Szlarnik maurytyjski
| Zosterops chloronothos[1] | |||
| (Vieillot, 1817) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szlarnik maurytyjski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Szlarnik maurytyjski[4] (Zosterops chloronothos) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Jest endemitem wyspy Mauritius. Według IUCN jest to gatunek krytycznie zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1817 roku Louis Pierre Vieillot w 9. tomie Nouveau dictionnaire d'histoire naturelle, appliquée aux arts, à l'agriculture, à l'économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Nouvelle édition. Autor nadał gatunkowi nazwę Dicaeum chloronothos, nie wskazał miejsca typowego[2][5]. Gatunek monotypowy[6][7][8]. Często uważany za podgatunek szlarnika krzywodziobego (Zosterops olivaceus), ale ich głos i zachowania są różne[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[9].
- chloronothos: gr. χλωρος khlōros „zielony”, gr. νοθος nothos „fałszywy”[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o szpiczastym, zakrzywionym, stosunkowo długim ciemnobrązowym dziobie. Nogi i stopy od koloru rogowego do różowawego. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Obie płcie mają górne części ciała szare. Okolica dzioba czarna, czoło ciemnoszare, wokół oczu charakterystyczne białe obrączki oczne, przerwane czarną kropką od strony dzioba. Reszta głowy szara, podobnie jak kark i góra grzbietu, plecy i zad oliwkowozielone. Podgardle, gardło, szyja, pierś i górne części brzucha szare, jaśniejsze niż wierzch ciała, boki i brzuch szarawe z płowo-różowawym odcieniem. Pokrywy podogonowe żółtawe. Skrzydła oliwkowozielone z czarniawymi brzegami lotek. Ogon krótki, oliwkowozielony z czarnymi brzegami sterówek. Młode osobniki przypominają dorosłe[6][11]. Długość ciała 10 cm, masa ciała 7,5–9 g[6].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Szlarnik maurytyjski występuje tylko na wyspie Mauritius oraz na leżącej u jej wybrzeży wysepce Île aux Aigrettes[3]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 100 km², zaś obszar zajmowany (AOO, Area of Occupancy) tylko 32 km² w 8 lokalizacjach[12].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są wyżynne lasy pierwotne z otwartymi jasnymi koronami o wysokości 15–20 m, częściowo zdegradowane przez introdukowane gatunki gujawy i czapetki jambos. Spotykany jest powyżej 300 m n.p.m., ale rzadko powyżej 600 m n.p.m. w bardzo wilgotnych lasach z niewielkimi skupiskami gujawy. Występuje także w lasach skarłowaciałych. Unika ogrodów i upraw. Jest gatunkiem osiadłym. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[12].
Dieta tego gatunku składa się głównie z nektaru i owadów. Z owadów zjada głównie ważki (Odonata) i chrząszcze (Coleoptera), ich larwy i dorosłe owady do 2 cm długości. Nektar uzyskuje z ponad 40 różnych gatunków roślin. Wśród gatunków rodzimych wymienić można Bertiera zaluzania, Sideroxylon puberulum, Sideroxylon cinereum, Labourdonnaisia calophylloides i różne gatunki z rodzajów goździkowiec (Eugenia) i czapetka (Syzygium). Wśród gatunków introdukowanych wymienić należy kuflika cytrynowego (Melaleuca citrina) i czapetkę jambos (Syzygium jambos)[6].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Sezon lęgowy przypada na okres od września do listopada. Gniazda buduje w rozwidleniu gałęzi drzew na wysokości 2–10 m nad poziomem gruntu. Gniazda w kształcie solidnej miseczki o wewnętrznej średnicy około 47 mm, zewnętrznie 63–80 mm, wysokości wewnętrznej 47 mm i zewnętrznej 65 mm. Gniazda zbudowane są z żyłek liści, posplatanych przy użyciu pajęczyny, wyścielone są włóknami, sierścią i piórami. W lęgu zazwyczaj 2, czasami 3 bladoniebieskie jaja. Obie płcie uczestniczą w wysiadywaniu jaj i karmieniu piskląt. Okres inkubacji 12–13 dni, pisklęta są w pełni opierzone po 14 dniach od wyklucia[6]. Jak wykazały badania, sukces lęgowy szlarnika maurytyjskiego wynosi zaledwie 7–17%, z czego większość niepowodzeń lęgów jest spowodowana przez introdukowane drapieżniki – makaka krabożernego i szczura śniadego[6]. Dużo wyższy sukces lęgowy gatunek ten osiąga na wysepce Île aux Aigrettes[3].
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii CR (ang. Critically Endangered – gatunek krytycznie zagrożony)[3]. Liczebność populacji jest szacowana na więcej niż 191, a mniej niż 327 dorosłych osobników. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako silnie spadkowy; w 2016 roku szacowano, że gatunek ten wymrze w ciągu 50 lat, możliwe jednak, że nastąpi to znacznie szybciej[3][12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zosterops chloronothos, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: szlarnik maurytyjski Zosterops chloronothos (Vieillot, LJP 1817). Avibase. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e Zosterops chloronothos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-08-09].
- ↑ L.J.P. Vieillot, Nouveau dictionnaire d'histoire naturelle, appliquée aux arts, à l'agriculture, à l'économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Nouvelle édition, wyd. 9, Paryż 1817, s. 408 (fr.).
- ↑ a b c d e f g Bas van Balen & Christopher J. Sharpe: Mauritius White-eye Zosterops chloronothos, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-08-13] (ang.).
- ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ chloronothos, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-12] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 13: Penduline-tits to shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 476. ISBN 978-84-96553-45-3. (ang.).
- ↑ a b c Mauritius Olive White-eye Zosterops chloronothos. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].