Substrat językowy
Substrat językowy (łac. substratum, „podłoże”) – pierwotne podłoże językowe[1] (lub etniczno-językowe[2]) na określonym obszarze zamieszkanym później przez ludność używającą innego języka[1][2]. Substrat zazwyczaj pozostawia pewne ślady w nowszym języku[1][2][3].
Wpływem jakiegoś substratu można wyjaśnić obecność różnych zmian i elementów niesystemowych w nowym języku[4]. Oddziaływaniem substratu tłumaczy się m.in. pewne zjawiska fonologiczne, na przykład przesuwkę germańską[3].
Gwary północno-wschodniej Polski, podobnie jak polszczyzna północnokresowa, powstały na substracie białorusko-litewskim. Śladami substratu białoruskiego w tych gwarach jest m.in. akanie, ruchomy akcent, występowanie spółgłoski r [r] w miejsce ogólnopolskiego rz [ʒ] (np. reka, treba wobec ogólnopolskiego rzeka, trzeba)[1].
Substratem na terenie obecnej Francji były języki celtyckie Gallów, Belgów i Akwitańczyków (wspomnianych przez Cezara), zastąpione przez łacinę, a następnie przez wywodzące się z niej języki romańskie, zwłaszcza nowożytny francuski[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Halina Karaś, Substrat językowy, [w:] Dialekty i gwary polskie: Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych [online], Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2017-09-06].
- ↑ a b c Substrat, [w:] Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 11, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 86.
- ↑ a b Zbigniew Gołąb, Adam Heinz, Kazimierz Polański, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 542–543.
- ↑ substrát, [w:] Jozef Mistrík i inni, Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 426–427, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- ↑ Krzysztof T. Witczak, Andrzej P. Kowalski, Nostratyka. Wspólnota językowa indoeuropejska, [w:] Stanisław Tabaczyński i inni red., Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012, s. 835, ISBN 978-83-7177-791-2, OCLC 827712664 [dostęp 2017-09-06].