Stradonice (Nižbor)
50°00′N 14°01′E/49,992500 14,021389| wieś | |
 Stradonice, centrum | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Kraina | |
| Powierzchnia |
9,97 km² |
| Populacja • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
267 05 |
Położenie na mapie kraju środkowoczeskiego  | |
Położenie na mapie Czech  | |
| 50°00′N 14°01′E/49,992500 14,021389
| |
Stradonice – wieś w Czechach, w gminie Nižbor, w powiecie Beroun, w kraju środkowoczeskim.
Nad Stradonicami znajdują się pozostałości celtyckiego oppidum Stradonice.
Gmina Nižbor składasię z trzech części:
- Nižbor,
- Stradonice,
- Žloukovice.
Położenie i opis[edytuj | edytuj kod]
Wieś znajduje się na Wyżynie Krzywoklatskiej (cz. Křivoklátská vrchovina), w dorzeczu Berounki. Leży na wschód od Nižbora i na zachód od Hýskova. Historyczne centrum wsi znajduje się na prawym brzegu Berounki, pod Hradištěm (380 m n.p.m.). Nowe domy powstają w stronę Nižbora. Na lewym brzegu Berounki znajduje się osada chat. W Stradonicach znajduje się restauracja.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze osiedle celtyckie – oppidum Stradonice – powstało prawdopodobnie w II w. p.n.e.[1]
Kolejne pochodzi z I-III w., czyli z okresu osiedlenia się plemion germańskich[1].
Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z zapisków żeńskiego klasztora św. Jerzego w Pradze z lat 1227 i 1233. Stradonice już wcześniej należały do klasztora, ale wcześniejsze dokumenty spłonęły w 1142 r.[1]
W 1382 r. Stradonice zostały uznane przez króla Wacława IV za niepodzielną część państwa nižborskiego. Pozostały nią do 1848 r.[1]
Kolejna wzmianka o wsi pochodzi z 1538 r., z tzw. rejestru nižborskiego (registru nižborskiego), w którym zapisano 11 poddanych ze Stradonic. Wymieniony został m.in. ród Krabców (cz. Krabců), który żyje w Stradonicach do dnia dzisiejszego (dane z 2001 r.)[1].
W 1721 r. został założony cmentarz. W latach 1771–1772, w czasie zarazy, niewielki cmentarz został powiększony. Przy cmentarzu stoi kaplica św. Liboriusa (cz. svatý Libor). Pierwotna drewniana kaplica została w 1838 r. przebudowana na drewniany kościół filialny[1].
2 sierpnia 1877 r. syn grabarza Libora Lébra znalazł skarb – garnek z ok. 200 celtyckimi monetami. To znalezisko rozsławiło Stradonice i spowodowało gorączkę złota[1].
W 1902 r. zbudowano w Stradonicach grawitacyjny wodociąg[1].
W 1963 r. postawiono kładkę, którą zniszczyła powódź w 2002 r. Uroczyste otwarcie nowej nastąpiło 26 marca 2003 r.
Atrakcje[edytuj | edytuj kod]
- oppidum Stradonice
- kaplica św. Liboriusa
- grób Františka Nepila
Legendy[edytuj | edytuj kod]
Na Hradišti znajduje się krzyż zwany Prachovým krzyżem. Wiąże się z nim legenda o Franciszku Prachovym (cz. Františku Prachovi), który postawił tam chałupę i szukał złotego skarbu. Zabił go leśny duch Dyma, a chałupa spłonęła. O krzyżu się mówi, że stale zapada się w ziemię[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Literatura[edytuj | edytuj kod]
Viktor Palivec: Hájemství zelené: Výpravy do krajin tiché radosti a krásy, Středočeské nakladatelství a knihkupectví, 1. vyd., Praha 1981, 145, [2]