Na króla rzymskiego wybrany został za życia swego ojca Karola IV w roku 1376 (został koregentem), co wywołało oburzenie elit państwa. Koronowany został 6 lipca 1376. Rozrost władzy udzielnych książąt, rosnący partykularyzm i podziały spowodowały upadek władzy centralnej. Wacław IV starał się lawirować między zwalczającymi się nawzajem miastami i wielkimi właścicielami ziemskimi, co zaowocowało utratą zaufania społecznego.
W katedrze w Monza jest zachowany wizerunek przedstawiający koronację Wacława na króla Italiiżelazną koroną w obecności sześciu pozostałych elektorów. Wizerunek został prawdopodobnie wykonany wyłącznie w celu wzmocnienia roszczeń katedry do przechowywania żelaznej korony. Sam fakt koronacji jest kwestionowany przez historyków.
Podobnie jak ojcu, Wacławowi zależało na rozwoju własności wewnątrz własnego rodu, ale brakło mu zdolności i zręczności Karola IV, toteż po śmierci Karola opozycja zaczęła mu grozić detronizacją. Zagrożenie to stało się tym bardziej realne gdy brat stryjeczny króla Jodok z Moraw uwięził go przejściowo (1394). Wreszcie w Oberlahnstein ogłoszono detronizację Wacława jako króla niemieckiego obierając monarchą Ruprechta z Palatynatu.
Wacław był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Joanna Bawarska, a drugą Zofia Bawarska. Oba związki, podobnie jak wiele małżeństw innych Luksemburgów, okazały się bezpotomne.
