Stanisław Groniowski

Stanisław Antoni Groniowski

Data i miejsce urodzenia	12 marca 1895 Warszawa
Data i miejsce śmierci	wrzesień 1939 Prużana
Zawód, zajęcie	prawnik, archiwista
Odznaczenia

Stanisław Antoni Groniowski (ur. 12 marca 1895 w Warszawie, zm. we wrześniu 1939 w Prużanie) – polski prawnik, archiwista.

Życiorys

Ukończył w 1913 roku Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Łodzi, następnie – Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego w 1922 roku. Już w latach szkolnych należał do Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich, a w czasie studiów należał do OMN Szkół Wyższych (od 1915 roku) i kierownictwa OMN „Zarzewie”. Był również członkiem POW (w latach 1916–1918).

W listopadzie 1918 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i jako podoficer walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 10 pułku artylerii polowej.

W latach 1920–1921 pracował w centrali Towarzystwa Straży Kresowej, od końca 1921 roku w Archiwum Głównym Akt Dawnych, początkowo jako asystent, a od 1928 roku – jako archiwista, aż do wybuchu II wojny światowej. W Archiwum pracował głównie nad systematyzacją, opracowaniem i inwentaryzacją akt władz wymiaru sprawiedliwości i sądów polskich XIX wieku (1807–1876).

Pracując zawodowo, czynnie pracował społecznie. Był bratem zetowym i członkiem Związku Patriotycznego. Od 1924 roku należał do Związku Młodej Polski. W latach 1924–1925 był członkiem Narodowej Partii Robotniczej. Należał do Senioratu OMN (od 1926 roku – członek Zarządu Głównego Związku Senioratu), później ZPMD (wiceprezes i członek Rady Naczelnej). W 1926 roku wszedł do Związku Naprawy Rzeczypospolitej.

W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany jako podporucznik rezerwy. Zginął w walce we wrześniu 1939 roku.

Wybrane publikacje

• Adiunkt Archiwum Ogólnego Krajowego w powstaniu narodowym (szkic, „Archeion”, 1930)
• Rok 1830 w polskich archiwach państwowych. Archiwum Główne (opracowanie archiwoznawcze, „Archeion”, 1930)
• Archiwum Komisji Rządowej Sprawiedliwości Królestwa Polskiego Ministerium Sprawiedliwości (nieopublikowana rozprawa, 1931)
• O Dyrekcji Sprawiedliwości i jej Archiwum (nieopublikowana rozprawa, 1932)
• Zebranie i opracowanie dokumentacji archiwalnej oraz redakcja pamiętnika Bogdana Hutten-Czapskiego, Sześćdziesiąt lat życia politycznego i towarzyskiego, 1-2, wydanego nakładem Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1936 (Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa). Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, 1-2,. Berlin 1936.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Medal Niepodległości (19 czerwca 1938)

Życie prywatne

Stanisław Groniowski był synem Adama, lekarza rentgenologa i Eugenii Reginy z Brodzkich. 27 kwietnia 1930 roku ożenił się z Wandą Kopczyńską (lekarką stomatologiem). Od 1937 roku mieszkali w Warszawie przy ulicy Ursynowskiej 12.

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 232. [dostęp 2021-07-23].
• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939.
• Adam Stebelski: Groniowski Stanisław Antoni. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 8. Wrocław – Kraków – Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960, s. 634–635.
• Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.