Surykatka szara

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Surykatka)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Surykatka szara
Suricata suricatta[1]
(Schreber, 1776)[2]
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Podgromada żyworodne
Infragromada łożyskowce
Rząd drapieżne
Rodzina mangustowate
Rodzaj Suricata
Desmarest, 1804[3]
Gatunek surykatka szara
Synonimy

Rodzaju:

Gatunku:

  • Viverra suricatta Schreber, 1776[2]
Podgatunki[7]
  • S. s. iona Cabral, 1971
  • S. s. marjoriae Bradfield, 1936
  • S. s. suricatta (Schreber, 1776)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania
Główny obszar występowania surykatek
Systematyka Systematyka w Wikispecies
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku

Surykatka szara[9], surykatka[10] (Suricata suricatta) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny mangustowatych. W Afryce oraz krajach anglojęzycznych znana jest pod nazwą meerkat. Ta nazwa została błędnie zaczerpnięta z języka niderlandzkiego, a tłumaczyć ją można jako kot jeziorowy. W niderlandzkim surykatka zawsze była nazywana stokstaartje, a niderlandzkie słowo meerkat odnosi się do koczkodana.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Surykatka szara występuje w zależności od podgatunku[11]:

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy opisał w 1776 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber pod nazwą Viverra suricatta[2]. Jedyny przedstawiciel rodzaju surykatka[9] (Suricata) opisanego w 1804 roku przez francuskiego zoologa Anselme’a Gaëtana Desmaresta[3].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Suricata, suricatta: południowo-afrykańska nazwa suricat, suricate lub surikate dla surykatki[12].
  • Ryzaena (Rysaena, Rhyzaena): gr. ῥυζεω rhuzeō „warczeć”[13].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samców 24,5-29 cm, samic 26–28,5 cm, długość ogona samców 20,5-24 cm, samic 19–23 cm, długość tylnej stopy 6,3–7,4 cm, samic 6,5–7,4 cm, długość ucha samców średnio 2,1 cm (1,9–2,3 cm), samic średnio 1,9 cm (1,7–2 cm); masa ciała samców 626–797 g, samic 620–969 g[11]. Samice stają się znacznie większe i cięższe po zajęciu pozycji dominującej, osiągając ciężar ciała wynoszący średnio 750 g; u niedominujących samic masa ciała średnio wynosi 710 g[11]. Odstawione od mleka młode osiągają średnio 1-4% masy ciała na godzinę podczas każdego ranka w okresie ich szczytowego magazynowania zasobów (35-75 dzień życia)[14]. Smukła sylwetka, wierzch ciała jasnopopielaty z czarnym, poprzecznym pręgowaniem. Głowa biała, uszy czarne. Ogon ciemno żółty o czarnym końcu.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi dzienny tryb życia, zazwyczaj w stadach zajmujących określone terytorium. Liczące do 30 osobników stado składa się zwykle z dwóch lub trzech grup rodzinnych. Grupę rodzinną tworzy przystępująca do rozrodu para oraz ich potomstwo, które nie osiągnęło jeszcze dojrzałości płciowej. Dominujące samce są ojcami większości narodzonych młodych we wszystkich grupach[15]. Na terenie otwartym surykatki kopią nory, lecz gdy jest to możliwe, korzystają ze skalnych szczelin.

Surykatki mają silnie rozwinięte zachowania socjalne. Wykazują wiele zachowań antydrapieżniczych, od sygnałów alarmowych po czynną, grupową obronę przed atakującym drapieżnikiem. W czasie żerowania co najmniej jeden z członków stada zajmuje pozycję w najwyższym punkcie terenu i obserwuje otoczenie. W razie niebezpieczeństwa strażnik wydaje odpowiedni do zagrożenia dźwięk alarmowy, na który stado reaguje stosownie do sytuacji.

Starsze surykatki uczą młode, jak obchodzić się ze zdobyczą, organizując dla nich „szkoły łowieckie”. Najpierw młoda surykatka dostaje martwe zwierzę (np. skorpiona) w celu poznania ofiary, następnie zaś żywe, nieuzbrojone zwierzę (np. skorpiona bez żądła). Dopiero na końcu młoda surykatka dostaje żywe, uzbrojone zwierzę (np. skorpiona z żądłem) w celu jak najszybszego zabicia go[16][17].

Surykatki mają podwyższoną odporność na jad niektórych gatunków węży i skorpionów[18].

Przez wiele miesięcy mogą żyć bez wody, gdyż przeżuwają dzikie melony, wilgotne korzonki i bulwy, które wcześniej wykopały.

Wszystkożerna, głównie owady i inne bezkręgowce, ale również gady, ptaki i ssaki uzupełnione pokarmem roślinnym.

Rozród[edytuj | edytuj kod]

W warunkach naturalnych surykatki mogą rodzić młode o każdej porze roku. Ciężarne samice spotyka się najczęściej od sierpnia do marca[19]. Ciąża trwa 11 tygodni, a w miocie rodzi się zazwyczaj 2 do 4 młodych. Samica może urodzić do trzech miotów w roku. Długość życia surykatek dochodzi do 12 lat (średnio 7 lat). Młode surykatki można łatwo oswoić. Wykorzystuje się je jako łowców gryzoni, co często robią Afrykańczycy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Suricata suricatta, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1776, s. ryc. 117. (niem.)
  3. ↑ a b A.G. Desmarest. Tableau Méthodique des Mammifères. „Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Par une société de naturalistes et d’agriculteurs”. 24, s. 15, 1804 (fr.). 
  4. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 134. (łac.)
  5. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 178. (fr.)
  6. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 2: Die Raubthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1841, s. 330. (niem.)
  7. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Suricata suricatta. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 11 października 2009]
  8. ↑ N.R. Jordan & E. Do Linh San: Suricata suricatta (ang.). The IUCN Red List of Threatened Species, 2015. [dostęp 2019-10-04].
  9. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
  10. ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 339, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  11. ↑ a b c J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 322. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 653.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 614.
  14. ↑ A.F. Russell i inni, Factors affecting pup growth and survival in co-operatively breeding meerkats Suricata suricatta, „Journal of Animal Ecology”, 4, 71, 12 lipca 2002, s. 700-709 (ang.).
  15. ↑ Ashleigh S. Griffin i inni, A genetic analysis of breeding success in the cooperative meerkat (Suricata suricatta), „Behavioral Ecology”, 4, 14, 2003, s. 472–480 (ang.).
  16. ↑ Alex Thornton, Katherine McAuliffe Katherine. Teaching in Wild Meerkats. „Science”. 313 (5784). s. 227–229. 
  17. ↑ Bjorn Carey: Hunting 101: Meerkats Teach Scorpion Dismemberment (ang.). LiveScience, 2006. [dostęp 3 sierpnia 2008].
  18. ↑ Josh Clark: Are meerkats immune to poison? (ang.). HowStuffWorks. [dostęp 3 sierpnia 2008].
  19. ↑ T. Fuehrer, Suricata suricatta, (On-line), Animal Diversity Web, 2003 [dostęp 2008-08-03] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Surykatka_szara&oldid=58708347”