Synagoga w Satanowie
 Stan obecny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Pl. Bazarowy |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
1 poł. XVII w. |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°15′09,18″N 26°14′51,04″E/49,252550 26,247511
| |
Synagoga w Satanowie – murowana bożnica w Satanowie, którą wzniesiono w 1 poł. XVII wieku. Synagogę odnowiono w drugiej dekadzie XXI w.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia Żydów w Satanowie sięga XVI wieku[1]. Dwa wieki później mieszkała tu już jedna z największych społeczności żydowskich na Podolu; z Satanowa pochodzili m.in. pisarz Icchak Satanow czy maskil Menahem Mendel Lefin[1].
Choć niektóre źródła podają, iż synagogę wybudowano tu w 1514 lub 1532 roku, jednak analiza struktury budynku wskazuje na późniejszy okres[2]. Bożnicę wzniesiono na obrzeżach miasta[3], najpewniej w pierwszej połowie XVII wieku[2][3]. Była czynna do II wojny światowej[3]. Po wojnie budynek został wykorzystany jako magazyn[1].
Współcześnie budynek znajduje się przy pl. Bazarowym[4]. Na początku drugiej dekady XXI w. zniszczałą, opustoszałą synagogę poddano remontowi generalnemu[2][4].
Z synagogą związane są różne legendy. Jedną z nich spisano podczas badań etnograficznych prowadzonych przez Szymona An-skiego[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Synagoga jest murowanym budynkiem z salą główną na planie prostokąta o wymiarach 12 x 15,50 m, o ścianach z cegły grubości dwóch metrów, z zewnątrz obłożonych kamieniem. Do sali z dwóch stron przylegają niższe pomieszczenia, w których od zachodu znajduje się sień, a od południa babiniec[3].
Wnętrze sali głównej doświetlają duże, ostrołukowe okna w głębokich zglifieniach, umieszczone po trzy w ścianach bocznych i po dwa z oculusem pośrodku w ścianach wschodniej i zachodniej[2][3]. Przed II wojną światową wnętrze sali głównej było udekorowane skromną sztukaterią. Rzeźbiony, utrzymany w stylu barokowym aron ha-kodesz jest obramowany białym kamieniem i ozdobiony polichromią[3]. W odróżnieniu od zdobień szafy ołtarzowej, oryginalna bima nie zachowała się[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Pocztówka, lata 1910–1920 -
Widok synagogi przed remontem generalnym w XXI w. -
Detal synagogi po renowacji, 2015 -
Wnętrze po renowacji, 2017 -
Aron ha-kodesz, stan po renowacji, 2017
.JPG)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Satanów. Historia społeczności [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f Great Synagogue in Sataniv, Ukraine [online], Center for Jewish Art [dostęp 2023-08-19] (ang.).
- ↑ a b c d e f Satanów, [w:] Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy nieba: bożnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Krupski i S-ka, 1999, s. 151–153, ISBN 978-83-86117-18-5 (pol.).
- ↑ a b Satanów. Synagoga (Bazarna Płosz.) [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-19] (pol.).