Przejdź do zawartości

Szalej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szalej
Ilustracja
Morfologia (szalej jadowity)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

szalej

Nazwa systematyczna
Cicuta L.
Sp. Pl. 225, 1753
Typ nomenklatoryczny

Cicuta virosa L.[3]

Szalej (Cicuta L.) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje 4[4] lub 8[5] gatunków. Występują one w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej[4]. W Europie rośnie jeden gatunek – szalej jadowity Cicuta virosa[5], należący także do polskiej flory[6]. Wszystkie gatunki z tego rodzaju (zwłaszcza jednak północnoamerykański C. maculata) należą do najbardziej toksycznych i gwałtownie działających roślin trujących półkuli północnej (w przypadku spożycia)[5]. Są to rośliny wodne i bagienne[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Nagie rośliny zielne z rozgałęziającym się, zgrubiałym kaudeksem, z którego wyrastają wzniesione pędy i wiązkowy system korzeniowy, nierzadko z bulwiasto zgrubiałymi korzeniami[8].
Liście
1–3-krotnie pierzasto złożone, z listkami wąskimi, piłkowanymi lub wcinanymi[8].
Kwiaty
Częściowo obupłciowe, a częściowo męskie, zebrane są w baldaszki, które tworzą wielopromieniowe baldachy złożone. Pokryw brak lub są nieliczne, z pokrywkami jest podobnie[8] lub bywają liczne[7]. Kielich z 5 wyraźnymi ząbkami. Płatki korony białe, odwrotnie jajowate, na końcu wycięte, z wąską łatką[7].
Owoce
Rozłupnie nagie, jajowate do kulistych, bocznie spłaszczone. Żebra szerokie, tępe[8].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Homonim taksonomiczny[3]

Cicuta Mill. = Conium L.

Pozycja systematyczna

Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Oenantheae[9].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2009-01-01]. (ang.).
  4. a b c Cicuta L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-07].
  5. a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 202, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. a b c Marian Koczwara, Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 60.
  8. a b c d Joachim W. Kadereit, Volker Bittrich (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XV. Flowering Plants. Eudicots Apiales, Gentianales (except Rubiaceae), Springer International Publishing AG, s. 114-115, ISBN 978-3-319-93604-8.
  9. Genus: Cicuta L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-04].