Rysostrzępiak porysowany
_P._Kumm_185170.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rysostrzępiak porysowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Pseudosperma rimosum (Bull.) Matheny & Esteve-Rav. Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 31 (2019) | |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Rysostrzępiak porysowany, strzępiak porysowany (Pseudosperma rimosum (Bull.) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Agaricus rimosus. W 1871 r. Paul Kummer, przeniósł go do rodzaju Inocybe[1]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Matheny i Esteve-Rav. w 2019 r.[1]
Synonimów naukowych ma ponad 50[2]:
Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę polską strzępiak porysowany. Wówczas gatunek ten opisywany był w Polsce pod naukową nazwą Inocybe fastigiata (Schaeff.) Quel.). W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako strzępiak strzępkowaty, strzępiak popękany i bedłka popękana[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Pseudosperma wszystkie nazwy polskie są niespójne z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę rysostrzępiak porysowany[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2–8 cm, u młodych okazów stożkowato-wypukły, u starszych zazwyczaj stożkowaty z wyraźnym ostrym garbem, czasami płasko rozpostarty z garbem. Brzeg prosty, promieniście popękany, czasami znajdują się na nim resztki osłony w postaci białych włókienek. Powierzchnia jedwabista, pokryta promieniście włókienkami. Ma kolor od oliwkowo-cytrynowego do brązowego. Szczyt zwykle jest ciemniejszy[5].
Przy trzonie zatokowato-wycięte, cienkie z jasnym ostrzem. Mają barwę od cytrynowooliwkowej do brudnooliwkowej[5].
Wysokość 4–12 cm, grubość 0,5–1,5 cm, kształt cylindryczny, z niewielką bulwką u podstawy. Powierzchnia biała, czasami z oliwkowym odcieniem. W szczytowej części jest wyraźnie oszroniony, w dolnej włókienkowaty. U starszych owocników powierzchnia staje się łuskowata. Czasami trzon jest gładki, jedynie u samego szczytu delikatnie oszroniony[5].
Biały z atłasowym połyskiem. Ma zapach spermy, brak wyraźnego smaku[5].
Ochrowobrązowy[6]. Zarodniki eliptyczno-fasolkowate, czasami z niewielkim dzióbkiem, zdarzają się też zarodniki nieregularne. Mają rozmiar 8,5–10 – 16 × 5,5–7 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji, Australii i Nowej Zelandii[7]. W Polsce jest pospolity[3]. Pospolity jest również w całej Europie Środkowej – prawdopodobnie jest to tutaj najczęstszy gatunek strzępiaka[8]>.
Rośnie w lasach liściastych i iglastych, wzdłuż dróg leśnych, w parkach, ogrodach. Preferuje podłoże gliniaste i gleby zasadowe. Pojawia się od wczesnego lata do późnej jesieni[8].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb trujący dla człowieka. Zawiera muskarynę, spożywanie grozi śmiercią. Już w kwadrans po spożyciu następuje wzmożone pocenie się, zwężenie źrenic, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia krążenia, utrata przytomności[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-03-22].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.