Szczotkogon skalny
| Sekeetamys calurus[1] | |||
| (O. Thomas, 1892) | |||
_Racemouse,_Buschschwanzrennmaus.JPG)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szczotkogon skalny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Szczotkogon skalny[6] (Sekeetamys calurus) – gatunek ssaka z podrodziny myszoskoczków (Gerbillinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący w Afryce Północnej i na Półwyspie Arabskim[5][7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Szczotkogon skalny występuje we wschodnim Egipcie nad Morzem Czerwonym (aż po Sudan), na Synaju, w południowym Izraelu i Jordanii, a także w centralnej Arabii Saudyjskiej; przypuszcza się, że jego zasięg jest ciągły od Jordanii po centralną Arabię Saudyjską[5].
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[8]:
- S. calurus calurus – półwysep Synaj (Egipt), południowy Izrael, południowo-zachodnia Jordania i środkowa Arabia Saudyjska.
- S. calurus makrami – egipska część Pustyni Arabskiej.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1892 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Gerbillus calurus[3]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu miasta At-Tur, na półwyspie Synaj, w Egipcie[7]. Holotyp został odłowiony co najmniej 55 lat wcześniej[3]. Jedyny przedstawiciel rodzaju szczotkogon[6] (Sekeetamys) który opisał w 1947 roku brytyjski teriolog John Reeves Ellerman[2].
S. calurus został pierwotnie umieszczony w Gerbillus[3], a następnie umieszczony we własnym rodzaju w oparciu o jego unikalną morfologię[2]. Ciemniejsze osobniki z egipskiej części Pustyni Arabskiej zostały po raz pierwszy opisane jako osobny gatunek makrami, ale później zostały rozpoznany jako podgatunek[8]. Dostępne są dane kariotypowe, ale brak innych danych genetycznych[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Sekeetamys: Sekhet-a-Ra (znana również jako Sekeeta), postać z powieści z 1937 roku Winged Pharaoh autorstwa Joan Grant; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[9].
- calurus: gr. καλος kalos „piękny”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”[10].
- makrami: Makram[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 98–130 mm, długość ogona 112–164 mm, długość ucha 17–23 mm, długość tylnej stopy 28–35 mm; masa ciała 26–50 g[11]. Jest to duża myszoskoczka wyróżniająca się ogonem pokrytym długimi (13–18 mm) włosami, które są szczególnie bujne przy jego końcu, nadając mu szczotkowaty wygląd. Gryzoń nosi ogon uniesiony i zakrzywiony. Ubarwienie jest typowe dla myszoskoczek; wierzch ciała jest żółtobrązowy, z czarnymi czubkami włosów okrywowych. Boki ciała są bledsze, z paskiem koloru od żółtego do pomarańczowego rozciągającym się do kończyn. Wewnętrzne strony nóg i brzuch są białe. Szczotkogon skalny ma duże, lekko wydłużone uszy i smukłe nogi, z których tylne są wydłużone[12][3]. Sutki: 2 + 2 = 8[11]. Kariotyp: 2n = 38, FN = 70[11].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jest spotykany na terenach suchych i skalistych, aż po szczyty gór na pustyni Negew, do wysokości 600 m n.p.m. Prowadzi naziemny, nocny tryb życia, żywi się roślinami i prawdopodobnie owadami. W niewoli rozmnaża się przez cały rok[5].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jest naturalnie rzadki, ale zamieszkuje rozległy obszar i nie są znane zagrożenia dla jego przetrwania. Obecnie jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sekeetamys calurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c J.R. Ellerman. Notes on some Asiatic rodents in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1947 (1), s. 270, 1947. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1947.tb00509.x. (ang.).
- ↑ a b c d e O. Thomas. Descriptions of three new Gerbilles in the British Museum collections. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 9 (49), s. 76, 1892. (ang.).
- ↑ H.W. Setzer. The jirds (Mammalia: Rodentia) of Egypt. „Journal of the Egyptian Public Health Association”. 36 (3), s. 90, 1961. (ang.).
- ↑ a b c d e D. Schlitter, G. Shenbrot, Z. Amr & D. Kock, Sekeetamys calurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-03] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 262. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sekeetamys calurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 454. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-01-03]. (niderl.).
- ↑ calurus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-03] (ang.).
- ↑ a b c Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 641. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ R. Hoath: A Field Guide to the Mammals of Egypt. American University in Cairo Press, 2009, s. 189–190. ISBN 978-977-416-254-1. (ang.).