Svappavaara
67°39′N 21°04′E/67,650000 21,066667| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Gmina | |
| Powierzchnia |
1,01[1] km² |
| Populacja (2018) • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Norrbotten  | |
Położenie na mapie Szwecji  | |
| 67°39′N 21°04′E/67,650000 21,066667
| |
| Strona internetowa | |
Svappavaara (meänkeli: Vaskivuori, północnolapoński: Veaikkevárri) – osada, dawniej osiedle górnicze, w północnej Szwecji, w Laponii. Leży w gminie Kiruna w regionie Norrbotten i liczy niecałe 400 mieszkańców (2005)[2]. Miejscowość nie posiada praw miejskich. Osiedle leży 50 km na południowy wschód od Kiruny, 80 km na północ od Gällivare/Malmberget i 30 km na zachód od Vittangi.
Górnictwo[edytuj | edytuj kod]
Svappavaarę lokowano na surowym korzeniu w związku z powstającym tu górnictwem w latach 1650, które w dalszym ciągu charakteryzuje osadę. W 1961 roku szwedzka państwowa spółka kopalniana LKAB (szw. Luossavaara-Kiirunavaara Aktiebolag) zadecydowała o uruchomieniu w Svappavaarze odkrywkowej kopalni rudy żelaza. Akcję wydobycia rudy rozpoczęto w 1964 roku w kopalni Leveäniemi, po wybudowaniu bocznicy od głównej linii kolejowej w Kirunie. W połowie lat 70. ludność osiedla wzrosła do około 1500 mieszkańców, z których 500 było zatrudnionych w górnictwie i przetwórstwie rudy przez LKAB. Z powodów ekonomicznych, kopalnia została zamknięta w 1984 roku, jednakże przemysł przetwórczy funkcjonuje nadal i zatrudnia około 120 osób. Korzystne warunki w przemyśle stalowym sprawiły, że pojawiły się plany reaktywizacji kopalni w Svappavaarze[3].
Długi Wąż[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej charakterystycznym budynkiem Svappavaary jest Ormen Långe (w polskim tłumaczeniu Długi Wąż), blok mieszkalny z 1963 roku, zaprojektowany przez Ralpha Erskine. Półokrągły kształt bloku, o długości 200 m i pojemności 91 mieszkań, został dostosowany do surowych subarktycznych warunków klimatycznych. Pierwotne plany obejmowały też budowę (zintegrowanej z blokiem) przykrytej ulicy z pełną gamą usług, jak np. ośrodek zdrowia, sklepy, szkoły i przystanki autobusowe, przez co Svaappavaara miała się stać wzorowym osiedlem górniczym Szwecji. Jednakże, plany te porzucono. Zamknięcie kopalni w 1984 roku przyczyniło się do wyludnienia osiedla a wraz z nim bloku[4].
Do 1999 roku Długi Wąż funkcjonował jako ośrodek dla uchodźców, jednakże ze względu na malejącą ich liczbę, placówka została zlikwidowana a uchodźcy przemieszczeni do innych ośrodków[5]. W kolejnych latach (1999-2003) sekcje Długiego Węża zostały w etapach pozbawione energii cieplnej, co m.in. spotkało się z wybuchającymi Grzejnikami. Obecnie tylko 31 mieszkań nadaje się do użytku, poza tym blok jest ogólnie w bardzo złym stanie[6]. Mimo wniosku gminy Kiruna, aby blok objąć ochroną jako zabytek dziedzictwa kulturowego, istnieje ryzyko wyburzenia połowy budynku[7].
Perspektywa wznowienia kopalni, a także problem starzejącej się ludności (prospekt utworzenia domu opieki dla ludzi starszych) może stworzyć ponowne potrzeby mieszkaniowe. Inspekcje bloku wykazały jednak że uszkodzenia w związku z wyłączeniem ciepła są nieodwracalne a jedna trzecia budynku przypomina slums[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Statistiska tätorter 2018; befolkning, landareal, befolkningstäthet. Statistikmyndigheten SCB, 2020-03-20. [dostęp 2020-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-24)]. (szw.).
- ↑ Statystyka z SCB: Tätorter; arealer, befolkning 2005 (szw.)
- ↑ Villages east of Kiruna. kommun.kiruna.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-19)]. (szw.)
- ↑ Ralph Erskine, arkitekt; Byggförlaget, 1988 (szw.)
- ↑ SVT24 / Nordnytt. kauppi.5u.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (szw.)
- ↑ Linda Alfredsson: Förfall upprör i Svappavaara, Norrbottens-Kuriren, 2007-04-07 (szw.)
- ↑ Gmina Kiruna – analysis (szw.)
- ↑ NSD: Gott obeboeliga bostäder i byn (szw.)
