosna[2] w latach 1896–1903, wcześniej wieloletni pracownik i członek zarządu (asesor) Urzędu Miasta Krosna w latach 1890–1895; współzałożyciel[3] i naczelnik jednostki Straży Pożarnej (wówczas Ochotniczej Straży Ogniowej) w Krośnie od 1889[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Przyszedł na świat w 1838 jako syn Jędrzeja i Katarzyny z Widziszewskich[2]. Prowadził zakład stolarski i pracownię organmistrzowską w Krośnie, która była jedną z prężniejszych na terenie ówczesnej Galicji (ustępowała tylko lwowskiej – prowadzonej przez Jana Śliwińskiego)[5]. Jednym z jego najwybitniejszych uczniów był Tomasz Fall, który od 1877 jako czeladnik podjął zatrudnienie w pracowni Stanisława Janika. Tam też zdobył tytuł majstra[6]. Był wieloletnim pracownikiem Urzędu Miasta Krosna (od 1878), a następnie członkiem zarządu (asesorem) w krośnieńskim magistracie w latach 1890–1895 (m.in. za kadencji Modesta Humieckiego) oraz wiceburmistrzem Krosna w latach 1896–1903 (za kadencji Feliksa Czajkowskiego)[7], kiedy to ukończył 65 lat i przeszedł na emeryturę. Po erygowaniu Ochotniczej Straży Ogniowej w Krośnie w 1889 został jej pierwszym naczelnikiem[8]. Piastował także funkcję przewodniczącego krośnieńskiego Wielkiego Cechu Rzemiosła. Brał aktywny udział w działalności towarzystwa zawodowego organmistrzów. W 1898 uczestniczył w zjeździe organmistrzów Galicji zorganizowanym przez prof. Rudolfa Schwarza w sali Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie[9]. W latach 1906–1910 mieszkał w Krakowie (przy ul. Lubicz 38).
Był dwukrotnie żonaty: z Katarzyną Kulikowską (zmarła przedwcześnie) i Zofią Laskowską (wdowa po Franciszku Gieckiewiczu)[10]. Zmarł w 1916 w Krośnie, mając 78 lat i spoczął na miejscowym Starym Cmentarzu[11].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
Był twórcą kilkudziesięciu instrumentów organowych. Do czasów współczesnych zachowały się m.in.:
- organy w kościele św. Michała Archanioła w Binarowej (zbudowane w 1865)[12],
- organy w kościele Imienia Maryi w Bączalu Dolnym (zbudowane we współpracy z Tomaszem Fallem w 1879)[13],
- organy w kościele NMP Królowej Polski w Ostrowie[14],
- organy w kościele MB Nieustającej Pomocy w Buczu (w 1959 przeniesione z Jadowników)[15],
- organy w kościele św. Michała Archanioła w Klimkówce[16],
- organy w kościele św. Małgorzaty w Raciborowicach (zbudowane w 1887)[17],
- organy w kościele Opatrzności Bożej w Trzebosi (zbudowane w 1887)[18],
- organy z kościele św. Magdaleny w Brzyskach (zbudowane około 1895).
Ponadto wykonał także:
- nastawę ołtarza głównego w kościele kapucyńskim Podwyższenia Krzyża Świętego w Krośnie (wspólnie z Romualdem Łapczyńskim z Krakowa, 1879)[19],
- ołtarze boczne w kościele kapucyńskim Podwyższenia Krzyża Świętego w Krośnie (1899)[20],
- dekoracje snycerskie i prace stolarskie w drewnianym kościele św. Wojciecha w Krośnie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Szczyrzycki Gościniec - Najciekawsze Informacje o Regionie - Szczyrzyckie organy [online], szczyrzyc.in [dostęp 2019-11-23].
- ↑ a b 245, Stanisław Janik – rzeźbiarz, organmistrz i wiceburmistrz Krosna* [online], Wirtualne Muzeum Zabytkowych Instrumentów Muzycznych, 7 lutego 2019 [dostęp 2019-11-23] (pol.).
- ↑ 1900, Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem : 1875-1900 [online], dlibra.biblioteka.tarnow.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie [online], www.kmkrosno.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Jan Śliwiński [online], www.kuriergalicyjski.com [dostęp 2019-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-30].
- ↑ Tomasz Fall - Parafia św. Mikołaja w Bochni [online], mikolajbochnia.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-24].
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, 1890–1903.
- ↑ Historia - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie [online], www.kmkrosno.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-20].
- ↑ Żebrowscy [online], www.kuriergalicyjski.com [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-30].
- ↑ Aktualny spis istniejących grobów na starym cmentarzu w Krośnie 2015-2016 [online], krosno.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-02].
- ↑ Ewa Gorczyca, Stary Cmentarz w Krośnie [online], Nowiny, 2 listopada 2005 [dostęp 2019-11-23] (pol.).
- ↑ Diecezjalne Studium Organistowskie w Rzeszowie [online], www.dsorzeszow.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ NASZ KOŚCIÓŁ PARAFIALNY + FOTO, VIDEO [online], Parafia Bączal Dolny [dostęp 2019-11-23] (pol.).
- ↑ Ostrów ( Kościół NMP Królowej Polski) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Jadowniki ( Kościół św. Prokopa Opata) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Klimkówka ( Kościół św. Michała Archanioła ) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Raciborowice ( Kościół św. Małgorzaty) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Cantate Domino canticum novum [online], niedziela.pl [dostęp 2019-11-23] (pol.).
- ↑ Historia klasztoru [online], Kapucyni - Krosno [dostęp 2019-11-23] (pol.).
- ↑ Kościół oo. Kapucynów [online], visitkrosno.pl [dostęp 2019-11-23].